Chị Nguyễn Minh Hằng (40 tuổi, Hà Nội) có con trai út năm nay học lớp 9. Chị cho biết con trai trước giờ có tính tình cởi mở, sôi nổi, mỗi khi đi học về đều tâm sự đủ chuyện ở trường, bạn bè với mẹ.

Tuy nhiên, khoảng 1 năm gần đây, con trai thay đổi chóng mặt, ít nói hơn, đôi lúc còn cáu gắt. Đặc biệt, con không chia sẻ nhiều với mẹ như trước, còn với bố thì gần như không.

"Tôi cố gắng gần gũi trò chuyện nhiều hơn với con nhưng hỏi gì con cũng chỉ dạ, vâng cho qua chuyện", chị Hằng nói và cho biết ở tuổi dậy thì con có những thay đổi về tâm sinh lý là điều bình thường, nhưng chị vẫn cảm thấy lo lắng không biết làm sao với con.

Hiểu về tuổi dậy thì của trẻ trai

Điều dưỡng Bùi Thị Hồng Gấm, khoa nam học Bệnh viện Trung ương quân đội 108, cho hay tuổi dậy thì ở nam là một giai đoạn quan trọng về mặt tăng trưởng sinh học thể chất và tâm sinh lý của lứa tuổi vị thành niên ở nam giới.

Thời kỳ dậy thì ở nam thường bắt đầu trong lứa tuổi thiếu niên (10 đến 19 tuổi), khởi đầu sẽ có những biểu hiện đặc tính sinh dục thứ yếu. Tuy nhiên thời điểm chính xác của tuổi dậy thì ở nam là có sự thay đổi tùy thuộc và tình trạng dinh dưỡng, môi trường văn hóa - xã hội, tác động của vấn đề tình cảm trai gái,…

Kết quả của nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng tuổi bắt đầu dậy thì trung bình ở bé trai là 13 năm 2 tháng và tuổi dậy thì hoàn toàn là 15 năm 2 tháng.

Khi bước vào tuổi dậy thì, bộ phận sinh dục của nam giới có những thay đổi đáng kể dưới tác động của hormone testosterone. Đây là dấu hiệu rõ rệt nhất cho thấy cơ thể nam giới đã bắt đầu bước vào giai đoạn trưởng thành sinh sản.

Các tuyến sinh dục hoạt động mạnh, tuyến bã nhờn và mồ hôi ở vùng kín hoạt động nhiều hơn, xuất hiện mụn trứng cá.

Bên cạnh đó là sự thay đổi kích thước cơ thể và cơ bắp, testosterone tăng lên sẽ làm cho khung xương của trẻ nam phát triển vượt trội hơn kèm theo sự phát triển cơ bắp giúp nam giới trở nên vạm vỡ, mạnh mẽ, cao hơn. Giọng nói của nam giới thay đổi, trở nên trầm hơn do sự phát triển của thanh quản và sự gia tăng testosterone.

Đồng thời là những thay đổi về thể chất, con trai bước vào tuổi dậy thì còn có những thay đổi sinh lý liên quan, có sự quan tâm đến giới tính khác.

Thay đổi tâm lý như hình thành quan điểm và ý kiến riêng; Tò mò về người khác giới; Dễ kích động khi bị phê bình; Quan tâm nhiều hơn đến ngoại hình; Khó kiểm soát cảm xúc; Đề cao cái tôi và muốn được công nhận, tôn trọng.

Cha mẹ nên làm gì để đồng hành cùng con?

Theo chuyên gia, khi con trai đến tuổi dậy thì, các bậc phụ huynh có vai trò quan trọng trong việc cung cấp sự hỗ trợ và hướng dẫn cho con vượt qua giai đoạn quan trọng này.

Cha mẹ nên giải thích về các dấu hiệu thay đổi tự nhiên của cơ thể, làm cho con hiểu rằng mộng tinh, cương cứng, mụn trứng cá hay mùi cơ thể cũng là một hiện tượng bình thường và không có gì phải xấu hổ.

Mua sắm các sản phẩm chăm sóc cá nhân cần thiết như sữa rửa mặt, lăn khử mùi… và hướng dẫn con về cách sử dụng. Vệ sinh sạch sẽ bộ phận sinh dục hằng ngày để ngăn ngừa viêm nhiễm. Nếu bị hẹp bao quy đầu, nên đi khám để được tư vấn điều trị.

Cha mẹ nên tạo điều kiện thoải mái để con thảo luận về những thay đổi mà con đang trải qua. Khuyến khích con chia sẻ cảm xúc và lo lắng với ba mẹ.

Thảo luận với con về sức khỏe sinh sản, giới tính và các khía cạnh liên quan. Hướng dẫn con về cách kiểm soát ham muốn tình dục và biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục nếu con đã đến độ tuổi đó.

Trả lời mọi thắc mắc của con về tuổi dậy thì, sự biến đổi cơ thể và tâm lý. Hỗ trợ con hiểu rõ hơn về quá trình này thông qua sách, tài liệu hoặc hướng dẫn.

Hỗ trợ con xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và lối sống hoạt động thể chất. Khuyến khích trẻ tránh xa các vấn đề nguy hại của thuốc lá, rượu và các chất kích thích khác.

Hỗ trợ con phát triển khả năng tự quản lý và độc lập cá nhân, giúp con xây dựng kỹ năng quản lý thời gian và sự tự chủ của bản thân (vẫn dưới sự giám sát của gia đình).

Những thay đổi ở bộ phận sinh dục là dấu hiệu tự nhiên và cần thiết để chuẩn bị cho sự trưởng thành toàn diện của cơ thể nam giới.

Dậy thì sớm có liên quan hóa chất?

Liên quan đến vấn đề dậy thì sớm, các nhà nghiên cứu từ Viện Khoa học sức khỏe môi trường quốc gia Mỹ đã xác định một hợp chất ảnh hưởng đến một vùng của não bộ kích thích sản xuất hormone.