Tuổi Trẻ ghi nhận một số ý kiến đánh giá về ngày chất vấn đầu tiên của kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIV, với thể thức chất vấn tất cả các thành viên Chính phủ, Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng VKSND tối cao. 

TS. Nguyễn Sĩ Dũng (nguyên phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội): Chất vấn tiệm cận thông lệ quốc tế

TS. Nguyễn Sĩ Dũng

Phương thức chất vấn trong kỳ họp Quốc hội lần này đã tiệm cận với thông lệ của nghị viện quốc tế. Theo đó, ngoài phương thức chất vấn bằng gửi văn bản, các đại biểu sẽ chất vấn trực tiếp tại phiên họp toàn thể. Và khi chất vấn hội trường sẽ không biết đại biểu sẽ chất vấn ai và chất vấn những vấn đề gì.

Thực tế, nghị viện trên thế giới thường không dùng chất vấn để giải quyết các vấn đề, bởi phiên họp toàn thể không phải là công cụ để đi sâu vào những vấn đề mang tính chất kỹ thuật. Chất vấn chỉ để bảo đảm chế độ trách nhiệm chính trị.

Ở nước ta, nếu kỳ vọng điều gì đó qua các phiên chất vấn thì đó có thể là trách nhiệm giải trình của người được chất vấn, quan trọng nhất là của các thành viên Chính phủ. Những vấn đề chất vấn phải xoáy sâu, buộc người chất vấn giải trình về những chính sách, hành động hoặc không hành động của họ. 

Ở đây, vai trò của đại biểu Quốc hội rất lớn. Nếu đại biểu chỉ hỏi để chứng tỏ cho cử tri rằng mình có hỏi hoặc hỏi để tạo điều kiện cho người được chất vấn giải trình những việc người đó đã làm tốt sẽ làm giảm ý nghĩa.

Nếu chỉ có ba phút để người được chất vấn giải trình như hiện nay, thời gian là quá ngắn. Bởi việc giải trình các chính sách, nhất là ở lĩnh vực hành pháp rất khó, cần thời gian dài hơn. Cần có thêm thời gian đủ để người được chất vấn giải trình đầy đủ trách nhiệm của họ.

PGS.TS. Trịnh Hòa Bình (chuyên gia xã hội): Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện nói vậy chưa ổn...

PGS.TS. Trịnh Hòa Bình

Việc bộ trưởng Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cho rằng vấn đề xuống cấp đạo đức gia đình, xã hội rất phức tạp, cần nhiều ngành và xã hội vào cuộc chứ riêng ngành văn hóa loay hoay không xử lý được là đúng về logic hình thức. 

Tuy nhiên, nếu viện dẫn nguyên nhân đó ra để giải thích cho việc đạo đức xã hội ngày càng xuống cấp sẽ không ổn.

Lâu nay, Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch chưa làm đúng vị trí, vai trò theo nghĩa là chăm lo, xây dựng, khởi phát, bồi dưỡng nền tảng giá trị đạo đức xã hội. 

Hệ thống giá trị đạo đức cũ đang bị bục vỡ, trong khi những giá trị mới cần thiết được xây dựng, bồi dưỡng, hun đúc lại bị buông lơi. Các chính sách, hành động nhằm xây dựng đạo đức xã hội không duy trì thường xuyên, liên tục, có xu hướng chạy theo những tiêu chí có tính chất thực dụng, ngắn hạn.

Ngoài ra, từ suy nghĩ trên dẫn đến việc bộ trưởng so sánh nguồn ngân sách được phân bổ cho ngành văn hóa ít hơn các ngành khác. Cách so sánh này không ổn. Cái chính là chúng ta buông lơi, ngay từ bình diện thiết chế luật pháp, giáo dục ở nhà trường, gia đình. 

Trên bình diện toàn bộ xã hội, chúng ta không xây dựng được những trào lưu, gương mẫu thực sự để gia tăng các giá trị đạo đức mới thích hợp xu hướng hiện đại hóa, hội nhập và mở cửa.

Trách nhiệm không chỉ riêng ngành văn hóa nhưng ngành này đóng vai trò quan trọng. Không nên chỉ dừng lại ở việc bổ sung, xây dựng văn hóa theo nghĩa vật chất, như làm nhà hát, rạp phim, bóng đá... mà cần nỗ lực bổ sung nền tảng để con người vận động, phát triển theo quy luật thiện mỹ, hướng tới hưởng thụ cái đẹp, xây dựng được tư tưởng, tâm lý, thái độ, tình cảm của những con người Việt Nam hiện đại. 

Nó phải được thể hiện ra bằng tư duy, thái độ sống và hành xử theo luật pháp.

TTO - Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trả lời như vậy sau chất vấn của đại biểu Nguyễn Quang Tuấn (Hà Nội) về vụ đổi 100 USD bị phạt trăm triệu. Chủ tịch Quốc hội đã phải lên tiếng.