Các bạn trẻ thả đèn hoa đăng tri ân 98 thanh niên đã hi sinh tại công trình cống Hiệp Hòa - Ảnh: DOÃN HÒA

Tối 9-6, UBND tỉnh Nghệ An, tỉnh Đoàn Nghệ An, Sở NN&PTNT tỉnh và Ban trị sự giáo hội phật giáo Việt Nam tỉnh Nghệ An tổ chức đại lễ cầu siêu cho các thanh niên hi sinh trong sự nghiệp xây dựng quê hương Xô Viết Nghệ Tĩnh ngày 3-1-1978.

Hoạt động được tổ chức tại công trình Cống Hiệp Hòa từng xảy ra vụ đất đá vùi lấp làm 98  thanh niên tử nạn. Từ chiều 9-6, thân nhân các nạn nhân trong vụ tai nạn và những nhân chứng có mặt thắp nén nhang để tưởng nhớ những người đã ngã xuống cách đây hơn 40 năm.

Thân nhân các nạn nhân vụ sập cống Hiệp Hòa, Đô Lương, Nghệ An đến tưởng nhớ người thân - Ảnh: DOÃN HÒA

Cuối năm 1977, tỉnh Nghệ Tĩnh chủ trương nạo vét, sửa chữa sông Đào và mở rông khai thông cống Hiệp Hòa do bom Mỹ đánh phá hư hỏng nặng, dòng chảy bị thu hẹp, không đủ cung cấp cho nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của nhân dân. Để kịp có nước tưới cho vụ chiêm xuân, tỉnh Nghệ Tĩnh đã huy động 21.000 dân công, thanh niên xung phong của 7 huyện cùng với sự hỗ trợ của bộ đội Quân khu 4.

Tuy nhiên, khi công trình gần hoàn thành thì lúc 12h5 ngày 3-1-1978, một tiếng nổ lớn vang lên trên công trường thủy lợi cống Hiệp Hòa. Trong giây lát, hơn 100 đoàn viên thanh niên bị đất đá vùi lấp. Tai nạn khủng khiếp chưa từng có đã làm rúng động cả tỉnh Nghệ Tĩnh lúc bấy giờ làm 98 người chết, 132 người bị thương.

Những người ngã xuống mới chỉ mười sáu, đôi mươi, với biết bao ước mơ, hoài bão. Có người ra đi khi vừa mới biết tin mình trúng tuyển đại học, có người cùng vừa kịp nảy nở tình yêu trên công trường, hẹn nhau xong công trình sẽ về quê làm đám hỏi…

Chiếc miếu nhỏ được lập gần công trình cống Hiệp Hòa để người thân thắp nhang tưởng nhớ các nạn nhân tử nạn - Ảnh: DOÃN HÒA

Đi dọc con kênh đào gần cống Hiệp Hòa, ông Nguyễn Nhật Sơn (59 tuổi, ngụ xã Cát Văn, huyện Thanh Chương, Nghệ An) bồi hồi xúc động khi nhớ lại giây phút kinh hoàng vụ tai nạn đã làm 37 đoàn viên thanh niên xã Cát Văn tử vong.

"Hơn 40 năm trôi qua nhưng tôi không thể nào quên được cảnh tượng ngày hôm ấy. Lúc đó tôi đang đứng ở trên đường công vụ thì nghe một tiếng rầm lớn nổ như bom. Khi nhìn xuống thì thấy cả một vạt núi bị đổ xuống, vùi lấp rất nhiều người ở bên dưới, khung cảnh rất hỗn loạn. Những người thoát nạn lập tức dùng tay cào từng lớp đất để đưa người bị nạn lên bên trên nhưng không kịp", ông Sơn nghẹn giọng.

Bà Nguyễn Thị Nhâm (56 tuổi, ngụ xã Thanh Dương, huyện Thanh Chương, Nghệ An) có chị gái là Nguyễn Thị Hợi tử vong trong vụ sập cống. 19 tuổi, sau khi thi Đại học, theo tiếng gọi thi đua lao động sản xuất, xây dựng quê hương, chị Hợi lên đường tham gia cải tạo công trình cống Hiệp Hòa phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Sáng 3-1-1978, gia đình bà Nhâm như rụng rời chân tay khi nghe tin nhóm thanh niên gặp nạn ở cống Hiệp Hòa. "Lúc biết tin, gia đình chúng tôi sang xã Hòa Sơn để tìm kiếm chị tôi nhưng chị bị đất đá vùi lấp. Chị tôi ra đi khi sắp nhận giấy báo đỗ đại học…", bà Nhâm nói, mắt đỏ hoe. 

Đọc điếu văn tại đại lễ cầu siêu, anh Phạm Tuấn Vinh - Bí thư tỉnh Đoàn Nghệ An nhấn mạnh, hơn 40 năm qua, Cống Hiệp Hòa vẫn còn đó, dòng nước mát vẫn ngày đêm cuộn chảy, tưới tắm cho những cánh đồng thêm những mùa màng bội thu, góp phần tạo nên cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bình an cho quê hương. Sau buổi lễ cầu siêu, ban tổ chức sẽ kêu gọi các cơ quan, đơn vị xây dựng bia chứng tích Cống Hiệp Hòa.

Hàng ngàn ngọn nến hoa đăng được các bạn trẻ thả xuống dòng sông Đào từ cống Hiệp Hòa như những lời tri ân, tưởng nhớ và ghi danh những con người đã nằm xuống ở mảnh đất nơi này vào ngày 3-1-1978…

Cống Hiệp Hòa hôm nay - nơi từng xảy ra vụ sập cống làm 98 thanh niên tử nạn vào ngày 3-1-1978 - Ảnh: DOÃN HÒA