Phóng to

Phòng cấp cứu Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình (TP.HCM) có không gian chật hẹp, gây nhiều khó khăn trong việc bảo vệ an ninh - Ảnh: Viễn Sự

Đúng là nghề y hiện nay rất kém an toàn, đặc biệt ở khu vực cấp cứu. Lý do chính là nơi đó có rất nhiều người đến với tư cách nạn nhân hoặc người nhà nạn nhân của một vụ va chạm, ấu đả, thanh toán riêng tư. Trong điều kiện con người đang bức xúc hoặc bị kích động cao độ, nơi chữa bệnh tự nhiên trở thành điểm được lựa chọn để tiếp tục hoặc chốt lại các vụ xung đột.

Song, với lý do đó thì đâu chỉ nghề y, bệnh viện là những công việc, nơi chốn hiểm nguy. Bất kỳ nghề nào, chỗ nào mà quan hệ giao tiếp hoàn toàn rộng mở đều có thể khiến con người phải đương đầu với hiểm họa, từ trực hàng quán, bưu điện, vận tải công cộng đến bảo vệ, tiếp dân, ca sĩ, người mẫu, thậm chí kiểm lâm, cảnh sát. Đã có không ít người lao động, người thi hành công vụ tại những nơi đó bị tấn công trong lúc đang ở vị trí làm việc.

Một khi chấp nhận sống trong không gian chung thì các thành viên xã hội cũng phải chấp nhận đương đầu với nguy cơ, rủi ro có nguồn gốc từ hành vi của các thành viên khác, cả do cố ý và vô ý. Song trong một xã hội được tổ chức tốt, các mối đe dọa đối với tính mạng, sức khỏe, tài sản của con người có thể được giảm thiểu trước hết nhờ sự vận hành của một hệ thống chuẩn mực ràng buộc ứng xử của tất cả thành viên. Phong tục, tập quán, luật pháp là các thành phần chủ yếu của hệ thống chuẩn mực ấy.

Thành viên xã hội cần được dạy dỗ từ khi mới bắt đầu có khả năng nhận thức, cả ở nhà trường, trong gia đình cũng như trong giao tiếp hằng ngày, để hiểu được sự cần thiết của việc tôn trọng chuẩn mực ứng xử trong giao tiếp vì lợi ích của bản thân và của mọi người, cũng như về sự trừng phạt nghiêm khắc mà xã hội dành cho mình trong trường hợp không tôn trọng chuẩn mực.

Tất nhiên, không thể ảo tưởng về việc có được trật tự xã hội chỉ nhờ vào ý thức tự giác ứng xử theo chuẩn mực của con người. Cần có cơ chế bảo đảm khách quan. Đặc biệt, các quy tắc pháp lý phải được tôn trọng bằng các cam kết mạnh mẽ của nhà chức trách công: một mặt, trong tất cả mọi trường hợp, việc áp dụng pháp luật, đặc biệt về phần xử lý các vụ vi phạm pháp luật, phải được thực hiện một cách kịp thời, nhanh chóng, với thái độ nghiêm minh, dứt khoát và tác phong chuyên nghiệp của nhân viên công lực; mặt khác, luật pháp phải được thực thi như nhau, bất kể đối tượng ở vị trí nào trong xã hội, nam hay nữ, giàu hay nghèo, học vấn cao hay thấp...

Bên cạnh đó, cần phát huy khả năng tự bảo vệ của mỗi chủ thể chống sự xâm hại từ bên ngoài. Ở các nước tiên tiến, nhà chức trách khuyến khích mọi công dân thực hiện các biện pháp tự vệ tại chỗ và thích đáng khi bị tấn công vô lý, đồng thời báo cho công lực. Tốt nhất là các biện pháp dựa vào sự kết nhóm để tạo ra sức mạnh của số đông, bởi thông thường một cá thể riêng lẻ không đủ sức chống lại một cá thể khác đang tỏ ra hung hãn. Mặt khác, trong một khung luật pháp có những quy định rành mạch, rõ ràng, người được coi là tự vệ chính đáng, kể cả lúc đang thực hiện nhiệm vụ công, phải được miễn hoàn toàn trách nhiệm pháp lý.

Trái lại, nếu pháp luật lập lờ về quyền tự vệ của chủ thể, việc giáo dục để trang bị nhận thức xã hội về chuẩn mực ứng xử lại không được coi trọng, thì con người ta dễ phát triển xu hướng ứng xử tùy tiện, trở nên lệch lạc. Trong hoàn cảnh đó mà bộ máy công lực hoạt động kém hiệu quả và nhất là khả năng kết nhóm để tự bảo vệ không được khuyến khích trong việc giữ gìn trật tự cộng đồng, thì bạo lực và sự hỗn loạn tất yếu sẽ ngự trị.