Trường tiểu học thị trấn Nàng Mau 1 có 11 học sinh là con của cô dâu Việt thuộc diện học sinh nước ngoài - Ảnh: NGỌC TÀI

Cách đây hơn chục năm, làn sóng lấy chồng ngoại tại tỉnh Hậu Giang nở rộ. Cuộc sống bôn ba xứ người, nhiều cô dâu Việt nếm trải đắng cay, dẫn đến hàng loạt vụ ly hôn. Ôm con trở về quê ngoại, các cô dâu này chẳng có một tờ giấy lận lưng. Hậu quả là nhiều đứa con lai không quốc tịch, không giấy khai sinh gặp khó khăn trong chuyện học hành do không có giấy tờ chứng minh gốc gác của mình...

Huyện Vị Thủy (tỉnh Hậu Giang) là một trong những địa phương có nhiều cô dâu Việt lấy chồng nước ngoài. Do đó, địa phương này có nhiều làng ngoại kiều, bên cạnh việc nhiều đứa trẻ phải học “gửi” do không có giấy khai sinh.

Đơn cử như em L.N.P. mặc dù đã học đến lớp 8 tại Trường THCS Vị Thắng (huyện Vị Thủy) nhưng vẫn không có hồ sơ học bạ. Em P. là một trong những trường hợp học “gửi” lâu nhất của huyện. Mọi điểm số của em đều được giáo viên chủ nhiệm ghi lại trong sổ theo dõi. Tất cả chỉ chờ khi gia đình em P. bổ sung giấy khai sinh mới có thể làm học bạ lại từ đầu.

Hay như trường hợp của con chị N.H.O., nhà ở huyện Vị Thủy. Lấy chồng Đài Loan khi vừa 18 tuổi, chị O. nhanh chóng vỡ mộng hôn nhân. Ôm con gái mới vài tháng tuổi về nương nhờ bên nhà ngoại, chị O. chẳng có mảnh giấy lận lưng. Khi con gái đến tuổi đi học, chị O. mới vỡ lẽ vì không làm được giấy khai sinh cho con.

Thấy con ham học, chị O. làm liều, khai man là con của chồng sau để có giấy tờ cho con đi học. Sự việc vỡ lỡ khi con chị học THCS, ngoài việc bị phạt hành chính vì khai man lý lịch, giấy khai sinh của con chị cũng không hợp pháp và nhiều khả năng bị hủy.

“Nói chung, do không hiểu pháp luật, nhiều lần đi làm giấy khai sinh mà không được nên làm liều khai man cho con. Giờ tui rất là rầu, nếu nhà trường không cho con tui học nữa thì cũng không biết làm sao” - chị O. chia sẻ.

Con chị O. không phải là trường hợp duy nhất gặp rắc rối vì không thể làm giấy khai sinh. Tại huyện Vị Thủy hiện có 75 em học sinh là ngoại kiều đang trong độ tuổi đi học, chiếm gần 50% đối tượng này của toàn tỉnh.

Ông Lê Thanh Với, trưởng Phòng GD-ĐT huyện Vị Thủy, cho biết trong số 75 em này cũng có em có khai sinh, nhưng đa số các em đều không có giấy tờ hợp lệ từ lúc nhập học. Trở thành một ngoại kiều bất đắc dĩ trên quê ngoại của mình, những đứa trẻ này chịu nhiều thiệt thòi như không thể mua bảo hiểm y tế, cũng như hưởng những chính sách thông thường như các học sinh khác, vì các em thuộc diện học sinh nước ngoài.