Doanh nghiệp Mỹ nghiên cứu khả năng sản xuất chip tại Việt Nam

Ngày 19-9 (giờ Mỹ, sáng 20-9 giờ Việt Nam), Thủ tướng Phạm Minh Chính đã gặp giám đốc điều hành của các doanh nghiệp, tập đoàn hàng đầu Mỹ trong lĩnh vực bán dẫn.

Tại cuộc làm việc, các doanh nghiệp bán dẫn Mỹ đánh giá cao tiềm năng phát triển ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam và cho biết đang nghiên cứu khả năng đặt nhà máy sản xuất chip tại Việt Nam.

Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp bán dẫn Mỹ tiếp tục hợp tác, đầu tư sâu rộng hơn trong tất cả các khâu từ đầu tư hạ tầng đến chuyển giao công nghệ, thiết kế, sản xuất và đào tạo nhân lực.

Về những ý kiến, đề xuất của các doanh nghiệp liên quan tới thuế, thủ tục hành chính, đất đai, đào tạo nhân lực, ông cho biết Chính phủ và các bộ ngành sẽ tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh cho tất cả doanh nghiệp, bao gồm Mỹ.

Nhân dịp này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chứng kiến lễ trao biên bản ghi nhớ giữa Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC, thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư) với Tập đoàn Cadence Design Systems về thúc đẩy năng lực thiết kế và phát triển sản phẩm chip bán dẫn tại Việt Nam.

NIC cũng ký biên bản ghi nhớ với Đại học bang Arizona về việc phát triển nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam. Bộ Giáo dục và Đào tạo ký bản ghi nhớ với Tập đoàn Intel về phát triển nguồn nhân lực cho các ngành công nghệ cao.

"Đây là một bước tiến tiếp theo để triển khai các hoạt động hợp tác giữa các tổ chức, doanh nghiệp trong ngành công nghiệp bán dẫn Mỹ với các đối tác Việt Nam nhằm mang đến những cơ hội mở rộng thị trường và nâng cao năng lực của Việt Nam trong ngành công nghiệp này", Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhận xét về ba bản ghi nhớ mới giữa hai bên.

Người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định Việt Nam có đủ năng lực phát triển công nghiệp bán dẫn cùng hệ thống chính trị được đánh giá ổn định, vị trí địa lý thuận lợi. Việt Nam cũng đang xây dựng đề án phát triển nguồn nhân lực với mục tiêu hình thành đội ngũ 50.000 kỹ sư cho ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030.

Cùng với đó, Việt Nam đã và đang xây dựng được ngành công nghiệp điện tử đủ lớn ở trong nước cũng như thu hút ngày càng nhiều các đơn vị sản xuất điện tử lớn. Đây là thị trường trực tiếp của công nghiệp bán dẫn.

Ðại học Việt Nam có thể đón đầu nhân lực số

Ông Thomas Vallely - chủ tịch hội đồng tín thác của Đại học Fulbright Việt Nam - cho biết những cơ hội từ việc nâng cấp mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Mỹ có nhiều kỳ vọng được đặt ra cho những hợp tác về khoa học, công nghệ. Một trong những lĩnh vực quan trọng nhất là chip hay bán dẫn.

Theo đó, trước mắt Việt Nam có thể tận dụng các dự án lớn về bán dẫn từ Mỹ để đảm nhận một vài khâu trong dây chuyền bán dẫn. Không nên đặt kỳ vọng quá cao như sớm có thể tự sản xuất chip mà nên chú trọng làm thật tốt một vài khâu trong chuỗi dây chuyền sản xuất chip.

Hai khâu khả thi nhất cho Việt Nam là lắp ráp và đóng gói. Như thế, Việt Nam sẽ có thể kết nối được với các "ông lớn" về chip trong khu vực như Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc và đảm nhận một khâu hoàn chỉnh trong dây chuyền sản xuất chip.

Theo ông Thomas Vallely, mức độ cạnh tranh giữa các quốc gia có tham vọng như Việt Nam cũng không hề nhỏ nên thử thách cho Việt Nam tham gia vào một ngành công nghiệp mới như bán dẫn đôi khi lại đến từ năng lực của một số ngành công nghiệp truyền thống như công nghiệp năng lượng.

Chẳng hạn, Việt Nam cần đảm bảo đủ nguồn điện cho các nhà máy bán dẫn và không thể để xảy ra những sự cố mất điện như mùa hè vừa qua tại một số tỉnh phía Bắc.

Đặc biệt, ông Thomas Vallely cho rằng các đại học là một thành tố để xây dựng một nền công nghiệp bán dẫn mạnh. Trong tương lai, Việt Nam cần số lượng lớn các kỹ sư, chuyên gia trong mảng bán dẫn nói riêng và công nghệ thông tin nói chung.

Các đại học Việt Nam hiện đang mở rộng các ngành học về trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ thông tin. Các trường đại học đang đón đầu để cung cấp nguồn nhân lực AI cho tương lai.

Ông Thomas Vallely chia sẻ phía Mỹ sẽ tiếp tục triển khai nhiều dự án hợp tác có giá trị lớn cho các dự án hỗ trợ phát triển các đại học Việt Nam, ngoài tận dụng nguồn lực từ những dự án này để nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ thông tin, ông cho rằng các đại học cần có những mối hợp tác để chia sẻ nguồn lực trong phát triển.

Bên cạnh đó có thể tận dụng nguồn "chất xám" Việt Nam đang hoạt động tại Mỹ cho các chương trình đào tạo về công nghệ.

Sẵn sàng đón "đại bàng"

Ông Trần Bá Linh - tổng giám đốc Công ty TNHH MTV công nghệ cao Điện Quang - cho hay các tập đoàn công nghệ Mỹ mở nhà máy ở Việt Nam có thể họ sẽ phát triển ở khâu lắp ráp thành phẩm.

Họ sẽ cần những doanh nghiệp Việt Nam đang có sẵn nhà máy, nguồn nhân lực, quy trình sản xuất, công nghệ và máy móc hiện đại để sản xuất, gia công cho các tập đoàn ở mảng này.

Các doanh nghiệp Việt như Điện Quang những năm qua đã chuẩn bị sẵn sàng để "ráp" vào quy trình này. Chỉ cần một công ty lớn đặt hàng theo tiêu chuẩn quốc tế thì Điện Quang sẵn sàng nhận gia công những bo mạch, sản phẩm đạt tiêu chuẩn, chất lượng quốc tế.

Điện Quang đã chuẩn bị đội ngũ nhân sự với các kỹ sư R&D (nghiên cứu và phát triển) và đội ngũ thiết kế chất lượng cao, đã nghiên cứu phát triển các sản phẩm và thiết bị liên quan trực tiếp đến ngành vi mạch bán dẫn, công nghệ cao.

Những năm gần đây, Điện Quang cũng đã tập trung phát triển ngành vi mạch và bo mạch bán dẫn song vẫn còn thiếu kinh nghiệm trong việc sản xuất ra các bo mạch, vi mạch bán dẫn cho các đối tác quốc tế.

Sẽ có những nhà cung cấp Việt

Ông Lưu Anh Tuấn - chủ tịch HĐQT Công ty Đất hiếm Việt Nam - nhận định về cơ hội hợp tác công nghệ Việt - Mỹ sau khi hai nước nâng cấp quan hệ và thúc đẩy hợp tác đầu tư thương mại rằng doanh nghiệp Việt rất cần những đối tác Mỹ như Synopsys, Nvidia bởi bất cứ một ngành công nghiệp nào, trong đó có công nghiệp bán dẫn, đều cần thị trường.

Giờ thị trường có sẵn thì doanh nghiệp trong nước chỉ cần sản xuất đáp ứng nhu cầu nên sẽ nhanh hơn phải đi kiếm thị trường và tự sản xuất lấy.

Hơn nữa, việc hợp tác trực tiếp với các tập đoàn công nghệ Mỹ sẽ mang lại cơ hội lớn hơn cho doanh nghiệp trong nước. Nếu hợp tác qua đối tác thứ ba, chúng ta chỉ giải được bài toán nhân công, không nắm được chương trình sản xuất, dây chuyền, công nghệ sản xuất.

Theo ông Tuấn, năng lực các doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể đáp ứng được yêu cầu của các tập đoàn công nghệ Mỹ vì họ đã có giai đoạn đánh giá.

Trong ngành công nghiệp bán dẫn có rất nhiều công ty phụ trợ, bước đầu doanh nghiệp Việt có thể làm phụ trợ cho các tập đoàn Mỹ, sau đó tiến tới trở thành những nhà máy chính trong chuỗi cung ứng sản xuất của họ. Ví dụ như doanh nghiệp trong nước có thể tham gia khâu sản xuất silicon wafer - tấm silic kim loại có độ tinh khiết cao được sử dụng để in vi mạch.

Sau đó khi các doanh nghiệp trong nước phát triển hơn thì tham gia vào công đoạn in thạch bản giống như các công ty Đài Loan, Nhật Bản đang làm.

Tất nhiên, khâu này đòi hỏi kỹ thuật tiên tiến hơn nhưng chúng ta hoàn toàn có thể từ từ tiến tới. Hiện những công đoạn này Mỹ không làm vì nó đòi hỏi nhân lực, năng lượng và nhiều thứ liên quan.

Doanh nghiệp Việt có thế mạnh ở hai mảng chuẩn bị và lắp ghép. Chẳng hạn Intel mở nhà máy ở TP.HCM, họ không sản xuất chip tại đây mà chỉ xây dựng nhà máy lắp ghép chip. Tức là sau khi in thạch bản xong thì đến khâu ghép vào hệ thống đế để bán sản phẩm cuối cùng thì họ làm ở Việt Nam vì chúng ta có lao động trẻ, dễ đào tạo.

Mặt khác các dự án, nhà máy sản xuất chất bán dẫn đòi hỏi thời gian đầu tư lâu dài, thời gian qua Công ty Đất hiếm Việt Nam đã tham khảo dự án đầu tư nhà máy sản xuất tấm silicon wafer, nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất, lắp ráp con chip thì từ lúc khởi công nhà máy đến khi ra được sản phẩm làm nhanh mất khoảng 3 năm, còn với dự án in chip thì phải mất 5 năm mới xong.

Và trong khoảng 3-5 năm xây dựng nhà máy phải tiến hành đào tạo lao động để có đủ nhân lực vận hành các nhà máy sản xuất chất bán dẫn.

Một con chip lớn cỡ 1cm2 cần hàng trăm kỹ sư tham gia thiết kế. Hầu hết việc thiết kế phần mềm chỉ nằm trên máy tính, nhân công thiết kế con chip vô cùng lớn nên Việt Nam có tiềm năng lĩnh vực này.

Việt Nam cũng đang phấn đấu để thay thế Ấn Độ trong lĩnh vực thiết kế con chip. Ngay tại thủ phủ tập đoàn thiết kế chip hàng đầu Mỹ như Qualcom tại San Diego, California (Mỹ) hiện nay cũng có rất nhiều kỹ sư người Việt đang thiết kế chip. Và trong một con chip thì 90% lợi nhuận nằm ở phần mềm, chỉ khoảng 10% lợi nhuận thuộc về phần cứng.

Từng bước hình thành ngành công nghiệp bán dẫn

Cũng theo ông Tuấn, việc Chính phủ đã giao các bộ, ngành xây dựng đề án đào tạo 50.000 kỹ sư cho ngành công nghiệp bán dẫn, nỗ lực phát triển nguồn nhân lực của Chính phủ và sự hỗ trợ từ Mỹ sẽ góp phần từng bước hình thành ngành công nghiệp bán dẫn trong nước.

Nhân lực công nghệ là yếu tố đặc biệt quan trọng trong ngành công nghiệp điện tử nhưng có những khâu máy móc không thể thay thế con người. Vì thế phía Mỹ muốn đầu tư vào Việt Nam trong bối cảnh trình độ nhân lực hiện nay thì họ chọn hợp tác đào tạo nhân lực trước.