Các nhà báo nhận giải thưởng báo chí xuất sắc 2022 của TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Nếu nhớ lại lúc bắt đầu làm báo, tôi tin phải hơn 80% người làm báo nhớ ra mình chọn nghề báo chắc chắn không phải để làm giàu.

Tốt nghiệp xong thì ai cũng thiếu tiền nhưng không ai viển vông đến mức nghĩ rằng đi làm báo để có thiệt nhiều tiền. Nghề này người ngây thơ nhất cũng hiểu rằng chỉ đủ sống và xưa có thể dư một ít tùy từng tờ báo. Giờ thì khó khăn hơn nhiều.

Nhưng có những niềm vui khác nữa mà tuổi trẻ vào đời đã chọn nghề này. Dù chỉ là một người ghi chép sự thật, một thư ký của cuộc sống thì có lẽ là một người ghi chép được tôn trọng. Một bước cao hơn của việc ghi chép sẽ là trở thành một người phản biện. Xã hội nào từ cổ chí kim cũng tôn trọng những người phản biện. Muốn phản biện giỏi không có cách nào khác phải là người ghi chép giỏi và suy nghĩ giỏi. Chính trong quá trình quan sát, phản biện trước hết với chính mình, giao tiếp với cuộc sống đủ màu, tầm nhìn của mình được mài giũa, trưởng thành.

Vinh dự của một nhà báo chính là giá trị của người có tư duy phản biện. Điều giày vò một nhà báo chính là bao lâu ta sẽ góp vào nghề nghiệp mình một cái nhìn, một cây bút của chiều sâu.

Nhưng rồi không hiếm nhà báo đã quên đi suy nghĩ ban đầu thời tuổi trẻ. Thay vì mài giũa và chấp nhận một chút thiệt thòi vật chất để đào sâu đạt đến nấc thang tinh thần của nghề nghiệp, có những người đã vì những quyền lợi ngắn hạn, vì quan hệ, vì lười, chấp nhận vai trò không còn độc lập của mình và điều tệ hơn là có người vì tiền nữa, khiến tiếng nói, dòng chữ của mình nghiêng ngả, phản biện của mình lắm lúc méo mó.

Khi không ít bạn đọc còn hoài nghi hay phản ứng trước những hình ảnh méo mó, nghiêng ngả trong một số bài viết thì có lẽ nhà báo cần xem lại bản thân mình. Trang báo, lĩnh vực thiếu vắng nhà phê bình, cũng là lỗ hổng mà nhà báo cần nhìn lại để lấp đầy.

Thế giới định nghĩa nhà báo là người ghi chép, thông tin sự thật, nhưng có gắn thêm những từ khác để phân biệt với khái niệm ghi chép thông thường, những từ như dũng cảm, trung thực, lương thiện và cả tài hoa nữa.

Tôi tin nhiều nhà báo có lẽ không chọn nghề báo chỉ vì thu nhập mà còn vì sự tôn trọng của xã hội đặt lên vai mình, xoáy vào tim mình - từ những phản biện xã hội chân thành, vì bạn đọc, vì sự phát triển...