Những trường hợp cấp đổi do CMND hết thời hạn sử dụng cũng được miễn lệ phí, chỉ trong những trường hợp cấp đổi khi CMND chưa hết hạn, cấp lại (do mất, hư hỏng) thì người được cấp CMND mới phải nộp lệ phí.

Tuy nhiên, khi triển khai cấp CMND theo mẫu mới (thí điểm từ giữa tháng 9 tại một số quận huyện ở Hà Nội), Bộ Tài chính lại ban hành thông tư 155 ngày 20-9 quy định mức phí cấp CMND như sau: trường hợp cơ quan công an thu ảnh người làm CMND (thu ảnh qua camera) thì lệ phí đối với người cấp CMND lần đầu là 30.000 đồng/người, cấp đổi là 50.000 đồng/người và cấp lại là 70.000 đồng/người. Nếu cơ quan cấp CMND thu ảnh gián tiếp (không tính tiền chụp ảnh) thì mức phí trên giảm 10.000 đồng/trường hợp.

Theo thông tư 155, chỉ một số trường hợp đặc biệt, người được cấp CMND mới không phải nộp lệ phí, đó là người thân của liệt sĩ, thương binh, công dân thuộc thị trấn vùng cao, hộ nghèo, công dân dưới 18 tuổi mồ côi cả cha lẫn mẹ... Trường hợp cấp đổi CMND mới do Nhà nước thay đổi địa giới hành chính thì người dân cũng không phải nộp lệ phí.

Cũng theo thông tư 155, cơ quan cấp CMND theo mẫu mới được trích để lại 30% lệ phí đã thu để chi cho công việc thu lệ phí theo quy định, còn lại 70% cơ quan thu lệ phí nộp vào ngân sách nhà nước.

Kể từ khi có chỉ thị 24 của Thủ tướng Chính phủ, công dân đến tuổi cấp CMND đến làm thủ tục cấp CMND lần đầu tại cơ quan công an đều không phải nộp lệ phí. Hiện nay, tại các địa phương chưa triển khai việc cấp CMND theo mẫu mới vẫn áp dụng quy định về lệ phí cấp CMND như cũ. Bà Ung Thị Xuân Hương, giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, cho biết đến nay chỉ thị 24 của Thủ tướng Chính phủ về việc miễn một số loại phí, lệ phí cho người dân vẫn còn hiệu lực, không có văn bản nào bãi bỏ hay thay đổi chỉ thị trên.

Ngày 26-11, trả lời câu hỏi vì sao lại quy định thu lệ phí cấp CMND, đại diện Bộ Tài chính cho biết mức thu lệ phí cấp CMND theo mẫu mới được thực hiện theo quyết định 446 năm 2004 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt dự án sản xuất, cấp và quản lý CMND. Đại diện Bộ Tài chính cho biết CMND mẫu mới được làm theo công nghệ hiện đại trông giống như thẻ ATM, sản xuất bằng vật liệu có độ bền cao, hạn chế bong tróc, gãy...

Luật sư Nguyễn Sa Linh, Đoàn luật sư TP.HCM, cho rằng hiện nay chỉ thị 24 của Thủ tướng Chính phủ đang có hiệu lực thi hành nên việc miễn lệ phí cấp CMND lần đầu cho người dân vẫn phải tiếp tục được thực hiện, không thể phân biệt cấp theo mẫu cũ thì miễn phí còn đổi mẫu CMND mới thì thu phí.

Luật sư Linh cho rằng theo nguyên tắc của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì thông tư của Bộ Tài chính phải phù hợp, thống nhất với những văn bản có giá trị pháp lý cao hơn. Chỉ thị của Thủ tướng đã miễn lệ phí cấp CMND lần đầu cho người dân, mà thông tư của Bộ Tài chính lại buộc thu là không đúng. Theo luật sư Linh, thông tư 155 của Bộ Tài chính đã căn cứ vào một số văn bản quy phạm pháp luật như pháp lệnh phí, lệ phí, các nghị định hướng dẫn của Chính phủ, nhưng lại không căn cứ chỉ thị 24 của Thủ tướng Chính phủ là không đảm bảo cơ sở pháp lý.