Bộ Công an đưa ra lấy ý kiến nhân dân về dự thảo nghị định quy định các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý hành vi chống người thi hành công vụ.

Phóng to

Một thanh niên cầm vỏ chai tấn công cảnh sát giao thông ở Lạng Sơn trong một clip phát trên mạng tháng 6-2012

Trong đó có nêu rõ người thi hành công vụ được nổ súng trực tiếp vào người và phương tiện vi phạm để phòng vệ, tấn công, vô hiệu hóa hành vi chống người thi hành công vụ, kịp thời ngăn chặn hậu quả xảy ra...

Ông Trần Vi Dân - phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công an (cơ quan chủ trì soạn thảo) - khẳng định quy định này của dự thảo được đưa ra để bảo vệ người thi hành công vụ nhưng phải đảm bảo về mặt nguyên tắc không cho người thi hành công vụ lợi dụng quyền hạn nhiệm vụ của mình để xâm phạm trái pháp luật quyền lợi hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

10 năm: hơn 8.500 vụ chống người thi hành công vụ

Theo dự thảo tờ trình của Bộ Công an, thời gian qua tình trạng chống người thi hành công vụ đang diễn biến rất phức tạp, với tính chất, mức độ nguy hiểm ngày càng cao, ở hầu khắp các địa phương, trên rất nhiều lĩnh vực, nhất là trong các lĩnh vực bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, quản lý và bảo vệ rừng, quản lý đất đai, giải quyết mặt bằng, giải quyết khiếu nại, tố cáo, quản lý hoạt động xuất nhập khẩu tại khu vực biên giới, cửa khẩu, đấu tranh phòng chống tội phạm...

Số liệu thống kê, báo cáo của các bộ ngành cho thấy từ năm 2002 đến tháng 6-2012, trên cả nước xảy ra trên 8.500 vụ với trên 13.700 đối tượng vi phạm. Cơ quan chức năng đã xử lý hình sự gần 6.900 vụ với trên 11.000 đối tượng. Trong đó trên 90% số vụ chống lại lực lượng công an, chủ yếu trong lĩnh vực đảm bảo trật tự an toàn giao thông, trật tự công cộng, đấu tranh phòng chống tội phạm xâm phạm trật tự an toàn xã hội, tội phạm ma túy và giải quyết các vụ việc về an ninh trật tự ở cơ sở.

Bộ Công an đánh giá tình trạng chống người thi hành công vụ thể hiện ý thức coi thường pháp luật của một bộ phận không nhỏ những người có hành vi vi phạm pháp luật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc duy trì kỷ cương phép nước, gây thiệt hại nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe của người thi hành công vụ. Nguyên nhân do chưa có quy định đầy đủ của pháp luật về các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý hành vi này. Đó là lý do cần thiết phải ban hành nghị định nêu trên.

Nghị định này cũng xác định người thi hành công vụ là người được cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền giao thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật và được pháp luật bảo vệ nhằm phục vụ lợi ích của Nhà nước, nhân dân và xã hội.

Được nổ súng trong trường hợp cụ thể

Tại dự thảo nghị định, Bộ Công an đã cụ thể hóa các biện pháp ngăn chặn, xử lý hành vi chống người thi hành công vụ. Đặc biệt là việc xử lý tình huống khi có hành vi chống người thi hành công vụ. Theo đó, trường hợp hành vi chống người thi hành công vụ có dấu hiệu của một tội phạm ít nghiêm trọng thì người thi hành công vụ được sử dụng vũ lực, công cụ hỗ trợ và các phương tiện kỹ thuật được trang bị để khống chế, bắt giữ người có hành vi chống người thi hành công vụ.

Trường hợp có căn cứ thực tế để cho rằng hành vi chống người thi hành công vụ sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người thi hành công vụ hoặc của người khác; hoặc có dấu hiệu của một tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng thì người thi hành công vụ được sử dụng công cụ hỗ trợ, phương tiện kỹ thuật hoặc nổ súng trực tiếp vào người và phương tiện vi phạm để phòng vệ, tấn công, vô hiệu hóa hành vi chống người thi hành công vụ, kịp thời ngăn chặn hậu quả xảy ra và bắt giữ người có hành vi chống người thi hành công vụ.

Ông Trần Vi Dân cho rằng dự thảo đang lấy ý kiến, còn trong giai đoạn bước đầu nên chưa cụ thể hóa những trường hợp nguy hiểm được nổ súng. Ban soạn thảo sẽ căn cứ các ý kiến đóng góp để bổ sung cụ thể. Tuy nhiên, ông Dân đánh giá trong những trường hợp này, diễn biến cụ thể rất nhanh, người thi hành công vụ có tâm lý đề phòng cũng khó có thể phán đoán được tình huống nào phải đề phòng. Ví dụ như cảnh sát giao thông có khi vừa dừng xe người vi phạm đã bị tấn công; hay lực lượng biên phòng, hải quan thực hiện nhiệm vụ ở khu vực biên giới, đường biên, chống buôn lậu... có thể bị tấn công bất cứ lúc nào. Do đó, việc quy định nội dung này nhằm bảo vệ người thi hành công vụ thực hiện nhiệm vụ được pháp luật quy định.

Tuy nhiên về mặt nguyên tắc, không cho phép người thi hành công vụ lợi dụng quyền hạn nhiệm vụ của mình để xâm phạm trái pháp luật quyền lợi hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. “Tại dự thảo nghị định đã quy định rõ những hành vi nghiêm cấm đối với người thi hành công vụ” - ông Dân nhấn mạnh.

Không trái pháp lệnh

Về căn cứ để đưa vào dự thảo nghị định nội dung này, ông Trần Vi Dân cho biết từ trước đến nay, việc sử dụng vũ khí và công cụ hỗ trợ đã có quy định tại pháp lệnh về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ. Nghị định chỉ cụ thể hóa các quy định trong đó và không có điều nào trái pháp lệnh. Về quyền của người thi hành công vụ, ông Dân dẫn chứng người thi hành công vụ khi thực hiện nhiệm vụ mà gặp trường hợp chống người thi hành công vụ thì được thực hiện hai quyền. Thứ nhất là quyền phòng vệ chính đáng được quy định tại Bộ luật hình sự. Thứ hai là họ được quyền thực hiện theo quy định tại pháp lệnh. Quan điểm của ban soạn thảo là người thi hành công vụ phải chủ động, không thể chờ đợi khi hành vi nguy hiểm xảy ra mới xử lý thì đã muộn.

Về các biện pháp ngăn chặn, dự thảo cũng quy định cụ thể các trường hợp, trong đó có quyền bắt giữ người có hành vi chống người thi hành công vụ; khám người, phương tiện vi phạm; tước bỏ, vô hiệu hóa vũ khí, công cụ hỗ trợ, vật liệu nổ hoặc hung khí (nếu có) và phải thực hiện theo quy định của pháp luật.