Chung cư Nguyễn Thiện Thuật, Q.3 (TP.HCM) được xây trước năm 1975, nay đã xuống cấp - Ảnh: Tự Trung

Tại TP.HCM, có nhiều cụm chung cư không thuộc cấp D (cấp nguy hiểm, phải di dời ngay) nhưng hư hỏng, xuống cấp rất nhếch nhác, cần phải tháo dỡ để xây mới như cụm chung cư Nguyễn Thiện Thuật (Q.3), cư xá Vĩnh Hội (Q.4), chung cư Viễn Đông (Q.5)... Hiện nay, để tháo dỡ, xây dựng mới những chung cư này phải được 100% chủ sở hữu đồng ý hoặc thực hiện theo phương thức chỉnh trang đô thị, triển khai như một dự án đầu tư xây dựng theo quy hoạch và thỏa thuận, bồi thường giải phóng mặt bằng theo Luật đất đai. Theo Sở Xây dựng, cả hai cách này đều khó khả thi, thời gian thực hiện kéo dài, thậm chí không thực hiện được. Vì vậy sở đề xuất đối với những chung cư có chất lượng kiểm định không thuộc cấp D, chỉ cần 80% chủ sở hữu nhà đồng thuận thì được xây mới.

Khó có sự đồng thuận 100%

Tại nhiều khu chung cư cũ không phải cấp D, người dân nghe chủ trương cải tạo, xây mới nhiều năm nay nhưng chưa thực hiện. Một số lô chung cư, chính quyền địa phương đã lấy ý kiến thăm dò người dân nhưng chưa nhận được đồng thuận 100% từ cư dân.

Khu chung cư Ngô Gia Tự (Q.10) xây từ năm 1969, đã xuống cấp nhiều năm nay, có 24 lô, đến nay đã giải tỏa được 8 lô. Mặc dù kết quả kiểm định các lô chung cư đều thuộc cấp C, nhưng các lô còn lại đang trong tình trạng hư hỏng, xuống cấp. Căn hộ ở đây chỉ khoảng 40m2 nên nhiều hộ dân cơi nới thêm phần nhà phía sau trông rất nhếch nhác. Tuy nhiên khi được lấy ý kiến, nhiều hộ dân không đồng thuận di dời, xây mới chung cư vì chưa biết rõ chính sách giải tỏa, đền bù.

Gia đình ông N.V.L. có tổng cộng 16 người, bao gồm anh chị em, con cái, cháu chắt ở chung căn hộ 33m2 tại lô M chung cư Ngô Gia Tự. Nhìn chung cư xuống cấp, gia đình ông cũng muốn nhanh chóng có chính sách di dời để xây mới chung cư. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ thấy cán bộ địa phương xuống kiểm tra, ghi nhận, đánh giá công trình, còn chính sách cho người dân khi giải tỏa chưa rõ ràng nên ông và nhiều người dân ở đây chưa đồng thuận di dời.

Có chính sách cụ thể, dân mới đồng thuận cao

Tại các lô của cụm chung cư: Ấn Quang (Q.10), Nguyễn Thiện Thuật (Q.3), Thanh Đa (Q.Bình Thạnh)... dù không phải cấp D nhưng cũng đã xuống cấp, hư hỏng nhiều. Ông Tùng, chủ căn hộ tại lô D chung cư Ấn Quang, cho biết chung cư xuống cấp người dân phải tự gia cố lại tường, sửa chữa đường ống nước. Người dân chung cư nghe thông tin cải tạo, sửa chữa chung cư nhiều năm nay, nhưng đến nay vẫn chưa thấy thực hiện.

Theo UBND Q.10, trên địa bàn quận có 40 lô chung cư cũ được xây trong giai đoạn 1968-1970. Các chung cư này đều đã hết niên hạn sử dụng. Hiện hệ thống hạ tầng ở các chung cư đã quá tải, xuống cấp trầm trọng, gây ô nhiễm. Từ năm 2000 đến nay, quận đã di dời giải tỏa 15 lô chung cư với hơn 1.650 căn hộ, đã xây dựng mới tại các khu vực này bốn chung cư. Hiện quận còn khoảng 25 lô chung cư hư hỏng, với 3.378 căn hộ. Qua kiểm tra đánh giá, các chung cư này xuống cấp, hư hỏng ở cấp C.

Đại diện UBND Q.10 cho biết việc xin ý kiến đồng thuận 100% của cư dân khi cải tạo, xây mới chung cư rất khó. Bởi người dân quan tâm nhất đến chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, nhưng khi xin ý kiến bà con về việc tháo dỡ, xây mới chung cư lại chưa có phương án thực hiện chi tiết. Vừa qua, UBND quận có tổ chức lấy ý kiến người dân tại một số lô chung cư, nhưng hầu hết người dân tầng trệt chưa đồng thuận. Trung bình tỉ lệ đồng thuận chỉ khoảng 70%.

Theo vị này, để đạt sự đồng thuận cao cần có chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hợp lý và có lợi cho người dân. Phải xác định được quỹ nhà tái định cư đã có, cho người dân tham quan để họ biết và yên tâm. "Nếu xây dựng kế hoạch di dời dự kiến nhưng không có gì cụ thể sẽ rất khó có sự đồng thuận cao của cư dân. Q.10 đã có sẵn quỹ nhà tái định cư và cho người dân tham quan thực tế nhà mẫu trước khi lấy ý kiến nên mới đạt 70% đồng thuận, nếu không có gì hết chưa chắc nhận được sự đồng thuận cao như vậy" - vị này nói.