Tô hủ tiếu lớn nhất Việt Nam có đường kính miệng 1,5m, cao 70cm, thể tích 900 lít, gồm 100kg hủ tiếu, 100kg thịt heo và 600 lít nước xúp... tại Lễ hội hoa xuân Sa Đéc 2015 - Ảnh: Thành Nhơn

Có một câu hỏi được đặt ra rằng có nhất thiết phải là to, cao, dày, nặng mới là tiêu chuẩn của đẹp hay không?

Pho tượng đẹp nhất của đời Lý (còn lại đến hôm nay) cũng chỉ cao chưa tới 2 thước. Đó là pho tượng Phật ngồi thiền định bằng đá ở chùa Phật Tích (Tiên Du, Bắc Ninh). So với pho tượng Phật Bà Quan Âm ở chùa Linh Ứng cao tới 67m (hoàn thành năm 2010) thì pho tượng ở Phật Tích quả là... tí hon.

Hai pho tượng thị giả ở chùa Bút Tháp, những con rối nước, những con chó đá ở cổng làng, thậm chí những con tò he... nhỏ xinh mà vẫn tuyệt đẹp. Bệnh thích to, thích xây chùa to, làm tượng to đang ngày càng nặng, thành một loại dịch suốt từ Bắc đến Nam.

Có cảm giác như người ta đang ganh đua nhau để lập kỷ lục, để xem ai to hơn, ai sẽ thắng chứ không hẳn là hoằng dương Phật pháp. Ví dụ như chùa Bái Đính (Ninh Bình, xây năm 2003) là chùa lập nhiều kỷ lục Việt Nam, thậm chí là kỷ lục của châu Á nhất, nào là ngôi chùa cao to, dài rộng nhất, có nhiều pho tượng đúc bằng đồng mạ vàng nhất...

Nhưng đạo Phật là đạo tu tâm, tu nhân tích đức chứ đạo Phật không phải là đạo “tu chùa to, tượng to”.

To cao không sao, kỷ lục không sao nhưng khổ một nỗi càng to, càng cao thì càng xấu, đã xấu lại còn to cao dài rộng.

Chưa bao giờ mà phong trào chạy theo chuyện "to nhất, dài nhất" lại phát triển rầm rộ như hôm nay nhưng cũng chưa bao giờ mà lòng người, tâm người lại bất an như hôm nay. ]

Nhìn thấy nhiều chùa to, tượng to, bánh chưng to, tô hủ tiếu to... thì suýt vui vì cứ ngỡ mọi chuyện đang phát triển, cứ ngỡ đời sống đã giàu có, nhưng kỳ thực đó chỉ là hình thức, là cái vỏ, là cái áo mà cái áo thì chả làm nên nhà sư.

Kinh sách nhiều như biển cả nhưng tựu trung, tôn chỉ của nhà Phật là “kiến tính thành Phật”, “Phật tức tâm, tâm tức Phật” chứ Phật không ở ngoài mình, Phật không ở trong pho tượng, Phật không ở trong ngôi chùa. Đạo Phật là đạo phá chấp. Cứ mải miết chấp vào tượng to, vào chùa to thì làm sao mà thấy tâm, thấy tính, thấy Phật được.

Căn bệnh mê kỷ lục cao to đầy rẫy ngoài xã hội. Nào là ly cà phê kỷ lục (3.600 lít) vượt cả ly cà phê bự nhất của Mỹ (chỉ chứa được 2.500 lít). Nào là chiếc bánh chưng khổng lồ nặng gần 3 tấn, bánh giầy nặng hơn 5 tạ...

Những người tổ chức làm các sản phẩm to thường ăn theo cái lý cung tiến, dâng hiến cho dịp quốc lễ này nọ nên cái “tình ngay” ấy rất dễ được nhiều người ủng hộ. Tất nhiên đó cũng chỉ là hội chứng kiểu “vô thức tập thể”.

Không quá khó để tìm ra nguyên nhân của căn bệnh thích hoành tráng, thích phô trương hình thức hào nhoáng kiểu trọc phú này. Cốt lõi vẫn là ở văn hóa. Cho dù mình nhỏ bé nhưng mình đứng trên một cái nền, cái phông văn hóa chắc chắn, dày dặn thì mình vẫn cao lớn. Ngược lại nếu cái gốc rễ văn hóa yếu, mỏng, thấp thì dù có cao to lênh khênh đến mấy cũng vẫn là thấp bé thôi.