Thủ tướng: phải báo cáo về biến động giá xăng dầu

Ngày 23-1, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản hỏa tốc chỉ đạo hai cơ quan chịu trách nhiệm chính trong điều hành kinh doanh xăng dầu là Bộ Tài chính - Bộ Công thương phải có báo cáo về tình hình giá xăng dầu.

Thủ tướng yêu cầu các bộ này phải báo cáo về tình hình biến động giá xăng dầu thời gian gần đây, sự chênh lệch giá giữa các mặt hàng xăng dầu và nguyên nhân. Liên bộ cũng phải báo cáo về chính sách thuế, phí liên quan đến xăng dầu, hoạt động của quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu hai bộ báo cáo về những tác động, ảnh hưởng của giá xăng dầu đến sản xuất và đời sống của người dân, doanh nghiệp.

Cần sửa nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), cho rằng vấn đề cần tập trung trong quản lý kinh doanh xăng dầu là phải sửa nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu.

Trong đó, cần tập trung về vấn đề điều hành giá theo thị trường, có sự điều tiết của Nhà nước, bởi hiện nay quy định của nghị định 83 không phù hợp với Luật giá, mặc dù điều hành giá theo thị trường nhưng lại có sự quản lý nhà nước.

Có nghĩa là sự khác nhau giữa quản lý và điều tiết khiến cho việc điều hành chưa thực sự theo đúng nghĩa thị trường.

Thái Lan không còn xăng khoáng

Hiện có hơn 50 quốc gia đang sử dụng xăng sinh học. Luật nhiên liệu sinh học vào năm 2006 của Philippines quy định bắt buộc dùng xăng E5 từ năm 2009.

Để khuyến khích sản xuất, Philippines miễn thuế cho phần nhiên liệu sinh học pha vào xăng, cũng như miễn thuế VAT cho nguyên liệu thô (mía, sắn...) khi dùng để sản xuất nhiên liệu sinh học. Quốc gia này là một trong những nhà nhập khẩu ethanol lớn nhất ở châu Á.

Ở các nước châu Âu, châu Mỹ, xăng sinh học hoặc xăng pha cồn đã được sử dụng trong nhiều năm qua và hiện nay tỉ lệ cồn pha vào xăng bắt buộc tối thiểu là 10%.

Thái Lan là một trong những nhà sản xuất ethanol lớn ở khu vực Đông Nam Á, bắt đầu cung cấp xăng pha cồn cho xe vào năm 2005. Ban đầu chính phủ nước này hỗ trợ xăng sinh học thông qua giá bán và lưu hành song song hai loại xăng sinh học và xăng khoáng.

Tuy nhiên, kết quả thu được không cao, chính quyền Bangkok quyết định khai tử hoàn toàn xăng khoáng. Năm 2012, xăng 91 chính thức bị cấm bán ở Thái Lan.

Hiện nay ở Thái Lan chỉ tồn tại xăng sinh học có pha ethanol. Người tiêu dùng bắt buộc phải lựa chọn giữa các loại xăng pha ethanol với các tỉ lệ khác nhau. Điều này giúp lượng tiêu thụ xăng sinh học tăng lên 93%. Đến nay người Thái Lan chủ yếu tiêu thụ xăng E10, một phần E20 và E85.

BẢO DUY

Không nên tạo khoảng cách bằng quỹ bình ổn giá

Ông Nguyễn Tiến Thỏa

Điều đáng chú ý trong hai kỳ điều chỉnh giá xăng dầu đầu tiên của năm 2018, để tạo sự chênh lệch giá nhằm khuyến khích người tiêu dùng, Bộ Công thương đã sử dụng công cụ bình ổn giá để giá xăng E5 rẻ hơn xăng A95 khoảng 2.000 đồng/lít.

Theo đó, nếu như mức trích lập quỹ bình ổn với xăng A95 vẫn giữ nguyên 300 đồng/lít thì xăng E5 là 0 đồng. Trong khi đó, mức chi sử dụng quỹ bình ổn với xăng E5 liên tục được giữ ở mức cao với 857 đồng/lít.

Mặc dù việc điều hành giá như vậy có lợi cho người tiêu dùng nhưng theo một số doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, nếu giảm chi sử dụng quỹ cũng như trích lập vào quỹ, giá xăng E5 khó có thể rẻ hơn.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên cục trưởng Cục Quản lý giá, nói ông không đồng tình việc sử dụng quỹ bình ổn như hiện nay đối với hai loại xăng E5 và A95, vì việc sử dụng quỹ hay trích quỹ đều phải đúng với công thức đã được quy định, tức là tất cả các loại xăng đều phải nộp vào 300 đồng.

Trong trường hợp giá xăng dầu biến động quá cao, việc chi sử dụng quỹ cũng không thể "ưu tiên cái nọ, cái kia" như hiện nay là để cho xăng E5 thấp hơn, tạo sự chênh lệch giá, mà ngay cả xăng A95 nếu có biến động giá tăng mạnh thì cũng cần phải được chi sử dụng quỹ, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng và hiệu quả bền vững trong sử dụng quỹ.

Ngày 12-1, Saigon Petro đã có công văn đề nghị Bộ Công thương và Bộ Tài chính không nên dùng quỹ bình ổn giá để tạo khoảng cách giữa xăng E5 và xăng khoáng A95.

Nên dùng chênh lệch về thuế bảo vệ môi trường để tạo khoảng cách, vì xăng E5 có tác động tốt đến môi trường, chứ không chỉ miễn thuế bảo vệ môi trường bằng 5% ethanol pha vào.

Do vậy nên tăng thuế bảo vệ môi trường xăng A95 từ 3.000 lên 4.000 đồng/lít và giảm thuế xăng E5 xuống còn 2.500 đồng/lít.

Phải minh bạch giá xăng A95

Theo Bộ Công thương, hiện số cột bơm chuyển đổi từ A92 sang E5 khoảng 55-60%.

Các yếu tố đầu vào tính giá cơ sở do Bộ Công thương và Bộ Tài chính công bố xăng E5 bao gồm giá thế giới của xăng A92 bình quân 15 ngày, giá ethanol, tỉ giá, chi phí kinh doanh và lợi nhuận định mức, các loại thuế xuất nhập khẩu xăng khoáng, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường, VAT...

Trong khi đó, một đại diện của Bộ Công thương cho biết quy định hiện nay chỉ yêu cầu doanh nghiệp không được kinh doanh xăng A92, chứ không "bắt ép" các doanh nghiệp phải chọn kinh doanh xăng E5 hay A95.

Việc lựa chọn kinh doanh mặt hàng nào là quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp.

Đồng thời, xăng A95 hiện cũng chưa phải công bố giá cơ sở, do đây "không phải là mặt hàng tiêu dùng phổ biến" nên theo chỉ đạo mới đây, cơ quan điều hành sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến giá và tiêu dùng các mặt hàng trong quý 1-2018, sau đó mới tính đến việc công bố giá cơ sở.

Tuy nhiên, trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên cục trưởng Cục Quản lý giá, cho rằng nghị định 83 về quản lý kinh doanh xăng dầu yêu cầu phải minh bạch thông tin và khẳng định giá xăng dầu áp dụng theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, nên tất cả các loại xăng cơ quan quản lý đều phải công bố giá cơ sở theo công thức tính toán đã được quy định.

Với lý do xăng A95 là "mặt hàng không phổ biến" để tiếp tục không công bố giá cơ sở là không phù hợp, bởi hiện lượng tiêu thụ xăng A95 và E5 đang tương đương nhau. Do đó, nếu cứ tiếp tục kéo dài, ngày nào giá xăng A95 không được minh bạch thì người tiêu dùng có nguy cơ bị thiệt ngày đó.