Tư vấn cho người dân làm thủ tục nhập cho con tại UBND phường 9, quận Phú Nhuận, TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG

Tuổi Trẻ trao đổi với các chuyên gia về những vấn đề đặt ra từ đề xuất bỏ sổ hộ khẩu, hướng đến giảm bớt gánh nặng cho dân từ các thủ tục liên quan đến sổ hộ khẩu.

* Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng:

Có lợi cho xã hội

Nếu chuyển sang biện pháp quản lý tích hợp nhiều thông tin vào cơ sở dữ liệu một con người, sau này có thể trích xuất, sử dụng vào những việc liên quan rất tốt.

Ban đầu chuyển đổi có thể khó khăn, nhưng giờ chúng ta đã có cơ sở dữ liệu dân cư và các cơ sở dữ liệu khác, trong đó có cả cơ sở dữ liệu làm chứng minh nhân dân cho những người đã đủ tuổi. Việc quản lý bằng mã số định danh sẽ tạo bước ngoặt lớn trong quản lý dân cư, thực hiện các quyền cơ bản của con người.

Về mặt xã hội, sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí thực hiện các thủ tục hành chính khi chuyển đổi quản lý từ sổ hộ khẩu giấy sang quản lý bằng mã số định danh cá nhân. Trước đây nhiều bộ ngành, nhiều cơ quan tham gia quản lý, giờ chỉ cần một động tác, một cơ quan thực hiện sẽ mang lại lợi ích cho người dân.

Quá trình quản lý hộ khẩu giấy từ trước đến nay rất phức tạp, nảy sinh những vấn đề tiêu cực khi quản lý hành chính về dân cư. Bất cập này nằm ở khâu thực hiện chứ không phải do pháp luật, vì thế cần siết lại quá trình tổ chức thực hiện để tránh tiêu cực, nhũng nhiễu liên quan đến quyền của người dân.

* Ông Trần Thất - Nguyên vụ trưởng Vụ Hành chính tư pháp, Bộ Tư pháp:

Sổ hộ khẩu đã "hết thời"

Việc bỏ sổ hộ khẩu thực ra là câu chuyện chúng ta đã bàn đến từ mấy chục năm về trước. Thực tế hiện nay sổ hộ khẩu đã không còn giá trị như thời bao cấp nữa.

Nền kinh tế thị trường đã và đang phát triển ở nước ta trở thành động lực thúc đẩy sự dịch chuyển nơi cư trú của công dân trên thực tế, không phụ thuộc vào nơi cư trú trên giấy tờ - tức sổ hộ khẩu. Trước đây, một người ở tỉnh khác muốn mua một căn hộ, thậm chí là biệt thự ở Hà Nội phải chứng minh được mình là "người Hà Nội" - tức là có hộ khẩu ở Hà Nội. Nhưng nay thì khác, họ không còn phải lo lắng về những đòi hỏi vô lý đó nữa.

Với vấn đề giáo dục, hiện nay chúng ta đang đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, trường tư mở ra nhiều. Học sinh trường tư thục cũng không còn phải lo với những đòi hỏi về hộ khẩu nữa. Trong cơ chế kinh tế thị trường, doanh nghiệp, cá nhân khi ký hợp đồng, giao dịch với các cá nhân, tổ chức khác mà lại đòi hỏi sổ hộ khẩu chẳng khác nào tự "vác đá ghè chân mình"...

Nói vậy nhưng không có nghĩa là sổ hộ khẩu đã trở nên hoàn toàn "vô dụng", đặc biệt trong quản lý hành chính về trật tự xã hội và quản lý hành chính nhà nước, nói chung. Nhà nước nào cũng cần quản lý công dân của mình trên một số phương diện, tiêu chí cơ bản, cần thiết nhằm bảo đảm việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

* Thẩm phán Trương Việt Toàn - Phó chánh tòa hình sự TAND TP Hà Nội:

Hạn chế sách nhiễu

Cá nhân tôi rất ủng hộ phương án bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy, thay thế bằng hình thức quản lý theo số định danh cá nhân cập nhật từ cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Bởi việc làm này phù hợp với tiến trình phát triển của xã hội, bảo đảm đúng tinh thần của Hiến pháp, Luật cư trú.

Công dân có quyền tự do đi lại, cư trú, học tập, mà việc quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy vô tình tạo ra một số hạn chế liên quan đến những quyền trên. Do đó, cần thiết phải bỏ quản lý bằng sổ hộ khẩu giấy. Việc làm này còn là bước cải cách thủ tục thiết thực và quan trọng, tạo điều kiện cho người dân thực hiện các quyền công dân của mình, giúp việc quản lý dân cư, thực hiện các thủ tục hành chính công đơn giản, gọn nhẹ hơn.

Mặt khác, khi bỏ quản lý bằng sổ hộ khẩu giấy còn hạn chế được việc cán bộ thực hiện công vụ sách nhiễu người dân.

* Luật sư Nguyễn Tiến Lập:

Số hóa là xu thế tất yếu

Quản lý bằng sổ hộ khẩu giấy là cách làm cũ, phương tiện cũ, bằng giấy tờ, còn quản lý thông qua mã số định danh cá nhân là quản lý dữ liệu dân cư bằng phương tiện số hóa. Trong xu thế hiện nay, phương án quản lý bằng kỹ thuật số là không thể cưỡng lại được và việc lựa chọn bỏ sổ hộ khẩu giấy để quản lý bằng mã số định danh cá nhân là xu thế tất yếu, phải đi theo trong thời đại ngày nay.

Việc quản lý hộ khẩu lâu nay xã hội có ý kiến không chỉ chuyện giấy tờ, mà cái chính là hộ khẩu như điều kiện tiên quyết để thực hiện rất nhiều quyền công dân. Rất nhiều quyền công dân đang gắn với hộ khẩu, việc số hóa, quản lý bằng mã số định danh cá nhân chỉ giải quyết về mặt kỹ thuật, việc loại bỏ các điều kiện ràng buộc của hộ khẩu đối với người dân khi họ thực hiện quyền của mình mới là mấu chốt của vấn đề.

Hiện nay, hộ khẩu như một điều kiện để thực hiện quyền công dân, dẫn đến cản trở quyền tự do cư trú của công dân. Đây là điều xã hội bức xúc, đòi hỏi dự án Luật cư trú (sửa đổi) cần phải giải quyết.

* Luật sư Trương Quốc Hòe:

Loại bỏ nhiều thủ tục hành chính rườm rà

Việc bỏ sổ hộ khẩu sẽ thể hiện sự cải cách hành chính rất lớn và đơn giản hóa thủ tục hành chính ở nước ta. Quản lý dân cư bằng mã số định danh cá nhân sẽ loại bỏ được thủ tục hành chính rườm rà, góp phần đơn giản hóa các thủ tục hành chính và giấy tờ công dân.

Đặc biệt, việc quản lý dân cư bằng mã số định danh cá nhân sẽ đảm bảo cho người dân có quyền tự do đi lại, tự do cư trú mà không phụ thuộc vào hộ khẩu.

Tuy nhiên, để bỏ sổ hộ khẩu trong quản lý dân cư cần phải thay đổi có lộ trình. Bởi ở nước ta công tác quản lý dân cư, an sinh xã hội đang gắn theo hộ gia đình và nếu xóa bỏ ngay sổ hộ khẩu sẽ gây khó khăn cho công tác xác minh nhân thân, nhân khẩu, ngoài ra sẽ có rất nhiều giao dịch dân sự bị ảnh hưởng.

Để thực hiện đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư cũng cần sửa đổi, bổ sung rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật bao gồm luật, nghị định, quyết định, thông tư... Việc đồng bộ hóa các quy định của pháp luật và sửa đổi bổ sung Luật cư trú, Luật hộ tịch... có ý nghĩa rất quan trọng.

* Ông Hồ Văn Tứ (phó giám đốc Công an tỉnh Nghệ An):

Một loại giấy cho nhiều giao dịch

Việc bỏ quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu giấy, chuyển sang quản lý bằng mã số định danh cá nhân nếu làm được là một bước tiến mới mang tính khoa học công nghệ trong cải cách hành chính. Hình thức quản lý mới này rất tiện ích, tạo thuận lợi cho cả người dân và cơ quan quản lý nhà nước. Công dân sau này không phải mang nhiều loại giấy tờ đi giao dịch hành chính như bây giờ.

Hiện công dân cùng lúc vừa sử dụng chứng minh nhân dân, hộ chiếu, thẻ ngành, thẻ đơn vị khác nữa. Sau khi có mã số định danh cá nhân thì chỉ cần một loại giấy tờ cho nhiều giao dịch hành chính. Người dân khi đi mua nhà, đất hay đăng ký xe máy, đăng ký học cho con không cần phải lúc nào cũng mang sổ hộ khẩu, có người ở xa còn phải về quê lấy sổ hộ khẩu nữa. Công an cũng giảm bớt được nhiều thủ tục liên quan đến sổ hộ khẩu.

TTO - Ngày 17-10, Bộ Công an công bố dự thảo Báo cáo đánh giá tác động của chính sách trong dự án Luật Cư trú (sửa đổi) để lấy ý kiến đóng góp của người dân trong thời gian hai tháng.

Hai chị em nguy kịch sau khi thầy cúng trừ tà bằng đòn roi; Ăn nhầm bột thông bồn cầu, 3 trẻ mầm non nhập viện; Nối bàn tay bị đứt lìa do máy xay cỏ; Yêu bé gái 12 tuổi, nam thanh niên lãnh 12 năm tù giam; Làm rõ clip cướp tiệm vàng ở TP. Rạch Giá gây xôn xao dư luận; Xe 16 chỗ bốc cháy, hơn 10 du khách nước ngoài thoát chết… là những thông tin đáng chú ý trong chương trình ngày 17-11-2017.

TTO - Nghị quyết 112 của Chính phủ về giảm các thủ tục hành chính liên quan quản lý dân cư bằng công nghệ thay sổ hộ khẩu và CMND đã đưa ra lộ trình để thực hiện.