Phóng to

Ca sĩ Hồ Trung Dũng - Ảnh: Hồ Trung Dũng cung cấp

Thú thật, tôi không phải người quá yêu sách và càng không phải là người dễ bị tác động bởi ý kiến của người khác, đặc biệt là sách - "một người lạ".

Tôi thường được bạn bè tặng sách, phần lớn là tiểu thuyết. Ðó là thể loại hiếm khi lôi kéo tôi đọc đến trang cuối cùng bởi tôi hay trả lời "không" khi câu hỏi "quyển sách này có cần cho cuộc sống của mình hay không?" lóe lên trong đầu. Nếu cần đắm mình trong thế giới tưởng tượng, tôi sẽ chọn âm nhạc thay vì tiểu thuyết.

Tuy nhiên, tôi thích đọc sách. Ðôi khi sách mở ra với tôi góc nhìn lạ hơn về cuộc sống và dẫn nguồn để tôi tự lý giải nhiều khúc mắc tồn tại bên trong chính mình và với người xung quanh. Tuy chưa tìm được quyển sách "gối đầu giường" làm thay đổi cuộc đời mình, nhưng tôi nghĩ chia sẻ của mình sẽ tìm được sự đồng điệu với nhiều bạn trẻ cùng thế hệ - những người băn khoăn: có làm bạn với sách hay không.

Có lẽ cuốn sách khiến tôi ấn tượng nhất là Predictably Irrational (tạm dịch là Những điều phi lý trí mà chúng ta có thể lường trước được) của tác giả Dan Ariely. Ðó là quyển sách phân tích tâm lý con người mà tôi chọn mua trong một chuyến du lịch Hong Kong.

Những điều lạ lùng

Hẳn tác giả là người rất chú tâm quan sát từng chuyển động của cuộc sống, đặc biệt là những điều bất hợp lý đang hiển nhiên hợp lý với nhiều người. Với giọng văn dí dỏm, Dan Ariely đưa ra vài ví dụ rất bình dân làm điển hình cho những hành động phi lý trí của con người.

Chị em phụ nữ sẵn sàng bỏ cả ngàn đô, thậm chí mấy chục ngàn đô để mua những sản phẩm hàng hiệu, từ quần áo, mỹ phẩm, nữ trang... nhưng khi nhìn thấy phiếu giảm giá nhỏ xíu in trong tạp chí nào đó lại vội vàng cắt ra, để dành. Nhiều người trong chúng ta sẵn sàng trả khoản tiền lớn cho một bữa ăn tại nhà hàng sang trọng nhưng lại kỳ kèo từng ngàn đồng khi mua hàng ngoài chợ. Hay khi uống thuốc đắt tiền, chúng ta thường cảm thấy khỏi bệnh nhanh chóng hơn so với thuốc rẻ tiền, trong khi cả hai cùng một loại. Thêm một ví dụ điển hình về sự "phi lý" mà tôi thường chứng kiến là nhiều nghệ sĩ nhiệt tình đi hát không công cho một chương trình văn nghệ từ thiện hoặc giúp ai đó miễn phí, nhưng không chấp nhận thù lao thấp khi đi hát tại các sân khấu, tụ điểm.

Cuốn sách nêu lên những điều phi lý của con người và cung cấp những thí nghiệm khoa học, những lời giải thích để giúp người đọc hiểu bản chất lôgich của những ứng xử tưởng chừng như rất thiếu logic ấy của chính họ. Và cuối cùng, cuốn sách mang đến vài lời khuyên để người đọc nhận ra và có thể phần nào điều chỉnh những ứng xử "bản năng" ấy theo hướng tích cực hơn.

Tự vạch đường đến đích

Ðọc xong cuốn sách, tôi như mang thêm một lăng kính bao dung hơn khi nhìn mọi người xung quanh và bản thân mình. Thôi mặc định mình luôn lý trí, còn người xung quanh lắm lúc không lý trí. Tôi dễ thông cảm hơn mỗi khi chứng kiến hay chịu đựng hành động vô lý của ai đó. Khắt khe hơn trong việc tự thưởng những thứ đắt tiền cho mình.

Quan trọng nhất, tôi học được vài mẹo thú vị. Chẳng hạn mỗi khi gặp một trục trặc, tôi thường đặt mấu chốt vấn đề đó lên soi dưới hai hệ thống giá trị: xã hội và tài chính. Ðây là hai hệ thống giá trị không tồn tại song song. Nghĩa là khi tôi sẵn sàng giúp đỡ ai đó vô điều kiện nghĩa là tôi đang đối xử với họ bằng hệ thống giá trị xã hội, bằng tình cảm đặc biệt. Hay khi tôi cảm mến một người, tôi chọn cách tiếp cận bằng hệ thống giá trị xã hội thay vì lấy lòng người ấy bằng các món quà đắt tiền. Ngược lại, khi tôi tiếp cận ai đó bằng hệ thống giá trị tài chính, mọi thứ giữa tôi và họ cần rõ ràng và sòng phẳng.

Một mẹo tận hưởng cuộc sống khá hay mà tôi học từ tác giả cuốn sách này qua câu chuyện ông kể. Có một lần ông mắc bệnh viêm gan, buộc phải chích thuốc điều trị mỗi ngày. Loại thuốc này thường xuyên khiến ông bị chóng mặt, xây xẩm nửa tiếng đồng hồ. Ðể vượt qua cảm giác này, ông quyết định gắn liền việc chích thuốc và việc ông cực kỳ yêu thích: xem phim. Ông không cho phép mình xem phim trước khi chích thuốc. Sau mỗi lần chích thuốc, ông mở phim lên xem.

Còn tôi, mỗi lần đi du lịch, tôi luôn chọn mua vài quyển sách để đọc. Ðể tránh bị cuốn theo công việc hằng ngày mà quên đọc sách, tôi đặt ra quy tắc: không cho phép mình đi du lịch trước khi đọc hết số sách đã mua và mua sách ngay khi đặt chân đến một miền đất mới. Và khi đọc sách, tôi không chỉ tận hưởng giá trị tốt đẹp từ sách mà còn có thêm cơ hội gợi nhớ những kỷ niệm đẹp trong thời gian du lịch tại đất nước đó.