Bộ Tư pháp đang thẩm định tờ trình về việc đề nghị xây dựng nghị quyết của Quốc hội/Ủy ban Thường vụ Quốc hội về thu phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Sẽ thu phí theo cơ chế phí

Dự thảo tờ trình của Bộ Giao thông vận tải nêu rõ việc xây dựng nghị quyết nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển về kết cấu hạ tầng đường bộ nói chung; đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống đường bộ cao tốc nói riêng.

Tăng cường quản lý nhà nước, thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về việc hoàn thiện pháp luật về thu phí đối với các tuyến đường cao tốc đầu tư bằng ngân sách Nhà nước.

Về chủ trương, theo dự thảo sẽ trình Quốc hội/Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thu phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư, sở hữu, quản lý, khai thác và được thực hiện theo cơ chế phí.

Về tên gọi dự kiến là phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư, bổ sung vào danh mục phí, lệ phí kèm theo Luật Phí và lệ phí.

Mức thu phí dự kiến được xác định trên các nguyên tắc cơ bản, cụ thể phù hợp với lợi ích và khả năng chi trả của người sử dụng đường cao tốc.

Được xây dựng trên cơ sở tổng số phí thu được sau khi bù đắp chi phí tổ chức thu phải đảm bảo còn dư để cân đối vào ngân sách nhà nước.

Đồng thời, tính toán theo từng đoạn/tuyến đường bộ cao tốc cụ thể để đảm bảo phù hợp với điều kiện khai thác, kinh tế xã hội theo từng khu vực.

Liên quan nguyên tắc phân chia số tiền thu được đối với các tuyến cao tốc đầu tư bằng nguồn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, sẽ thực hiện theo tỉ lệ nguồn vốn đầu tư tham gia vào dự án.

Dự thảo nêu rõ số tiền phí thu được nộp ngân sách nhà nước và sử dụng theo quy định pháp luật về ngân sách.

Trong đó ưu tiên sử dụng cho đầu tư, quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, thực hiện trách nhiệm của Nhà nước với các dự án đầu tư đường bộ theo hình thức hợp đồng BOT trong trường hợp bị ảnh hưởng bởi phân lưu khi các tuyến cao tốc đưa vào khai thác.

Không phát sinh thêm nguồn lực, tài chính cho hoạt động quản lý, khai thác

Về dự kiến nguồn lực, điều kiện đảm bảo, dự thảo tờ trình nêu rõ hiện nay các tuyến đường cao tốc do Nhà nước đầu tư chưa có hệ thống trạm thu phí.

Trên cơ sở các đề án khai thác cho từng đoạn/tuyến cao tốc được duyệt, hệ thống trạm thu phí sẽ được đầu tư từ các nguồn vốn phù hợp (vốn đầu tư công, nguồn thu phí, nguồn vốn của nhà đầu tư...).

Hoạt động quản lý, khai thác đường cao tốc sử dụng nguồn nhân lực hiện có của ngành giao thông vận tải nên không phát sinh thêm nguồn nhân lực, tài chính cho hoạt động quản lý, khai thác.

Cũng theo số liệu thống kê, những năm qua đối với các tuyến đường bộ do Nhà nước quản lý, ngân sách chi bình quân khoảng 830 triệu đồng/km/năm.

Số này cơ bản mới đáp ứng được một phần yêu cầu về chi phí để thực hiện quản lý, vận hành, khai thác và một phần phí bảo trì công trình (kinh phí kiểm toán an toàn, sửa chữa định kỳ còn nhiều khó khăn, nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng công trình, tốc độ khai thác).

Dự kiến đến năm 2025, trường hợp 1.624km đường cao tốc đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước hoàn thành và đi vào hoạt động, nếu cân đối như hiện nay ước tính tổng nhu cầu kinh phí quản lý, bảo trì giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 9.067 tỉ đồng (bình quân 1.813 tỉ đồng/năm).

Dự thảo tờ trình chỉ rõ đường cao tốc có chất lượng cao hơn quốc lộ thông thường. Trường hợp không tổ chức thu tiền sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu, người lái xe sẽ có xu hướng tập trung di chuyển trên đường cao tốc.

Điều này dẫn đến lưu lượng xe trên đường cao tốc tăng cao, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông cao, làm giảm vận tốc trung bình trên đường cao tốc, giảm hiệu quả khai thác đường cao tốc...

Cần 3.000 tỉ đồng mở rộng cao tốc La Sơn - Hòa Liên lên 4 làn xe hoàn chỉnh

Bộ Giao thông vận tải đề xuất Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư mở rộng đường cao tốc La Sơn - Hòa Liên từ 2 làn lên 4 làn xe hoàn chỉnh, cơ bản hoàn thành trong năm 2025.