Gần đây, trên các diễn đàn trong nước và quốc tế, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thường gửi đi một thông điệp rất mạnh mẽ, rõ ràng rằng: "Chính phủ Việt Nam trân trọng và chào đón các nhà đầu tư và doanh nghiệp kinh doanh, khởi nghiệp tại Việt Nam, nhưng không hoan nghênh những hoạt động làm ăn không chân chính".

Điều đó cho thấy vị thế của Việt Nam đã thay đổi, chúng ta đã mạnh lên và trưởng thành. Đã qua cái thời ai đến cũng được chào đón, mang bất kỳ công nghệ - kỹ thuật và cả thái độ trách nhiệm như thế nào cũng có thể được chấp nhận.

Thời gian sàng lọc, chúng ta có những người bạn rất chân thành, cởi mở và thành thật đến từ Nhật, Nga, Singapore, Hàn Quốc, Úc, Canada... 

Chính từ những mối quan hệ bằng hữu này mà chúng ta mới có được những công trình hiện đại ở khắp đất nước và mới có điều kiện làm chủ được những công nghệ mới như xây cầu dây văng, khoan hầm chui qua sông, công nghệ lắp hẫng bệ đỡ đường sắt metro Bến Thành - Suối Tiên, xây lắp các tòa cao ốc, chế tạo những con chip điện tử... 

Họ không chỉ giúp chúng ta vốn mà còn tận tình chuyển giao công nghệ, huấn luyện nhân lực, đào tạo chuyên gia. 

Đó không chỉ là trách nhiệm trong các hợp đồng kinh tế mà còn là đạo đức và danh dự quốc gia, của thương hiệu công ty...

Tuy nhiên, trong mấy chục năm qua có không ít những đối tác không đàng hoàng trong làm ăn. 

Trong những năm đầu mới mở cửa, từ một xã hội bị đóng kín bước ra bên ngoài không tránh khỏi những ấu trĩ, lơ ngơ và cả những thèm khát vị kỷ của cá nhân và nhóm lợi ích, nhiều đối tác đã lợi dụng để lại cho đất nước nhiều công nghệ lạc hậu như ximăng lò đứng, nhà máy điện đốt than, nhà máy đường, nhà máy gang thép... 

Đó là những loại công nghệ lạc hậu đến mức sản phẩm làm ra không bán được vì giá thành quá cao so với nhiều nước, hao tốn quá nhiều nguyên liệu, nhiên liệu, phần thải bỏ đi có khi gần bằng phần thu được, môi trường ô nhiễm khủng khiếp, mức độ an toàn thấp.

Chơi với họ, chúng ta thiệt đơn thiệt kép. Họ cho chúng ta vay tiền với lãi suất cao, đưa công nghệ lạc hậu, làm ăn dây dưa kéo dài, tìm cách tăng vốn đầu tư, không sử dụng công nhân tại chỗ, chỉ sử dụng chuyên gia của mình ở những khâu quan trọng, giấu bí quyết và công nghệ, nhất là những hạng mục quan trọng nhất người Việt Nam không được tiếp xúc. Làm như thế để chúng ta mãi mãi phụ thuộc vào họ. 

Mỗi khi hệ thống vận hành hay máy móc trục trặc là phải đợi dài cổ để họ cung cấp thiết bị thay thế, phải năn nỉ mời chuyên gia của họ tới khắc phục.

Những chuyện tệ hại như thế hình như ở đâu và lĩnh vực nào cũng thấy. Dự án tín hiệu đường sắt Thống Nhất Bắc - Nam với mức đầu tư 2.500 tỉ đồng sau hơn một năm sử dụng mà 12/23 ga đã có trục trặc trong việc vận hành, đe dọa nghiêm trọng an toàn của toàn tuyến do chỗ phía đối tác không chịu chuyển giao một phần mềm liên quan đến chế độ vận hành. 

Chính vì lý do này mà nhân viên điều độ ở các ga lại quay về các phương pháp vận hành thủ công có từ thời khởi thủy của tàu hỏa. Muốn hanh thông thì lại phải mời các chuyên gia từ cố quốc sang giúp và họ có sang hay không lại là chuyện khác!

Cũng như các quốc gia khác, chúng ta phải trải qua một tiến trình đi từ nông nghiệp lạc hậu đến công nghiệp hóa, hiện đại hóa; từ một nước nghèo đói đến phát triển trung bình và thịnh vượng. 

Đó là lộ trình chung cho cả nhân loại, chúng ta phải cùng với họ bước trên đó, cố gắng đi nhanh hơn, tránh ổ voi ổ gà, đừng để bị vấp ngã nhiều và trên đại lộ đó tất nhiên chúng ta không thể đi một mình, nên phải tỉnh táo để tìm được những người bạn tốt, thủy chung cùng đi.

TTO - Ngành đường sắt muốn cải tạo thiết bị để sử dụng hết chiều dài của đường trong ga phải phụ thuộc vào chuyên gia Trung Quốc. Mà muốn chuyên gia sang giúp lại phải chi tiền.