Captain fantastic của đạo diễn Matt Ross là một phản đề cho nền giáo dục truyền thống - Ảnh: imdb

Năm 2015 có một phim tài liệu khá đặc biệt tên là The Wolfpack (đạo diễn Crystal Moselle) nói về một gia đình ở thành phố New York có cách nuôi dạy con khác lạ. Ông bố nhốt những đứa trẻ trong nhà, chúng không bao giờ được ra ngoài.

Những gì bọn trẻ học được về thế giới bên ngoài hoàn toàn thông qua phim ảnh, còn những kiến thức từ sách vở là do người mẹ dạy bảo. Cho đến một ngày, một đứa trẻ bước ra khỏi căn hộ của mình, lúc đó chúng mới thực sự hiểu về thế giới thực bên ngoài.

Rất giống với câu chuyện trên, Captain fantastic của đạo diễn Matt Ross là một phản đề cho nền giáo dục truyền thống, cho lối sống hiện đại với truyền thông và thức ăn nhanh, với những quy chuẩn đạo đức nặng nề và khiên cưỡng.

6 đứa trẻ và người cha tuyệt hảo

Ấn tượng ngay ở trường đoạn đầu tiên, một cậu bé bắn chết một con hươu, liền sau đó một người đàn ông tiến đến tán thưởng và tuyên bố nó đã trưởng thành. Những đứa trẻ khác lần lượt xuất hiện. Ngay sau giây phút giống như nghi lễ của các bộ tộc ít người trong rừng sâu, chúng bắt đầu chơi đùa.

Khán giả lúc này biết được rằng đó là sáu anh chị em, đang sống cùng người cha “tuyệt hảo” Ben Cash (Viggo Mortensen) của mình trong rừng. Mẹ chúng đang phải điều trị trong bệnh viện vì chứng rối loạn lưỡng cực.

Cha mẹ chúng, sau khi lấy nhau, bằng vào sự chán ghét chủ nghĩa tư bản và xã hội Mỹ, đã quyết định rằng họ sẽ nuôi bọn trẻ con tách xa khỏi xã hội hiện đại. Họ sẽ dạy bọn trẻ cách tồn tại, cách sống sót, dạy chúng kiến thức, và dạy chúng những nguyên tắc để làm một người tốt theo cách mà một con người cần có.

Cha con nhà Ben Cash trong Captain fantastic - Ảnh: imdb

Mỗi ngày sáu đứa trẻ có một lịch sinh hoạt gần như cố định bao gồm tập luyện thể chất, chia công việc gia đình, học tập…

Những đứa trẻ đọc Dostoievsky, khoa học lượng tử thay vì đọc truyện tranh và chơi điện tử. Chúng ăn uống bằng thức ăn săn bắn được thay vì ăn đồ ăn nhanh. Chúng thậm chí phải thực hiện những môn thể thao mạo hiểm như leo núi để rèn luyện thể chất.

Tất cả các việc trên đều được ông bố giám sát và kiểm tra. Nguyên tắc, chính xác và mỗi đứa trẻ được bộc lộ tính hoang dã một cách toàn diện nhưng thông minh và có giáo dục.

Ở bọn chúng không có những kìm kẹp của một cuộc sống khuôn mẫu, sáo rỗng, không có sự bắt buộc khiến chúng nhàm chán như cách mà trường học mang lại.

Những gì mà một người cha như Ben Cash đem tới chính là sự tự giác, tinh thần độc lập, khả năng đào sâu vào vấn đề, như cách một cô con gái nhận xét về Lolita, như cách cậu bé con đọc thuộc lòng Bản tuyên ngôn độc lập và phân tích nó, hay như người anh lớn nhất Bodevan (George Mackay) được gần như tất cả các trường danh tiếng nhận vào dù chỉ thi bằng cách gửi email.

Nhưng tất cả những điều sáu đứa trẻ học bao gồm kiến thức và sự sinh tồn chỉ có thể sử dụng khi những đứa trẻ này ở trong tự nhiên chứ không thể áp vào thực tế cuộc sống, không thể áp dụng trong một xã hội thông thường.

Những xung đột ngay lập tức xảy ra khi một ngày sáu đứa trẻ nghe tin người mẹ đã mất. Ben và những đứa con quyết định quay trở về ngôi nhà của ông ngoại chúng để thực hiện di nguyện của mẹ mình.

Cha mẹ thông thường và cha mẹ khác thường

Chuyến quay về với xã hội bắt đầu. Captain fantastic trở thành một bộ phim hành trình, ngược với những tác phẩm khác khi con người về với tự nhiên, ở đây là con người quay trở về nơi chốn dành cho họ.

Trên chiếc xe buýt được cải biến thành một ngôi nhà di động, những đứa trẻ áp dụng những kiến thức học được khi đối mặt với cảnh sát giao thông, khi đối mặt với người thân của bố mẹ, một cách trẻ con, và sách vở.

Thật khó khăn để gia đình Ben Cash về với cuộc sống bình thường - Ảnh: imdb

Những đứa trẻ tạo ra tiếng cười, mang đến cho người xem sự hồn nhiên ngây thơ, nhưng ngược lại mang đến cho người thân sự lo lắng. Những nỗi lo lắng rất thường thấy trong xã hội hiện đại, khi người ta nhận ra rằng chúng khác người, và khó có thể tồn tại được vì lỗ hổng về kinh nghiệm sống còn quá lớn.

Lúc này những phản đề về giáo dục được mở ra. Cha mẹ thông thường và cha mẹ khác thường, xã hội thông thường và xã hội trong sách vở.

Sự tương phản thấy rõ trong những đứa trẻ có khả năng sử dụng iPhone, thích chơi game, thích ăn đồ ăn nhanh, và những đứa trẻ dù rất nhỏ đã đọc đến Lolita, đọc đến khoa học thiên văn, có những hiểu biết sâu sắc thông qua sách vở về chính trị.

Cái gia đình kỳ lạ đó thay vì mừng lễ Giáng sinh thì gọi đó là ngày Noam Chomsky. Ai đúng, ai sai? Ai ưu việt hơn ai là một câu hỏi không thể trả lời.

Khán giả có thể nhìn thấy những thiếu sót trong việc dạy con của Ben Cash. Sự xung đột của bản thân sáu đứa trẻ khi tiếp cận lối sống bình thường, tình cảm gia đình, tình yêu, những điều rất đỗi bình thường lại khiến chúng trở nên bất an và bối rối.

Nhưng đồng thời người xem cũng thấy bằng khả năng của những đứa trẻ nhà Ben Cash có thể tiếp thu rất nhanh, đặc biệt là khả năng thấu hiểu và khoan dung dành cho người khác vì chúng biết học hỏi, tiếp thu những điều được dạy dỗ một cách sâu sắc.

Cứ vậy, thế giới phim gợi nhắc đến Wes Anderson, với khả năng diễn xuất tuyệt vời của người “đội trưởng”, sự hài hước, thông minh, được dẫn dắt kèm với âm nhạc tươi vui, Captain fantastic mang đến cho khán giả những phút giây cảm xúc tuyệt vời đầy cảm hứng sống.

Ta có thể cảm nhận rất rõ ràng trái tim và nhịp đập của bộ phim qua từng khung hình, qua câu chuyện được kể thông minh và qua diễn xuất tuyệt vời không chỉ của Viggo Mortensen mà cả những đứa trẻ.

Captain fantastic có những điều khó tin vì nó phóng dụ, để trình bày thông điệp của mình, nó chứa đựng hiện thực xã hội, gợi suy nghĩ và truyền cảm hứng. Nên đôi khi chúng ta hãy thả lỏng tâm trí của mình, đi ra ngoài logic sẵn có để hiểu hơn về chính cuộc sống này.