Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte "vạ miệng" với tuyên bố cho phép Trung Quốc đánh cá trong vùng EEZ - Ảnh: REUTERS

Đáp lại, ông dọa bỏ tù bất cứ ai muốn ông, cho biết việc cho phép Trung Quốc đánh cá trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) nằm trong thỏa thuận song phương năm 2016.

Tờ Inquirer ngày 28-6 đưa tin nhiều chính trị gia, bao gồm cựu ngoại trưởng Albert del Rosario, khẳng định ông Duterte có thể bị luận tội vì phát ngôn bất lợi cho quốc gia.

Theo ông Del Rosario, hiến pháp Philippines quy định EEZ là vùng lãnh thổ mà ông Duterte phải bảo vệ, cụ thể "phải bảo vệ sự phong phú hàng hải trên vùng biển đảo, vùng biển thuộc lãnh thổ, vùng đặc quyền kinh tế, dành việc sử dụng và tận hưởng riêng cho công dân Philippines".

"Có đủ cơ sở để đòi luận tội (tổng thống) và vấn đề chỉ là thời điểm, để khiếu nại luận tội không bị vứt bỏ và được sự ủng hộ của công chúng" - Antonio Tinio nói.

Trong khi đó, ông Jay Batongbacal - giám đốc Viện vấn đề hàng hải và luật biển thuộc Đại học Philippines - cũng cho rằng ông Duterte có thể bị luận tội nếu các cơ quan chính phủ thực thi tuyên bố của ông cho phép ngư dân Trung Quốc đi vào vùng EEZ.

Đầu tuần này, Tổng thống Duterte đã đưa ra tuyên bố làm dậy sóng Philippines rằng Trung Quốc có thể khai thác hải sản ở vùng EEZ của Philippines vì "tình hữu nghị giữa hai nước".

"Tôi không nghĩ Trung Quốc sẽ thôi (đánh cá trong vùng EEZ của Philippines). Vì sao? Vì chúng ta là bạn" - ông nói.

Người Philippines biểu tình phản đối sự hiện diện của tàu Trung Quốc trên Biển Đông tháng 4-2019 - Ảnh: REUTERS

Người phát ngôn Phủ tổng thống Philippines ngày 27-6 cũng đính chính rằng tổng thống "không từ bỏ chủ quyền của chúng ta trong vùng đặc quyền kinh tế của đất nước" và "quyết định của ông Duterte hoàn toàn phù hợp với hiến pháp nước này".

Cùng ngày, ông Duterte tiếp tục giải thích việc cho phép Trung Quốc đánh cá trong vùng EEZ nằm trong thỏa thuận song phương năm 2016. Ông cũng dọa bỏ tù bất cứ ai muốn luận tội ông.

"Các người hù tôi với việc luận tội, chỉ bọn khốn mới làm vậy. Nếu có gan thì cứ làm, đồ khốn" - ông Duterte tuyên bố tối 27-6.

Tuy nhiên cựu tổng thanh tra Philippines Conchita Carpio Morales cho rằng tổng thống cần phải tham vấn và được sự chấp thuận của quốc hội trước khi cho phép Trung Quốc đánh cá trong vùng EEZ.

"Vì đây là vùng đặc quyền, anh không thể cho các nước khác vào đánh cá… mà không có sự đồng thuận của người dân. Các chính sách đối ngoại, lợi ích quốc phòng và quốc gia không thể dựa vào tình bạn cá nhân" - nghị sĩ Richard Gordon nói thêm.

TTO - Phát ngôn viên Phủ tổng thống Philippines tuyên bố nước này không từ bỏ quyền lợi đối với vùng EEZ ở Biển Đông, trái ngược hoàn toàn với tuyên bố cho phép Trung Quốc đánh cá trong EEZ trước đó của Tổng thống Rodrigo Duterte.