Phóng to

Thầy Nguyễn Đức Hùng (giáo viên văn, người tham gia biên soạn sách văn mẫu THPT):

Công và tội

Ranh giới giữa công và tội của văn mẫu rất mong manh. Đọc văn mẫu, nếu biết chọn lọc có thể học được nhiều điều từ bố cục bài văn, cách sử dụng ngôn từ, ý tưởng có định hướng, từ đó sàng lọc và vận dụng vào bài văn của mình. Sách văn mẫu có nhiều loại nhưng tôi chọn cách làm mẫu từ chính những bài văn của học sinh, từ chính nhận thức và cảm xúc của học trò. Đọc văn mẫu là cách tham khảo được điều hay từ “văn của bạn” chứ không phải chìm khuất vào bài văn mẫu. Học để biết phương pháp chứ không phải để thuộc lòng và ghi lại.

Văn mẫu ở bậc THPT không nguy hại bằng bậc tiểu học bởi lẽ học sinh THPT đã biết tự chọn lọc từ văn mẫu. Những học sinh tiểu học bị áp đặt theo khuôn mẫu quá sớm, các em còn quá nhỏ, trẻ thơ suy nghĩ cực kỳ trong sáng. Mỗi bài văn phải là nơi trẻ nhỏ bày tỏ tình cảm, nhận thức lòng yêu thương, đừng làm tổn thương tâm hồn trẻ thơ bằng những bài văn người lớn viết. Cô giáo viết có thể đủ ý, nhưng liệu người lớn có thể hòa mình vào thế giới lung linh của trẻ thơ để viết những điều như chính suy nghĩ của các em?

Bởi vậy, chép văn mẫu là một tội trong giáo dục. Nó xuất phát từ việc người lớn không tin tưởng vào khả năng của học sinh. Đây là lỗi của người dạy nhưng xuất phát từ bệnh thành tích nặng nề, từ sự tham vọng ảo tưởng muốn mọi điểm số tuyệt đối. Thật ra một bài văn điểm 7 từ thực lực học sinh đã là một bài văn tốt rồi. Căn bệnh này có lẽ còn kéo dài lê thê nhiều năm nữa trước khi có giải pháp trả mọi thứ trở về với giá trị thật của nó. Ở góc độ xã hội, việc chép văn mẫu để có điểm cộng với việc lười đọc, lười tư duy sẽ dẫn đến việc tâm hồn trơ trọi, thái độ ứng xử khô khan, phỉ báng giá trị nhân văn, quay về giá trị thực dụng. Khi một bộ phận người quen việc lấy cái của người khác thành của mình, họ sẽ không còn biết xấu hổ.

Cô Lê Thị Cẩm Hương (giáo viên Trường THPT Nguyễn Trãi, TP.HCM):

Làm con người trở nên lười biếng

Muốn làm văn, học sinh phải có vốn kiến thức văn học, đời sống xã hội, có kỹ năng diễn đạt... Muốn đạt những yếu tố này cần có quá trình. Thực tế học sinh rất lười đọc sách, kiến thức bài học quá nhiều, kết hợp với áp lực thi cử nên văn mẫu đã trở thành giải pháp tình thế nhanh chóng và mau gọn. Nhiều học sinh đã phải chọn cách này, trong đó học theo bài mẫu của thầy cô là cách học đầy đủ và ngắn gọn nhất.

Thực tế giảng dạy từ bậc tiểu học, giáo viên đều có trang bị kiến thức, dạy học sinh làm dàn ý theo sách giáo khoa nhưng không có nhiều thời gian thực hành, không kịp luyện tập uốn nắn mà phải chạy theo chương trình.

Có giáo viên cho chép nguyên bài văn, dò nguyên bài, không sai một từ. Chép văn mẫu làm con người trở nên lười biếng không chịu tư duy, viết ra chứ không hiểu hay dở thế nào. Việc chép văn mẫu tác hại vô cùng. Nhiều em vào lớp 10 điểm văn khá cao nhưng lại sai nhiều điều cơ bản như: không biết làm mở bài tập làm văn, viết văn như nói. Cứ cắm cúi viết một mạch những gì mình nhớ, mình biết nhưng không bao giờ làm dàn ý, dạy làm dàn ý cũng không làm. Nhiều bài văn THPT vẫn mở đầu theo kiểu quen thuộc ở bậc tiểu học kiểu như: “Trong tác phẩm... em thích nhất là đoạn...”.

Học theo văn mẫu không trúng thì thôi, nếu trúng đề thì bài làm rất lưu loát. Nếu học thuộc lòng học sinh sẽ thành những cái máy học. Nếu ra không đúng đề thì không biết viết gì hoặc học nhiều quá lẫn lộn kiến thức, râu ông nọ cắm cằm bà kia. Kiểu học thuộc lòng nhưng không nắm phương pháp dẫn đến việc không biết làm những bài văn tương tự có cùng thể loại.