Ông Nguyễn Đức Hòa - Ảnh: T.PHÙNG

Ông Hòa đánh giá về tình hình nắng nóng gay gắt xảy ra diện rộng trên cả nước mùa hè năm nay.

* Thưa ông, nắng nóng năm nay liên tục kéo dài và cường độ gay gắt trong mùa hè năm nay có những điểm nào khác biệt so với những năm qua?

- Trong tháng 5-2015 có năm ngày (từ 26 đến 30-5) nhiều nơi ghi nhận nắng nóng vượt giá trị lịch sử trong cùng thời điểm. Đến tháng 6-2015 có bốn ngày nắng nóng vượt giá trị lịch sử (từ 27 đến 30-6) của tháng 6 và ba ngày đầu tiên của tháng 7 nắng nóng nhiều nơi cũng vượt giá trị lịch sử của tháng 7. Gần đây nhất vào tháng 5-2003 có bốn ngày (từ 4 đến 7-5) nắng nóng vượt giá trị lịch sử. Nhưng trong một năm có ba lần nắng nóng vượt giá trị lịch sử như năm nay thì chưa từng xảy ra.

Cụ thể, ngày 1-7 tại Láng và Sơn Tây (Hà Nội) ghi nhận nhiệt độ 40,1^oC, Ninh Bình 39,5^oC, Nho Quan (Ninh Bình) 40,7^oC, Thái Bình 38,7^oC, Hưng Yên 40,5^oC. Trong khi đó nhiệt độ lịch sử được ghi nhận cao nhất ở Láng trong tháng 7 là 37,6^oC (ngày 1-7-1986), Sơn Tây 38,6^oC (ngày 1-7-1982), Ninh Bình 37,4^oC (năm 1983), Thái Bình 37,3^oC (năm 1986), Hưng Yên 37,1^oC (năm 1984).

Như vậy, ngày 1-7-2015 tại đồng bằng Bắc bộ, nhiệt độ nhiều nơi đạt giá trị cao nhất trong khoảng 30 năm gần đây. Điều đáng lưu ý là thời gian nắng nóng trung bình ngày rất cao ở đồng bằng Bắc bộ. Ngày 1-7, nhiều nơi có nhiệt độ trung bình ngày trên 34^oC, thậm chí tại Láng 35,6^oC (trong khi 35^oC là ngưỡng nắng nóng). Vì vậy, các tỉnh ở đồng bằng Bắc bộ cảm giác nắng nóng duy trì gần như thường trực cả ngày đêm.

Tại miền Trung, năm nay nắng nóng cũng gay gắt và kéo dài nhất trong nhiều năm trở lại đây. Nhiều nơi đã ghi nhận được những giá trị kỷ lục về nhiệt độ.

Thời tiết nắng nóng ở Hà Nội những ngày qua trở thành vấn đề “thời sự” trong kỳ thi THPT quốc gia - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

* Nguyên nhân trực tiếp của nắng nóng là do vùng áp thấp nóng phía tây hoạt động mạnh, nhưng sâu xa hơn là do hoạt động của hiện tượng El Nino?

- Theo chuyên môn, nguyên nhân chính của đợt nắng nóng kéo dài trên là do hoạt động của vùng áp thấp nóng phía tây, có vùng trung tâm ở khu vực Ấn Độ và Myanmar. Không riêng gì nước ta, các nước như Ấn Độ, Myanmar, Pakistan và một số nước lân cận cũng chịu ảnh hưởng của nắng nóng thời gian qua, gây nhiều thiệt hại về người và sản xuất nông nghiệp. Cùng với đó là tình trạng ít mưa ở các tỉnh miền Trung đã làm nắng nóng và khô hạn kéo dài nhiều ngày qua...

Một nguyên nhân có quy mô lớn hơn là tác động của hiện tượng El Nino. Kết quả tổng hợp dự báo mới nhất từ các trung tâm nghiên cứu khí hậu lớn trên thế giới đều nhận định hiện tượng El Nino khởi phát từ cuối năm 2014, xuất hiện vào những tháng đầu năm 2015 và có khả năng kéo dài đến hết năm 2015 sang đầu năm 2016 với xác suất khá cao, khoảng 80-90%.

Các cơ quan khí tượng dự báo chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực trung tâm xích đạo Thái Bình Dương đang tiếp tục tăng dần và sẽ đạt giá trị cao nhất trung bình trong khoảng 1,3 - 1,6^oC vào nửa cuối năm 2015 và giảm dần từ đầu năm 2016.

Theo thống kê của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn trung ương, trong những năm El Nino tác động, nước ta thường có nhiệt độ cao hơn trung bình, lượng mưa phổ biến thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, đặc biệt ở các khu vực từ miền Trung trở vào phía Nam.

* Thời gian tiếp theo của mùa hè năm nay liệu còn những đợt nắng nóng gay gắt như vừa qua không, thưa ông?

- Thông thường về quy luật khí hậu, tháng 7 ở miền Bắc sẽ mưa nhiều, nếu có nắng nóng thì cũng không tới 40^oC như vừa rồi. Tới đây, miền Bắc có thể nắng nóng 36 - 37^oC, nhưng nắng nóng lên 40^oC thì rất ít. Ở miền Trung, trong tháng 7 vẫn còn nắng nóng hơn cả các tỉnh Bắc bộ. Nắng nóng ở miền Trung có thể lên tới 40^oC, nhưng nhiệt độ này chỉ tập trung ở một số nơi.