Bộ sách mang cái tên rất đỗi giản dị Từ chiến trường khu 5 để rồi mở ra những góc đời sống, những cuộc hành quân, những xúc cảm hằng ngày ở chiến trường của một người lính. Từ chiến trường khu 5 gồm ba quyển, 2.500 trang vừa được NXB Văn Học giới thiệu đến công chúng sáng 26-7 tại Hà Nội nhân kỷ niệm Ngày thương binh liệt sĩ 27-7.

Phóng to

Bìa quyển 1 cuốn Từ chiến trường khu 5 - Ảnh: Hà Hương

Từ chiến trường khu 5 gồm một bộ nhật ký và ghi chép, cùng hàng trăm sổ tay và vở viết được Phan Tứ ghi từ tháng 7-1961 khi rời Hà Nội đến năm 1975 sau ngày chiến thắng. Dưới ngòi bút của ông, một cuộc sống và chiến đấu được tái hiện hết sức sinh động, tỉ mỉ và chân thực. Ghi chép đầy đủ và hệ thống từng giai đoạn, sự kiện ở chiến trường khu 5 và Trung và Nam Lào, để đảm bảo tính bí mật, ông còn viết bằng cả ba thứ tiếng Pháp, Lào và Nga.

Một điều ít biết là khối di bút đồ sộ này được Phan Tứ viết ra trong hoàn cảnh hết sức khắc nghiệt. Một người lính với đôi mắt cận thị nặng, sưng khớp bàn tay và cột sống, thường xuyên di chuyển dưới mưa bom bão đạn và thường xuyên thiếu đói. Nhưng không một ngày nào ông không ghi chép. Trong mỗi đoạn ghi chép, đều ẩn chứa những tâm tư tình cảm của ông đối với đồng đội, người dân ở Quảng Nam đang đêm ngày chiến đấu.

Khối di bút đồ sộ này được người vợ của Phan Tứ giữ gìn cẩn thận sau ngày ông qua đời.

Theo thông tin từ NXB Văn Học, gia đình đã nhiều lần muốn công bố những tư liệu này nhưng có chút ngần ngại vì ngoài mỗi cuốn sổ ông đều ghi: "Mật - ghi chép riêng của Phan Bốn (hay Tứ) không ai được xem". Mãi đến khoảng năm 2005, khối di bút của Phan Tứ mới chính thức được giải mã và biên dịch. Những người thực hiện đã vô cùng vất vả trong việc khôi phục bản thảo, hiệu đính lại những chỗ mất câu, mất chữ và phóng to các trang sổ ra khổ lớn để có thể đọc được. Ðặc biệt, việc biên dịch lại những ghi chép từ tiếng Lào, Pháp, Nga kéo dài suốt năm năm (từ 2005-2010).

Nhà văn Phan Tứ (1930-1995) có thân mẫu là bà Phan Thị Châu Liên - con gái đầu của nhà chí sĩ Phan Châu Trinh. Quen thuộc với nhiều thế hệ người đọc thông qua các tác phẩm: Bên kia biên giới, Trước giờ nổ súng, Gia đình má Bảy, Mẫn và tôi, Người cùng quê..., nhà văn Phan Tứ cũng đã được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học đợt II năm 2000.

HÀ HƯƠNG