Khám cắt ngực tại một bệnh viện thẩm mỹ. Ảnh: Tâm Lụa

Ngày 16-4, ông Nguyễn Huy Quang - Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ Y tế) - cho biết Bộ này đang hoàn thiện bản góp ý cho dự thảo Bộ luật dân sự sửa đổi, trong đó có đề cập nội dung thực hiện chuyển đổi giới tính.

Theo đó, có hai phương án được đưa ra là không thừa nhận việc chuyện đổi giới tính tại Việt Nam (như từ trước đến nay) hoặc cho phép thực hiện, nhưng chỉ trong một số trường hợp đặc biệt được cơ quan có thẩm quyền cho phép.

Ngay lập tức, nhiều bạn đọc bày tỏ những hàng loạt ý kiến trái chiều.

“Trên tất cả, chúng tôi muốn sống thật”

Một số bạn đọc phản đối nhưng có không ít bạn đọc ủng hộ việc cho phép chuyển giới tại Việt Nam.

Bạn đọc Minh Hoàng nói: “Chuyển giới cũng là một quyền được sống của con người, đưa họ trở về đúng bản chất thật của họ, không phải tệ nạn hay thói xấu của xã hội”. 

Cô giáo Phạm Lê Quỳnh Trâm (Q.1, TP.HCM) - người từng phẫu thuật chuyển đổi giới tính ở Thái Lan - tâm sự: “Tất cả bệnh viện trong nước đều từ chối tôi. Đi nước ngoài thì chi phí cao, rào cản về ngôn ngữ và  lo lắng khi về có được nhập cảnh không, có được người khác chấp nhận không”.

Trên giường phẫu thuật, cô Trâm từng nghĩ có thể sẽ chết nhưng “tôi muốn sống chứ tôi không muốn mình chỉ tồn tại cho có” - cô Trâm nói.

Trải qua hàng loạt cuộc kiểm tra y tế, giấy tờ, chứng từ, mất 1 năm 8 tháng, cô Trâm mới được công nhận giới tính là nữ.

>> Cô Phạm Lê Quỳnh Trâm

Cô Trâm cho biết, những người thay đổi giới khi có giấy tờ xác nhận giới tính thật sự thì họ sẽ sống trách nhiệm hơn...

“Tờ giấy chỉ là “bước” thông hành còn việc chấp nhận của xã hội là sự phấn đấu của bản thân mỗi người chuyển giới” - cô Trâm khẳng định.

>> Cô Phạm Lê Quỳnh Trâm

Cô Trâm vui mừng chia sẻ rằng Bộ Y tế có đề xuất, là có quan tâm. Vậy là hạnh phúc rồi. Cô Trâm nhẩm tính, một ca phẩu thuật trong nước có thể giảm chi phí gấp 5 lần so với ở nước ngoài.

>> Cô Phạm Lê Quỳnh Trâm

Giấy xác nhận giới tính của cô giáo Quỳnh Trâm. Ảnh: NVCC

Người chuyển giới mong muốn được phẫu thuật

Bà Đinh Hồng Hạnh - chuyên viên pháp lý - Tổ chức bảo vệ và thúc đẩy quyền của người đồng tính nam, đồng tính nữ, song tính, chuyển giới (LGBT) tại VN, cho biết: “Ước tính có khoảng 2.000-3.000 người chuyển giới nữ đang sinh sống tại TP.HCM. Có gần 80% trong 219 người được khảo sát mong muốn được phẫu thuật”.

Bà Hạnh cho biết, cộng đồng LGBT đánh giá rất cao trình độ kĩ thuật của bác sĩ Việt Nam. Giải thích về điều này, chị Hạnh cho rằng, tại Việt Nam, trường hợp liên giới tính (giới tính không rõ ràng) vẫn được xác định giới tính và thực hiện phẫu thuật trơn tru. Cộng đồng LGBT không lo lắng mà chỉ quan tâm vấn đề pháp lý của việc này.

>> Chị Đinh Hồng Hạnh

VN chưa cho phép nên người chuyển giới chưa được hưởng quy trình thăm khám và hỗ trợ tư vấn tâm lý trước, sau phẫu thuật.

Do đó, người chuyển giới thường tự tìm thông tin trên mạng, mua và sử dụng các loại thuốc, hormone “xách tay” gây ra rất nhiều biến chứng cho cho cơ thể.

Chị Hạnh cho biết, do không đủ kinh phí nên người chuyển giới thường tìm đến những cơ sở chui. Có trường hợp chết trên bàn mổ.

>> Chị Đinh Hồng Hạnh

Anh Phan Thanh Nhàn - Chủ nhiệm dự án Nhà tạm lánh Open chống bạo hành giới, (TP.HCM) - cho rằng: “Nên đánh giá lại nhu cầu thực tế và cần quản lý chặt chẽ các cơ sở thực hiện dịch vụ, nhằm đảm bảo các quy chuẩn cần thiết. Bên cạnh đó, phải chú trọng các dịch vụ đi kèm như nhu cầu chăm sóc sức khỏe sau phẫu thuật”.

>> Anh Phan Thanh Nhàn

Theo anh Nhàn, sau khi chuyển giới không chính quy, nhiều người không còn công việc,  giấy tờ pháp lý cũng không có, muốn xin việc rất khó khăn.

 >> Anh Phan Thanh Nhàn

Nên cho họ quyền “xác định giới tính”

Nhà nghiên cứu văn hóa, tiến sĩ Nguyễn Nhã cho rằng: “Trên thế giới, nhiều nước đã cho phép nhưng cũng có nhiều nước không. Mỗi người có một hoàn cảnh, không ai mong muốn mình khác thường nên chúng ta cần thông cảm cho họ”.

>> TS. Nguyễn Nhã

Về góc độ pháp luật, luật sư Huỳnh Phước Hiệp (văn phòng luật sư Huỳnh Phước Hiệp, Đoàn luật sư TP.HCM) nói: “Người chuyển đổi giới tính ở nước ngoài thì có thể không được nhập cảnh vì hình hài khác giấy tờ nhân thân”.

Luật sư Hiệp cho rằng việc chuyển đổi giới tính nên được cho phép nhưng cần có quy định rõ ràng, có lộ trình cụ thể, chứ không phải cổ súy cho những trường hợp lấy giới tính thứ 3 làm phong trào.

>> Luật sư Huỳnh Phước Hiệp

Phân tích đề xuất này, ông Hiệp cho rằng nên dùng  “Xác định giới tính” thay vì “chuyển đổi giới tính”. Vì bản chất, những người này đang tìm về với giới tính thật của họ chứ không phải thay đổi giới tính.

>> Luật sư Huỳnh Phước Hiệp

Điểm khó nhất trong đề xuất là làm sao để xác định trường hợp nào được cho phép, trường hợp nào không cho phép.

Theo luật sư Hiệp, trước đây, từng có quy định xử phạt hành chính với trường hợp đồng tính luyến nhưng sau đó đã được hủy bỏ.

Phong tục tập quán Việt Nam quan tâm giới tính rõ ràng, tuy nhiên chúng ta cần có cái nhìn thoáng hơn và nhà làm luật phải chú ý đến phản ứng của xã hội.

>> Luật sư Huỳnh phước Hiệp