Tác dụng gây hưng phấn của cà phê do có các hợp chất mà thành phần cơ bản là caffein, với hàm lượng 0,7-2%. Caffein có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương, làm cho tỉnh táo, kích thích khả năng làm việc.

Caffein cũng là thành phần của nhiều thuốc trị cảm, đau nhức, giúp tăng cường tác dụng giảm đau của paracetamol, aspirin hoặc làm giảm tác dụng gây buồn ngủ của thuốc kháng histamin trị dị ứng.

Uống cà phê cũng có cái bất lợi

- Caffein có tác dụng trên hệ thần kinh trung ương và cả trên tim mạch. Vì vậy ở một số người, uống cà phê sẽ làm tim đập nhanh hơn, nhức đầu, run tay, cảm thấy bất an. Cho nên người bị rối loạn tim mạch nên cẩn thận, nếu thấy bị ảnh hưởng xấu thì không nên uống cà phê.

- Caffein có tác dụng lợi tiểu, nếu uống cà phê ban đêm, ngoài tác dụng khó ngủ do bị kích thích lại phải thức giấc đi tiểu đêm. Mọi người nên uống cà phê vào ban ngày, đặc biệt vào buổi sáng. Ngoài ra cần uống với liều lượng vừa phải. Mỗi ngày uống khoảng 200ml là tốt, hoặc nhiều hơn chỉ đến mức 2-3 tách chia đều sáng - chiều.

- Caffein có tác dụng kích thích làm tăng tiết acid dịch vị. Vì vậy tránh uống cà phê lúc bụng trống để bảo vệ niêm mạc dạ dày, nhất là người đã sẵn yếu dạ dày. Chỉ uống cà phê vào buổi sáng mà không ăn điểm tâm có thể hại cho sức khỏe.

- Có người thích uống cà phê không đường, sữa. Có người thích uống cà phê với đường, có người thích uống chung với sữa. Cách nào cũng tốt, miễn sao phù hợp với điều kiện của mình, như người bị đái tháo đường chỉ uống cà phê không hoặc với đường nhân tạo (như aspartame), nhưng người cần nhiều năng lượng nên uống cà phê với đường hoặc sữa.

- Caffein có thể gây tương tác với một số dược phẩm như làm mất tác dụng của thuốc an thần gây ngủ. Hoặc là một số kháng sinh fluoroquinolon (như ofloxacin) uống chung với cà phê sẽ làm tăng tác dụng kích thích quá đáng của caffein (gây tim đập nhanh, khó chịu, mệt mà có người lầm tưởng là gây ngộ độc). Vì vậy nên tránh uống cà phê chung với thuốc.

- Mệt mỏi, buồn ngủ là dấu hiệu cần thiết cho biết cơ thể cần nghỉ ngơi, ngủ đủ. Do đó, dùng cà phê để thức đêm dài ngày là rất có hại cho sức khỏe, đặc biệt là trí não.

Coi chừng cà phê chứa các chất độc hại

Không ít người bán cà phê đã thêm các chất, hương liệu trong quá trình chế biến cà phê (cà phê thật ít, mà bột bắp rang trộn vào thì nhiều) để tạo nên vị đắng, nổi bọt nhiều, có mùi vị đặc biệt để hấp dẫn người uống. Những thứ ấy có thể gây hại.

Có quán bán cà phê đã trộn hóa chất sodium lauryl sulfate vào cà phê giúp tạo bọt rất nhiều. Đây là hóa chất có dùng trong ngành dược, làm tá dược nhũ hóa nhưng hiếm dùng và phải dùng thật đúng liều. Sodium lauryl sulfate là chất độc nếu dùng quá liều. Nếu dùng chất độc hại này cho vào cà phê thì thật nguy hiểm, vì người ta có thể dùng hóa chất công nghiệp lẫn vô số tạp chất độc và liều dùng thì bất kể.

Người uống cà phê thấy vị rất đắng mới thấy ngon. Có quán cà phê dùng thuốc ký ninh (quinine) trộn vào cà phê làm cà phê rất đắng. Với quinine, liều trị liệu và liều độc rất gần nhau, quá liều một chút là gây tử vong. Thế mà kẻ gian lại dùng quinine pha vào cà phê để tăng vị đắng hấp dẫn.

Những sự việc được kể ở trên để mọi người thích uống cà phê cảnh giác.