Giảng viên Trường ĐH Kinh tế - tài chính TP.HCM dạy trực tuyến - Ảnh: NGỌC BÍCH

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, TS LÊ MINH CÔNG - chuyên gia tâm lý học lâm sàng Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn (ĐH Quốc gia TP.HCM) - cho biết:

Những vụ việc tương tự như vậy đã có từ trước, như từng có trường hợp học sinh cấp 3 quay lại việc cô giáo xúc phạm học sinh, hay có trường hợp học sinh đánh giáo viên.

* Nhiều ý kiến cho rằng những vụ việc trên là điều khó tránh khỏi, nếu người dạy và người học không được chuẩn bị tốt về tâm lý, thái độ và kỹ năng dạy học trực tuyến?

- Đúng vậy. Bắt đầu từ nền tảng trong cách thức giáo dục, thuộc về lối ứng xử văn hóa, nền tảng nhận thức của con người, như giáo viên không được rèn luyện năng lực cá nhân, năng lực sư phạm khiến họ có cách ứng xử với sinh viên không phù hợp chuẩn mực. Hay học sinh, sinh viên sống trong gia đình mà cha mẹ có những khủng hoảng, các em có hành vi tiêu cực.

Nếu tập trung vào bối cảnh dạy học trực tuyến, đến hiện nay vẫn chưa có các quy định chuẩn mực văn hóa để làm nền tảng cho thầy trò có cách ứng xử phù hợp. Bên cạnh đó, ở giai đoạn này, giáo viên và sinh viên khi học trực tuyến thường gặp phải những căng thẳng, tiêu cực.

Khi ở trong tình huống dạy và học trực tuyến, họ không kiểm soát được khủng hoảng của bản thân dẫn đến những hành động không phù hợp, thiếu chuẩn mực.

Đồng thời, họ cũng không được đào tạo cách thức và văn hóa giảng dạy trực tuyến. Giáo viên không xây dựng được văn hóa, cách thức tương tác để làm sao cho sinh viên hoặc giáo viên cảm thấy hài lòng khi tham gia vào câu chuyện giảng dạy và học online.

* Theo ông, giảng viên cần trang bị, chuẩn bị gì để dạy học online tốt?

- Thứ nhất, trong việc dạy học online, giáo viên cần nắm rõ kỹ thuật và cách thức giảng dạy trực tuyến. Nhiều người không làm chủ được kỹ thuật công nghệ dẫn đến những căng thẳng, lo âu trong việc giảng dạy.

Thứ hai, thay đổi phương pháp và nội dung giảng. Trên lớp giáo viên có nhiều mô hình tổ chức giảng dạy, còn khi giảng dạy online cần gia tăng tính chủ động của học sinh sinh viên nhiều hơn. 

Cũng cần hạn chế những áp lực của giáo viên lên sinh viên, thông qua các phương pháp giảng dạy theo dự án, hoặc sinh viên sẽ thuyết trình, thảo luận, trao đổi với giáo viên. Qua cách thức đó, sinh viên cảm thấy hài lòng, giáo viên bớt áp lực, quá trình học tập gặt hái được những kết quả tích cực.

Thứ ba, giáo viên cần truyền năng lượng và giá trị tích cực thông qua lòng biết ơn. Đó là lòng biết ơn giữa thầy và trò, sự chia sẻ với nhau giúp xóa đi khoảng cách trong phương thức trực tuyến, những tương tác giữa thầy và trò giúp học sinh cảm thấy gần gũi, yêu thương, dễ dàng kết nối được với giảng viên.

* Giảng viên nên tạo những giá trị tích cực trong tương tác dạy học trực tuyến thế nào?

- Trong quá trình giảng dạy trực tuyến ở bối cảnh COVID-19 hiện nay, giảng viên có thể gặp phải những khủng hoảng như mất đi người thân, khó khăn tài chính, dương tính SARS-CoV-2…

Giáo viên cần xây dựng đời sống tinh thần khỏe mạnh thông qua đời sống thực tế bên ngoài; duy trì, theo đuổi những giá trị tích cực để có sức khỏe tinh thần tốt khi giảng dạy. Ngoài ra, giáo viên cần lựa chọn không gian giảng dạy thoải mái, khiến bản thân cảm thấy hài lòng như không gian có nến trầm hay yên tĩnh.

Giáo viên có thể tạo nhóm mạng xã hội kết nối với sinh viên và nhà trường cũng cần sắp xếp lịch cho giảng viên không bị quá tải và kiệt sức với công việc, như vậy họ sẽ thấy hài lòng và tích cực hơn trong quá trình giảng dạy online.

* Làm sao để vượt qua căng thẳng trong khi dạy và học online?

- Cần phải duy trì thói quen sinh hoạt tích cực như chế độ ăn uống, giấc ngủ… Bên cạnh đó, có chiến lược chống đỡ stress thông qua cách thức như luyện hơi thở, nhìn nhận cảm xúc tiêu cực của bản thân để loại bỏ nó.

Có thể luyện tập thể chất, tập thiền chánh niệm, sống an yên, không truy cập vào các thông tin độc hại, có chiến lược phòng tránh COVID-19, duy trì thói quen tương tác giao tiếp với người khác một cách tích cực thông qua công nghệ hoặc giao tiếp với người thân trong gia đình. Những cách thức để chống đỡ stress đó phù hợp với cả sinh viên và giảng viên.

Dạy học trực tuyến: Làm thế nào để bớt căng thẳng, kiệt sức và trầm cảm?

TTO - Giảng viên mắng sinh viên và đuổi sinh viên ra khỏi lớp, sinh viên văng tục và xúc phạm thầy giáo... Những clip như vậy xuất hiện ngày càng nhiều.