Gan bị tổn thương sẽ dẫn tới chức năng bị suy giảm, trong đó nguy hiểm và phổ biến nhất là ung thư gan.

Phân loại tế bào ung thư gan

U ác tính ở gan chủ yếu là ung thư biểu mô tuyến nguyên phát, với hai loại tế bào chính: ung thư tế bào gan và ung thư tế bào đường mật. Dựa vào xét nghiệm mô học, người ta phân loại thành: ung thư tế bào gan, ung thư tế bào gan dạng sợi, ung thư tế bào đường mật, ung thư hỗn hợp tế bào gan và tế bào đường mật, ung thư không biệt hóa, khối u blastoma gan hiếm gặp ở người lớn.

Nguyên nhân của bệnh ung thư gan

Ung thư gan có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, tuy nhiên, dưới đây là một số nguyên nhân cơ bản:

- Do biến chứng của một số bệnh: viêm gan B, viêm gan C, xơ gan, bệnh tiểu đường, béo phì cũng có thể là yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh ung thư gan.

- Do lối sống: rượu bia và thuốc lá là con đường dẫn tới ung thư gan nhanh hơn ở những người bị viêm gan B, C. Rượu bia khiến gan không thể lọc hết các chất độc, từ đó các tế bào gan bị thương tổn và bị thay thế thành mô sẹo, gây xơ gan mạn tính và dẫn tới ung thư gan.

- Giới tính và di truyền: cũng có thể do thói quen rượu bia, thuốc lá nhiều mà nam giới mắc ung thư gan nhiều hơn nữ giới. Ngoài ra, nguy cơ ung thư gan cũng cao hơn ở những người có tiền sử gia đình bị ung thư gan.

- Một số nguyên nhân khác: do sử dụng một số thực phẩm chứa aflatoxin, chất Steroid hoặc dùng nhiều nước nhiễm asen trong dài ngày. Aflatoxin có nhiều trong các loại lúa mì, lạc, ngô, đậu nành bị nấm mốc.

Triệu chứng của ung thư gan

- Giai đoạn sớm: người bệnh có rối loạn tiêu hóa nhẹ: ăn không ngon, ăn ít, đầy bụng, khó tiêu, đại tiện khó khăn, đôi lúc cảm thấy đau hoặc tức hạ sườn phải nhưng không đáng kể. Cơ thể mệt mỏi, thỉnh thoảng sốt nhẹ nhưng tự khỏi, giảm cân từ 1 - 2 kg mỗi tháng. Người bệnh có thể sờ thấy khối u vùng hạ sườn phải hoặc khám sức khỏe định kỳ phát hiện qua siêu âm.

- Giai đoạn muộn hơn: người bệnh có biểu hiện đau vùng gan: đau vùng hạ sườn phải, đau tức hoặc như dao đâm, đau xuyên lên vai phải và lưng. Bụng trên đầy tức thường kèm theo những triệu chứng rối loạn tiêu hóa, chán ăn, buồn nôn, nôn, tiêu chảy. Những triệu chứng khác như mệt mỏi, sút cân, sốt và xuất huyết là những triệu chứng của thời kỳ cuối mà tiên lượng thường là rất xấu. Gan to ở hạ sườn phải hoặc chiếm cả phần bụng trên, mật độ cứng, bề mặt gồ ghề, ấn đau. Lách to thường kèm theo và là kết quả của xơ gan. Cổ trướng là triệu chứng của thời kỳ cuối, dịch báng thường màu vàng cỏ úa hoặc màu đỏ (có máu), thuốc lợi tiểu thường không có hiệu quả. Da vàng do tế bào hủy hoại, mạch sao, thường xuất hiện vào thời kỳ cuối biểu hiện của xơ gan.

Chẩn đoán xác định ung thư gan

Dựa vào xét nghiệm máu (AFP); chẩn đoán hình ảnh: siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI); sinh thiết.

Điều trị bệnh ung thư gan

Việc điều trị cho bệnh nhân bị ung thư gan tùy thuộc vào giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe chung của người mắc. Đối với các trường hợp có khối u nhỏ đơn độc, chức năng gan còn tốt, phương pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật cắt bỏ khối u. Tuy nhiên, hầu hết những người mắc ung thư gan cũng bị xơ gan và không cắt được. Các phương pháp điều trị khác như tiêm cồn, hoá chất động mạch gan…cho kết quả rất hạn chế. Đối với các bệnh nhân giai đoạn muộn, điều trị chủ yếu là chống đau và chăm sóc triệu chứng.

- Phẫu thuật điều trị ung thư gan: phương pháp này được áp dụng cho các trường hợp bị ung thư gan nguyên phát, nếu chỉ có một phần gan bị ung thư xâm lấn và phần còn lại vẫn có thể đảm bảo chức năng tốt. Một số bệnh nhân khi u còn nhỏ cũng có thể được tư vấn phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ gan và thay thế bằng một gan của người khác còn gọi là ghép gan.

- Phương pháp diệt tại chỗ: áp dụng cho các trường hợp khối u có đường kính dưới 5 cm. Phương pháp được áp dụng chủ yếu là tiêm cồn tuyệt đối và axit acetic qua da vào khối u. Cồn và axit sẽ phá hủy các tế bào ung thư. Trong trường hợp khối u tái phát, có thể tiếp tục điều trị như vậy nhiều lần. Hiện nay có một phương pháp mới điều trị ung thư gan đã áp dụng tại Việt Nam, tỏ ra hiệu quả, đó là TOCE. Phương pháp TOCE sẽ chụp và xác định mạch máu nuôi khối ung thư, qua đó bơm hóa chất chống ung thư vào và làm tắc động mạch nuôi khối u. Khối ung thư không có máu nuôi sẽ tạm thời ngưng phát triển, cùng với hóa chất chống ung thư sẽ diệt bớt một phần tế bào ung thư

- Diệt bằng tia laser hoặc đốt nhiệt sóng cao tần: bệnh nhân được gây tê tại chỗ, một chiếc kim được cắm qua da vào trung tâm khối u, ánh sáng tia laser hoặc sóng cao tần được truyền qua kim vào khối u, làm nóng tế bào ung thư và tiêu diệt chúng.

- Hóa trị điều trị ung thư gan: sử dụng một số loại thuốc chống ung thư để diệt tế bào khối u, được áp dụng cho các trường hợp không còn khả năng phẫu thuật cắt u. Thuốc chống ung thư thường được tiêm tĩnh mạch hoặc bơm trực tiếp vào động mạch gan nuôi khối u. Hóa trị liệu pháp thường được thực hiện thành từng đợt điều trị trong một số ngày. Sau mỗi đợt truyền hóa chất là một đợt nghỉ vài tuần để cơ thể hồi phục sau những tác dụng phụ của điều trị. Số lần hóa trị liệu phụ thuộc vào loại ung thư gan và mức độ đáp ứng với điều trị của người bệnh.

- Xạ trị: sử dụng các loại tia năng lượng cao để phá hủy các tế bào ung thư. Phương pháp này ít khi được áp dụng cho ung thư tế bào gan, nhưng có thể chỉ định cho ung thư biểu mô đường mật.

Ung thư gan là bệnh có tiên lượng xấu, thời gian sống trung bình từ khi phát hiện khoảng 6 tháng. Chỉ có khoảng 1% người ung thư gan có nguy cơ sống sót sau 5 năm.

Phòng ngừa bệnh ung thư gan

Để phòng ngừa ung thư gan chúng ta phải giảm gánh nặng cho gan, cụ thể: sử dụng thực phẩm tươi sạch, quản lý việc uống rượu bia hợp lý, thường xuyên vận động thể chất: giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể để chống lại các tác nhân gây hại. Đồng thời chúng ta nên kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp tầm soát bệnh để có giải pháp điều trị kịp thời và hợp lý, chích ngừa viêm gan siêu vi B giúp giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan B - một trong những nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan và ung thư gan.