Thí sinh làm thủ tục trước giờ thi tổ hợp môn khoa học xã hội tại kỳ thi THPT quốc gia 2018 - Ảnh: Như Hùng

Để kết quả kỳ thi THPT quốc gia thật sự đánh giá đúng năng lực học tập của thí sinh, thiết nghĩ Bộ GD-ĐT cần thực hiện tốt nghị quyết 29 của BCH T.Ư Đảng khóa XI, đó là: "Đổi mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp THPT... mà vẫn bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực học sinh, làm cơ sở cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học".

Vì vậy thiết nghĩ trước hết Bộ GD-ĐT cần ngăn chặn có hiệu quả hành vi tiêu cực trong kiểm tra, thi cử ngay từ các cơ sở trường học, cụ thể cần sửa đổi, bổ sung một số điều trong thông tư 58 ban hành quy chế đánh giá, xếp loại học sinh phổ thông của bộ trưởng Bộ GD-ĐT.

Theo đó, thông tư 58 quy định điểm kiểm tra miệng của học sinh do giáo viên dạy ra câu hỏi và chấm điểm; điểm số này khi chấm không để lại chứng cứ trên giấy, so với bài kiểm tra 15 phút, một tiết và học kỳ; hoàn toàn phụ thuộc vào người thầy. 

Tùy theo đối tượng học sinh và chỉ tiêu chất lượng bộ môn mà giáo viên có thể ra câu hỏi miệng rất dễ để học sinh đạt điểm cao.

Do vậy, tính khách quan của điểm kiểm tra miệng cùng với điểm 15 phút được tổ chức kiểm tra tại lớp do giáo viên tự ra đề, tự coi kiểm tra và chấm điểm sẽ có trường hợp không phản ánh đúng năng lực học tập của học sinh, so với các loại điểm được nhà trường tổ chức theo hình thức tập trung như thi THPT quốc gia, gồm kiểm tra một tiết và học kỳ.

Thế nên có không ít học sinh điểm trung bình các môn học cuối năm cao hơn so với năng lực học tập, đó là chưa nói đến tính khách quan của hình thức kiểm tra tập trung còn nhiều vấn đề phải chấn chỉnh. 

Trong khi đó hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn không thể giám sát được hết giáo viên cho điểm kiểm tra miệng có khách quan, trung thực và công bằng hay không.

Vì vậy, nếu thông tư 58 không có sự thay đổi, chắc chắn sẽ còn giáo viên nâng điểm không đúng quy định để học sinh có điểm trung bình các môn cuối năm, nhất là ở lớp 12 đạt từ 6,0 trở lên, khi dự thi chỉ cần bốn bài thi có điểm trung bình từ 4,0 trở lên, chưa tính điểm khuyến khích... là đỗ tốt nghiệp THPT. 

Đây là lý do vì sao ở trường phổ thông rất hiếm học sinh lớp 12 không được dự thi tốt nghiệp vì lý do học lực kém và thi tốt nghiệp THPT năm nào cũng có thí sinh bị điểm "liệt".

Do vậy, nên chăng Bộ GD-ĐT nếu không thể bỏ điểm trung bình các môn cuối năm lớp 12 trong công thức tính điểm xét tốt nghiệp, thì chỉ nên lấy điểm trung bình kiểm tra của hai học kỳ (được tổ chức tập trung), thay cho điểm trung bình các môn như hiện nay, còn điểm kiểm tra thường xuyên và định kỳ gồm kiểm tra miệng, 15 phút và một tiết chỉ để đánh giá xếp loại như môn thể dục bậc THPT.

Tôi tin rằng nếu hạn chế được những tiêu cực từ các cơ sở trường học, nhiều hi vọng sẽ ngăn chặn được hành vi gian lận trong thi THPT quốc gia.

TTO - Quy chế xét điểm tốt nghiệp là có tính điểm học bạ lớp 12, nên có em khi đi thi chỉ cần 2.0 điểm là đậu tốt nghiệp nếu điểm học bạ được 8.0.