10/06/2017 07:48 GMT+7

Cơn địa chấn trên chính trường Anh

TRẦN PHƯƠNG

TTO - Bất ngờ lớn đã xảy ra trong cuộc bầu cử sớm ngày 8-6 khi Đảng Bảo thủ đánh mất thế đa số dù vẫn là đảng nắm số ghế lớn nhất trong Quốc hội Anh. Kết quả cũng gây lo ngại về cuộc đàm phán Brexit.

Nguồn: Guardian - đồ họa: Tấn Đạt

Tệ hơn, kết quả bầu cử khiến chính trường Anh rơi vào hỗn loạn khi ủ mất đi 12 ghế và không thể giành chiến thắng tuyệt đối để tự thành lập chính phủ mà cần liên minh với một đảng khác. Trong khi đó, Công Đảng giành thêm đến 31 ghế sau cuộc bầu cử.

Kết quả kiểm phiếu cho thấy đảng của bà Theresa May giành 318 ghế (42,45% phiếu), đảng của ông Jeremy Corbyn giành 261 ghế (39,98% phiếu), trong khi hai đảng nhỏ Dân chủ tự do và SNP giành lần lượt 12 ghế (7,36% phiếu) và 35 ghế (3,04% phiếu), trên tổng số 650 ghế của Hạ viện.

Thủ tướng Anh bất ngờ kêu gọi tổ chức bầu cử sớm cách đây gần hai tháng với tràn đầy tự tin sẽ củng cố thêm thế đa số và các thăm dò thời điểm đó cũng ủng hộ bà. Nhưng bà May đã không gặp may.

Chạy đua thành lập chính phủ

Việc không đảng nào giành đủ 326 ghế quá bán tại Hạ viện, chính trường Anh ngày 9-6 đang đối mặt với nguy cơ bất ổn chính trị và một tương lai ảm đạm trong quá trình đàm phán rời khỏi Liên minh châu Âu (Brexit).

Nó cũng khiến uy tín và quyền lực của Thủ tướng Theresa May bị suy yếu không chỉ trong nội bộ Đảng Bảo thủ, tại Hạ viện, mà còn gây bất lợi cho bà tại cuộc đàm phán Brexit sắp tới.

Ngay khi kết quả chính thức còn chưa kết thúc, bà đã đối mặt với sức ép từ chức và bị chỉ trích về năng lực lãnh đạo.

Tuy nhiên, thủ tướng Anh đã nhanh chóng hành động để cứu vãn kết quả được mô tả là thất bại ê chề của bà.

Guardian sau cuộc bầu cử dẫn các nguồn tin cho hay bà May đã đạt được thỏa thuận với Đảng Liên minh dân chủ, đảng lớn nhất của Bắc Ireland và đã giành được 10 ghế trong cuộc bầu cử này, để thành lập chính phủ liên minh.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với những người bạn và đồng minh trong Đảng Liên minh dân chủ - Reuters dẫn lời bà May phát biểu - Hai đảng của chúng ta đã có mối quan hệ mạnh mẽ nhiều năm qua và điều này cho tôi tự tin rằng chúng tôi sẽ làm việc cùng nhau vì lợi ích của cả Vương quốc Anh”.

Bà cũng có cuộc gặp với nữ hoàng vào 11h30 GMT (khoảng 18h30 giờ Việt Nam) để xin phép thành lập chính phủ mới. Trong khi đó, Reuters đưa tin thủ tướng Anh dự kiến chỉ định các bộ trưởng chính phủ vào cuối ngày 9-6, giờ địa phương.

Trong khi đó, Công Đảng của ông Jeremy Corbyn đã có bước tiến ngoạn mục, đánh dấu một sự thay đổi lớn trong đời sống chính trị nước Anh, trong đó ghi nhận xu hướng dân chủ xã hội cánh tả đã trở lại mạnh mẽ.

Dù giành được ít ghế hơn Đảng Bảo thủ, ông Corbyn ngày 9-6 tuyên bố đảng của ông đã chiến thắng.

Nhiều lo ngại

Kết quả khiến nhiều nước châu Âu lo ngại London sẽ khó thành lập chính phủ mới và ảnh hưởng đến đàm phán Brexit. Ngoại trưởng Đức Sigmar Gabriel ngày 9-6 kêu gọi Anh nhanh chóng thành lập chính phủ mới để thực hiện quá trình đàm phán.

“Tôi chỉ có thể hi vọng rằng chính phủ mới của Anh sẽ nhanh chóng được thành lập để chúng ta có thể nghiêm túc đàm phán - Reuters dẫn lời ông Gabriel - Tôi nghĩ thông điệp của cuộc bầu cử là: hãy đàm phán công bằng với EU và nghĩ lại rằng liệu có tốt cho Anh để rời EU theo lối này”.

“Chúng ta không biết khi nào đàm phán Brexit sẽ bắt đầu nhưng chúng ta biết khi nào nó phải kết thúc” - Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk viết trên Twitter, cho rằng ván cờ bầu cử của bà May có thể làm lãng phí thêm thời gian và hối thúc London cố gắng hết sức để tránh việc “không đạt được thỏa thuận do không thương lượng”.

Trước đó, EU hi vọng bà May có thêm sức mạnh sau cuộc bầu cử để giúp quá trình Brexit dễ dàng hơn.

“Hệ thống chính trị Anh hoàn toàn hỗn loạn. Thay vì một lãnh đạo mạnh mẽ và ổn định hơn, chúng ta lại chứng kiến hỗn loạn và bất ổn” - chính trị gia Markus Ferber của Đức nhận định.

Truyền thông thế giới cũng sốc trước kết quả bầu cử Anh. CNN coi đây là cơn địa chấn trên chính trường Anh, trong khi tờ Frankfurter Allgemeine của Đức khẳng định “cử tri Anh cảm thấy bất an, tức giận và buồn bã”.

Trên thị trường, giá trị đồng bảng Anh đã sụt giảm mạnh đến 2,5% trong ngày 9-6, thấp nhất trong hai tháng qua so với đồng USD và thấp nhất trong hơn nửa năm qua so với đồng euro.

Quốc hội treo

Việc không có đảng nào giành đủ đa số ghế ở Hạ viện trong cuộc bầu cử khiến chính trường Anh lâm vào tình trạng Quốc hội treo, xuất phát từ cụm từ “bồi thẩm đoàn treo”, tức các thành viên bồi thẩm đoàn không thể đưa ra được phán quyết và buộc phải xét xử lại.

Trong tình thế này, có hai tình huống có thể xảy ra: các đảng giành nhiều ghế nhất sẽ tạo liên minh để lãnh đạo chính phủ, chia sẻ các vị trí bộ trưởng và cùng thúc đẩy chính sách chung, hoặc thành lập một chính phủ thiểu số với sự ủng hộ của các đảng nhỏ.

Tuy nhiên nếu Đảng Bảo thủ không thể lập liên minh, ông Jeremy Corbyn có thể bắt tay với Đảng SNP hoặc Dân chủ tự do và các đảng khác, dù khả năng này rất thấp. Kịch bản cuối cùng là bầu cử lại nếu chính phủ mới không giành được đa số ủng hộ.

Số phận của bà May sẽ được định đoạt trong vài ngày tới và phụ thuộc vào việc liệu bà có thể tạo được một liên minh đa số hay không.

Theo giới quan sát, các đảng đã bắt tay tìm kiếm liên minh từ trước khi kết quả bầu cử chính thức được công bố và có thể sẽ công bố kết quả trong một vài ngày tới.

Lãnh đạo Công Đảng - ông Corbyn - có thể hành động song song với bà May trong việc lôi kéo liên minh. Hạn chót cho thủ tướng Anh là 13-6 - phiên họp đầu tiên của Quốc hội.

TRẦN PHƯƠNG