Phóng to

Anh Phan Quốc Hữu Trí (thứ hai từ trái qua), P.5, Q.Tân Bình, TP.HCM, trao đổi cùng các nhân viên Cục Thuế TP.HCM về việc kê khai và hoàn tất các thủ tục về thuế thu nhập cá nhân - Ảnh: Thanh Đạm

Trao đổi về kết quả, bà Nguyễn Minh Thảo - phó ban môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, đơn vị tổ chức các cuộc thảo luận trên - nói:

- Tuần qua, chúng tôi đã mời chuyên gia nổi tiếng về phát triển môi trường kinh doanh, ông Olin McGill sang VN và làm việc trực tiếp với Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Bảo hiểm xã hội VN... Nhiều cuộc thảo luận thẳng thắn, thậm chí gay gắt diễn ra, cho thấy được quyết tâm lớn của các cơ quan chức năng VN nhằm giảm thời gian nộp thuế, cải thiện chỉ số doing business (môi trường kinh doanh) mà Ngân hàng Thế giới (WB) công bố hằng năm.

* Những thủ tục nào đã được bàn để cắt đi, bớt phiền hà cũng như để cải thiện được thứ hạng gần “đội sổ” trong thời gian nộp thuế của VN?

Phóng to Bà Nguyễn Minh Thảo - Ảnh: Việt Dũng "Việc liên thông giữa cơ quan thuế và hải quan, dù trong cùng ngành tài chính song doanh nghiệp vẫn kêu nhiều cái không liên thông khiến mất thêm nhiều thời gian đợi... "

- Chi tiết các thủ tục, biểu mẫu nào... phải cắt bỏ sẽ được công bố vào ngày 31-7, sau khi hoàn thành các cuộc làm việc. Tuy nhiên, đến giờ này, qua thảo luận đã thấy được nhiều chỗ VN có thể cải thiện mà nếu làm được, doanh nghiệp và người dân sẽ đỡ đi vô cùng nhiều.

Chẳng hạn việc kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp hằng quý song Tổng cục Thuế đã cho thấy hướng doanh nghiệp có thể kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp một lần/năm và doanh nghiệp có thể chọn bất cứ thời điểm nào, tức là có thể nộp tháng 1 hoặc tháng 12, miễn là trong năm tài chính.

Như vậy, thay vì hằng tháng, hằng quý phải tốn thời gian làm báo cáo thuế, nay doanh nghiệp có thể chỉ cần làm một lần duy nhất. Ngoài ra, Tổng cục Thuế sẽ giảm một số nội dung kê khai và nâng tỉ lệ kê khai, nộp thuế qua mạng. Điều này sẽ giúp giảm tiếp xúc giữa cán bộ thuế và doanh nghiệp, từ đó giảm nguy cơ tiêu cực. Bản thân ngành thuế nhờ đó cũng có thể thu gọn được bộ máy tiếp nhận, xử lý tờ khai, tập trung vào việc kiểm tra.

* Nhiều loại tờ khai trùng, bắt kê khai đi kê khai lại nhiều thông tin liệu có được loại bỏ?

- Đúng là hiện nay có nhiều bản khai thuế phức tạp. Tại nhiều cơ quan, doanh nghiệp phải khai nhiều thông tin trùng lặp. Chẳng hạn tên doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp, giấy phép đăng ký kinh doanh, mã số thuế, trụ sở, rồi nhiều loại giấy tờ yêu cầu doanh nghiệp đóng dấu hoặc xác thực, công chứng... Nhiều loại giấy cơ quan này đòi, đến cơ quan khác cũng đòi.

Tổng cục Thuế đã thể hiện quyết tâm giảm thiểu các thông tin phải khai. Hay một điểm khác nữa là chữ ký số, ở VN hiện nay nhiều doanh nghiệp không có nên không kê khai, nộp thuế hay thực hiện thủ tục qua mạng. Chuyên gia Olin McGill cho rằng cần bỏ hẳn yêu cầu chữ ký số. Chúng ta cứ lo gian lận nên đề ra chữ ký số.

Nhưng nhiều nước không cần chữ ký số trong việc nộp thuế cũng chẳng sao cả. Mỗi doanh nghiệp có một mã doanh nghiệp, chỉ cần đánh password là họ đăng nhập hệ thống và kê khai trên mạng. Tại sao lại cần chữ ký số nữa trong khi đem thẻ rút tiền ngân hàng cũng chỉ cần đánh password là xong?

Hạ tầng thông tin hiện nay ở VN còn hạn chế, nhưng đây là một hướng đáng nghiên cứu. Nếu bỏ được tư duy quản lý dựa trên sự nghi ngờ, lo vi phạm rồi siết quá mức thì ta sẽ giảm được rất nhiều thủ tục.

* Một chỉ số cũng gần “đội sổ” của VN là “tiếp cận điện năng”. Liệu có giải pháp nào không?

- Để được cấp điện, doanh nghiệp ở VN cần thực hiện sáu thủ tục, với tổng thời gian lên tới 115 ngày. Vì quy định của VN yêu cầu muốn có điện, doanh nghiệp phải nộp đơn xin cấp điện và chờ 30 ngày. Sau đó có thể phải xin tiếp giấy phép đào đường đưa cáp điện vào, cần 15 ngày; xin chứng nhận của bên phòng cháy chữa cháy về thiết kế trạm biến áp phụ cần 30 ngày...

Tại nhiều quốc gia, khách hàng nộp đơn xin giấy phép xây dựng, đơn vị thụ lý phải có trách nhiệm xin cấp điện, nước cho công trình luôn. Ông Olin McGill nêu nếu tích hợp theo thông lệ thế giới trên, VN có thể bỏ được 30 ngày chờ duyệt giấy xin cấp điện. Rồi thủ tục yêu cầu phải xin phép đào đường để đưa cáp điện vào chân công trình, nếu tích hợp luôn vào giấy phép xây dựng, VN tiết kiệm được 15 ngày nữa.

Thủ tục xin xác nhận bên phòng cháy chữa cháy về thiết kế trạm biến điện phụ, nhiều nước không đòi, vì trong giấy phép xây dựng đã phải có tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy. Nếu bỏ hoặc tích hợp, VN sẽ bỏ thêm được 30 ngày. Tóm lại, nếu theo chuẩn thế giới, VN có thể giảm ngay được 70 ngày và chỉ số tiếp cận điện năng của VN sẽ đạt thứ hạng 43, tăng trên 100 bậc...

* Qua việc thảo luận với các cơ quan, bà có thấy còn nhiều cản trở để thật sự giảm được số giờ nộp thuế của người dân?

- Tôi thấy trong buổi làm việc giữa các bên để hiểu cách làm của WB từ đó bàn cách giảm số giờ nộp thuế của VN xuống, các bên đã thể hiện rất quyết liệt trong tranh luận và quyết tâm giảm số giờ nộp thuế, cải thiện các chỉ số doing business. Tuy nhiên, cũng phải khẳng định sẽ còn nhiều gian khó.

Đơn cử như đăng ký hoàn thuế của doanh nghiệp. Theo quy định, thời gian hoàn thuế là sáu ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, song tỉ lệ doanh nghiệp và người dân được hoàn thuế theo đúng quy định còn rất ít ỏi. Và vấn đề thế nào là hồ sơ hợp lệ, cán bộ thuế hoàn toàn có quyền yêu cầu bổ sung giấy tờ.

* Ngay cả khi chính sách cắt giảm thủ tục, giấy tờ xuống rất thấp nhưng để doanh nghiệp được hưởng sẽ vẫn còn khoảng cách?

- Đúng vậy. Để người dân, doanh nghiệp thật sự được hưởng cải cách còn phụ thuộc nhiều vấn đề. Như thủ tục hải quan, quy định là sẽ chỉ mất 20.000 đồng/lần lệ phí tờ khai, nhưng rất nhiều doanh nghiệp nói không thể chỉ mất số tiền như thế. Thực tế cán bộ thuế, hải quan vẫn rất nhiều quyền và có thể can thiệp nhiều khâu. Ngay nhiều quy định cơ quan chức năng phải hoàn thành thủ tục trong 15 ngày làm việc, nhưng họ không hoàn thành thì doanh nghiệp cũng chịu.

* Mục tiêu đã được nghị quyết Chính phủ nêu đến năm 2015 giảm thời gian nộp thuế xuống còn 171 giờ/năm. Qua quá trình thảo luận những ngày qua, theo bà, có khả thi?

- Thực tế khi chỉ còn khoảng một năm nữa mà giảm số giờ nộp thuế từ 872 giờ/năm xuống 171 giờ/năm là rất khó. Với quyết tâm của ngành thuế, của bảo hiểm xã hội, chắc chắn có rất nhiều thủ tục, giấy tờ sẽ được cắt giảm. Nhưng cá nhân tôi chưa thấy được khả năng thực tế để có thể giảm ngay thời gian nộp thuế xuống 171 giờ vào năm 2015. Sẽ cần quyết tâm, sửa quy định ở tầm cao hơn, như sửa luật, thay đổi cách vận hành của bộ máy, cả tư duy quản lý... để có thể sớm đạt được mục tiêu này.