Cháo cá lóc rau đắng - Ảnh: T.T.D.

Nồi cháo thịt bằm rắc tiêu là lựa chọn của nhiều gia đình Nam bộ. Tuy nhiên, ở đồng bằng sông Cửu Long, món cháo cá lóc rau đắng đất là món ngon “đúng mùa” vừa dễ “lùa” vừa giải nhiệt là điều ai cũng thích, ăn vào bữa trưa.

Để có nồi cháo cá lóc, đầu tiên là lựa gạo ngon cùng một chút nếp vo sạch cho vô nồi cùng lượng nước nhất định. Nồi cháo vừa chín tới, thả cá lóc làm sạch ướp bột nêm, tiêu và nấm rơm dù (búp) cắt sạch gốc vào. Hiện nay, cá lóc nuôi tràn ngập thị trường, nhưng người sành ăn đều chọn mua cá lóc đồng dù giá có mắc. Cá lóc đồng mua ngoài chợ đã ngon. Nhưng để có những con cá lóc ngon tuyệt không gì hơn tự tay mình bắt.

Nhắm chừng cá lóc chín, vớt ra. Thả vào nồi cháo trên bếp lửa liu riu một ít gừng xắt sợi rồi nêm bột nêm, nước mắm nhỉ, chút đường, muối. Cá chín, vớt ra. Cháo chín, rắc tiêu bột và thả lên mặt một ít gốc hành cắt rễ, dọn ra bàn.

Để thưởng thức cháo cá lóc rau đắng đất, người ta cho vào lòng tô một ít giá sống và rau đắng đất rồi múc cháo đổ tràn lên. Sau đó rắc một ít tiêu bột, ớt sừng bằm, vắt chút chanh. Xong xuôi, trộn đều. Múc từng muỗng cháo cho vô miệng, cháo nóng ấm tràn sâu vòm họng. Chất nhựa của những hột gạo pha nếp nấu nhừ trong từng muỗng cháo khiến ta cảm khái đậm đà vị mặn của nước mắm nhỉ, vị chua của chanh giấy, vị cay của ớt, vị cay ấm bao tử của gừng và tiêu bột như một hòa vị đáng yêu. Muỗng cháo hút hồn ta với vị ngọt lạt của những cọng giá non, vị ngọt của những búp nấm rơm.

Đặc biệt vị đắng của rau đắng đất mới là tuyệt chiêu của món cháo. Trời hanh khô nắng hạn là mùa rau đắng đất mọc hoang trên những cánh đồng, bờ mẫu nứt nẻ đất, tràn ngập nắng gió phương Nam. Rau đắng đất nhổ về rửa sạch cát đất là món ngon thượng hạng. Có người kỹ tính cắt bỏ rễ nên món ngon vị thuốc giảm khá nhiều. Vị đắng của rau đắng đất sau khi hòa tan trong miệng lưỡi sẽ hồi đáp vòm miệng ta vị ngọt độc đáo hiếm có trên đời. Vị ngọt lạ của nó dần dần thấm sâu vào đáy dạ dày sao mà đê mê đến vậy! Rồi những miếng thịt cá lóc trắng phau thấm đẫm nước mắm ngon cay cay ớt bằm khiến ta thỏa mãn giác quan là mùi thơm của hành ngò quyến luyến cánh mũi.

Chưa hết, cháo cá lóc rau đắng đất còn quyến rũ ta bởi cái đầu và đùm ruột của cá - hai nơi chỉ dành cho bậc trưởng thượng “đụng đũa”. Mút xương đầu cá nghe chất béo của tủy của da cá luồn sâu cơ thể. Thịt má cá nung núc. Xương yết hầu cá, nút nhẹ, phần nạc cá nằm gọn trong họng. Thịt hai “ót” cá được người miền Tây phong tặng là “thịt gà”. Đùm ruột cá sẽ cho ta vị bùi của gan, vị nhân nhẩn đắng của mật, vị dai giòn sần sật của bao tử và vị béo của ruột cá... Chính vì vậy mà trong bữa cháo, người trẻ tuổi chẳng ai dám rớ đến đầu và ruột cá.

Ngon, công nhận là ngon. Nhưng ngon nhất là tô cháo nóng. Cái nóng của món ăn làm ta xuất hạn (đổ mồ hôi hột) nhưng lại làm “tan chảy” cái nóng khắc nghiệt của đất trời hậm hực trong cơ thể. Khỏe người. Chính vì vậy mà người miền Tây thường ăn cháo trong những ngày, nhất là buổi trưa, oi nóng.