Một lớp học theo mô hình VNEN ở Trường tiểu học Tân Thông, Củ Chi, TP.HCM - Ảnh: Vĩnh Hà

Ông Đặng Tự Ân - Ảnh: NVCC

Trao đổi về sự việc có tới bốn tỉnh liên tiếp phụ huynh phản đối, có ý kiến ngừng thực hiện hoặc không mở rộng thực hiện mô hình trường học mới VNEN, ông Đặng Tự Ân cho biết:

- Đúng là bốn tỉnh có sự phản đối mô hình VNEN, tuy nhiên tính chất và mức độ phản đối của mỗi tỉnh là rất khác nhau.

Ở tỉnh Hà Giang, do tỉnh báo cáo còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất nên không dạy học theo tài liệu VNEN, mà chọn lựa những điểm phù hợp với địa phương để áp dụng cho các trường tiểu học trong tỉnh.

Tỉnh Hà Tĩnh không mở rộng số trường hiện có VNEN (khoảng 60% trường toàn tỉnh), để có thời gian đánh giá hiệu quả mô hình trước khi nhân rộng ra toàn tỉnh.

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, có TP Vũng Tàu phản đối, nhưng sau khi được dự án giải thích và cung cấp thêm thông tin, đã không phản đối và tiếp tục thực hiện mô hình VNEN theo đúng văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh.

Tỉnh Nghệ An có một Trường tiểu học Nguyễn Trãi (TP Vinh), một số phụ huynh phản đối không cho con học mô hình VNEN vì cho rằng học theo mô hình quá nhẹ nhàng, không đi sâu vào kiến thức, kết quả thi vào đại học sau này sẽ rất thấp! Để giải quyết, nhà trường sắp xếp các lớp học truyền thống cho học sinh có cha mẹ không tự nguyện cho con theo học mô hình VNEN.

Như vậy, việc phản đối mô hình như trên là bình thường, khi các nhà trường và xã hội tiếp nhận một vấn đề đổi mới. Nếu so với số đông của 63 tỉnh, TP với gần 4.000 trường tham gia áp dụng mô hình VNEN, thì rõ ràng không có gì là quá đặc biệt.

* Nhiều phụ huynh lo ngại con bị học đuối đi vì mô hình VNEN chỉ hợp với học sinh thích tìm tòi, chủ động sáng tạo. Một số ý kiến khác phản đối VNEN vì chương trình học không nâng cao như chương trình truyền thống... Những lo ngại ở trên có hợp lý không, thưa ông?

- Mô hình tốt mới là một phần của vấn đề, mặc dù nó là một phần rất quan trọng. Việc hiểu đúng, triển khai có quy trình nhưng cần linh hoạt, sáng tạo của các địa phương mới quyết định sự thành công của mô hình.

Chẳng hạn, như phải để cho các nhà trường, phụ huynh thấy được những mặt tốt của mô hình, thấy được hạn chế của mô hình truyền thống... Bản chất dạy học của mô hình trên là hướng dẫn học sinh tự học.

Vì vậy, kiến thức các em có được là do tự thân, mà không vay mượn hay bị áp đặt từ người lớn. Nếu các nhà trường làm cho phụ huynh hiểu được điều này thì sẽ giảm lo ngại chuyện “phải học nâng cao kiến thức” hay lo ngại học sinh “không biết thảo luận, làm việc nhóm”...

Ở đây, giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục phải đổi mới theo mô hình, hiểu biết cách giảng dạy theo mô hình. Ví dụ, học nhóm là tăng khả năng giao tiếp, là tận dụng sự hỗ trợ của bạn bè và cô giáo để cùng nhau làm việc trong nhóm, là mặt đối mặt.

Do giáo viên chưa hiểu cách tổ chức học nhóm cho học sinh nên vẫn giảng bài cùng với bảng đen, phấn trắng, dẫn đến việc phụ huynh kêu con mình ngồi học sẽ cong vẹo cột sống là đúng. Việc này cần phải điều chỉnh ở khâu thực hiện của mỗi địa phương, mỗi nhà trường.

* Từ thực tế triển khai VNEN ba năm qua, ông đánh giá ra sao về những điểm tốt và hạn chế của mô hình này, tương ứng với điều kiện dạy học đại trà của Việt Nam?

- Phản hồi từ các cơ sở thực hiện mô hình này đều cho thấy sự khô cứng, áp đặt, khép kín, ít hoạt động, không trải nghiệm sáng tạo... trong mô hình giáo dục truyền thống đã dần được loại bỏ, và thay thế bằng mô hình nhà trường năng động đổi mới, đó là mô hình VNEN.

Mô hình VNEN là mô hình nhà trường dùng cho đại trà và đảm bảo tiết kiệm kinh phí. Nó không mới mà chỉ là sự chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang mô hình VNEN, thông qua đổi mới sư phạm, đổi mới phương pháp dạy học. Mô hình VNEN đòi hỏi mỗi nhà trường khi áp dụng phải có đủ điều kiện chuẩn tối thiểu như các trường học đại trà, truyền thống.

Dạy theo mô hình VNEN, giáo viên phải được tập huấn, nếu không sẽ phản tác dụng và làm méo mó mô hình. Một số nơi việc tập huấn giáo viên làm không tốt, do nóng vội, nên gây bức xúc, hạn chế hiệu quả mô hình. Điều này là thực tế, nhất là một số trường chưa được chuẩn bị tốt đã vội vàng nhân rộng.

Nếu biết khéo vận dụng, tận dụng điểm mạnh của tài liệu hướng dẫn học, giáo viên yếu ở các vùng sâu vùng xa vẫn có thể lấy nguyên tài liệu của dự án làm tài liệu dạy học. Đối với giáo viên khá giỏi, trên cơ sở tài liệu hướng dẫn học, hoàn toàn có thể sáng tạo, bổ sung thành tài liệu dạy học tốt cho mình.