Thẩm phán Antonin Scalia, người nổi tiếng bảo thủ - Ảnh: Reuters

Theo AFP, ông Scalia qua đời đột ngột sau một cơn đau tim ở tuổi 79 tại Tây Texas. Mới đây Tổng thống Barack Obama đã ra lệnh treo cờ rủ khắp nước Mỹ để tưởng niệm ông Scalia, ”một trong những chuyên gia pháp lý vĩ đại trong thời đại chúng ta”.

Là một tín đồ Thiên Chúa sùng đạo và bảo thủ, thẩm phán Scalia phản đối dữ dội phá thai và hôn nhân đồng tính. Khi ông Scalia còn sống, Tòa án Tối cao Mỹ có chín thẩm phán, bao gồm năm người thiên hữu và bốn người thiên tả.

Với thế đa số của nhóm thiên hữu, bảo thủ, Tòa án Tối cao Mỹ đã chặn những nỗ lực của chính phủ Mỹ trong các vấn đề như biến đổi khí hậu và nhập cư. Nhưng với việc ông Scalia qua đời, tòa án đã chuyển sang thế cân bằng 4-4.

Trong năm nay, Tòa án Tối cao Mỹ sẽ phán xử hàng loạt vấn đề lớn, như việc ông Obama có quyền bảo vệ hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp trước nguy cơ bị trục xuất hay không. Tòa cũng sẽ xem xét đơn kiện của các nhóm bảo thủ về luật bảo hiểm y tế Obamacare.

Do đó, hàng loạt lãnh đạo Đảng Cộng hòa, bao gồm sáu ứng cử viên tổng thống Mỹ, đồng loạt phản đối việc ông Obama tính đề cử một nhân vật mới thay thế ông Scalia. Họ lo sợ ông Obama sẽ đề cử một nhân vật thiên tả, làm thay đổi cán cân quyền lực ở Tòa án Tối cao, do đó muốn tổng thống mới, thay thế ông Obama làm điều đó.

Ông Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số Cộng hòa ở Thượng viện, thề rằng Thượng viện sẽ cản trở đề cử của ông Obama. “Người dân Mỹ nên có tiếng nói trong việc chọn thẩm phán mới ở Tòa án Tối cao. Do đó nên để một tổng thống mới bổ nhiệm vị trí này” - ông McConnell tuyên bố.

Thượng nghị sĩ Ted Cruz cảnh báo việc Đảng Dân chủ chọn người thay thế ông Scalia sẽ đồng nghĩa với việc quyền sở hữu súng đạn bị xóa khỏi hiến pháp Mỹ và việc phá thai sẽ trở nên phổ biến. Tỷ phú Donald Trump kêu gọi Thượng viện liên tục cản trở bất kỳ đề cử nào của ông Obama.

Phản ứng lại, các lãnh đạo Dân chủ chỉ trích đòi hỏi của Đảng Cộng hòa là quá quắt. Thượng nghị sĩ Harry Reid mô tả việc Tòa án Tối cao trống một ghế trong suốt một năm là chuyện chưa từng có. “Không thông qua việc bổ nhiệm vị trí này sẽ là hành vi từ bỏ nghĩa vụ đáng xấu hổ của Thượng viện”.

Cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton chỉ trích việc Đảng Cộng hòa đòi cản trở ông Obama đề cử người thay thế ông Scalia là “hành vi phỉ báng hiến pháp Mỹ”. Thượng nghị sĩ Bernie Sanders nhấn mạnh Tòa án Tối cao cần có đủ thẩm phán trong năm trọng yếu này.