Trên con đường "thiên lý" Bắc - Nam, du khách rất ấn tượng khi dừng chân ghé thăm làng chài cổ Nam Ô (thuộc phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng) bởi nơi đây có nhiều món đặc sản nổi tiếng như nước mắm Nam Ô, gỏi cá trích Nam Ô, canh cùm cụm nấu lá bứa, canh chua cá căn nấu thơm, cà... đã trở thành ngon lành và nổi danh xa xôi.

Tuy nhiên, cá căn từ biển về, khi vẫn còn đầy vảy và còn mang nước biển, da sáng bóng, thân cá tươi ngon mới có thể chế biến thành nhiều món ngon.

Theo các ngư dân vùng biển Nam Ô, cá căn, hay còn gọi là cá ong, được đánh bắt nhiều nhất vào mùa xuân và mùa hè. Cá căn có da màu "rằn ri" giúp nó trông lạ và ngon hơn nhiều so với các loại cá khác.

Thịt cá căn thơm ngọt, dai, béo và giàu dinh dưỡng, có thể chế biến thành nhiều món ngon như: cá căn kho tiêu, cá căn nấu rau ngót, cá căn chiên sả, cá căn nướng, canh chua cá căn, cháo cá căn...

Cháo cá căn được chế biến như sau: Cá căn được rửa sạch và để ráo, sau đó hòa vào một ít gạo trong nồi nước sôi và đun cho đến khi gạo chín, sau đó cho cá vào và khuấy nhẹ.

Đợi cháo sôi lại, thêm gia vị như muối, đường, ít bột ngọt và tiêu xay nhuyễn, sau đó tắt bếp. Khi ăn, múc cháo ra bát và thêm ít rau thơm thái nhỏ. Bát cháo cá căn nóng giúp làm dịu cơ thể, làm tan đi mệt mỏi và đặc biệt thích hợp cho người già và trẻ em khi đang ốm

Riêng món cá căn nướng chín thơm nức thì mấy đứa nhỏ trong nhà và cánh đàn ông đều mê tít. Chiều chiều rảnh rỗi, má tôi thường làm món này đãi cha con tôi. Con cá được cạo sạch vảy, cắt lát vừa ăn rồi "tắm" thêm một lớp gia vị gồm muối ớt xanh, ít đường, bột ngọt.

Dạo quanh vườn nhà cắt vài bẹ lá chuối xanh, lau sạch hai bên thân lá. Tiếp đến, gói cá vào trong lá chuối rồi kẹp vỉ sắt nướng trên than hồng, khi cá chín tỏa mùi thơm nức mũi.

Đặc biệt, món canh chua cá căn thì chắc chắn sẽ khiến cơm không còn trong nồi, bất kể bạn có nhiều cơm đến đâu.

Cá căn có thể được sử dụng để nấu canh với rau và quả, nhưng món được nhiều người ưa thích nhất là canh chua cá căn với thơm (dứa) và cà chua, vì hương vị đặc trưng của nó giúp bữa cơm thêm thanh nhẹ và dễ tiêu hóa.

Để có một tô canh ngon lành, chuẩn vị, thổi bay đi sự nóng bức ngày hè thì cũng đòi hỏi một chút công phu và tỉ mỉ. Đầu tiên, chọn trái thơm chín, gọt vỏ, chia làm tứ và cắt thành lát mỏng.

Cà chua cũng được cắt thành tứ, và hạt cà chua được lấy ra. Cá căn được ướp ít nhất hai mươi phút để hấp thụ gia vị. Cho nước vào nồi và đun sôi với vài quả ớt sừng trâu tươi, giã nát, sau đó thêm cá vào.

Đợi cho cá sôi một lúc trước khi thêm thơm và cà chua. Khi canh sôi đều, cho rau ngổ điếc và ngò vào và tắt bếp.

Bát canh có vị chua thanh mát từ thơm, cà, kết hợp với hương vị ngon ngọt của cá nước biển, hòa quyện với các thành phần từ đất liền, cùng một chút hương vị cay của ớt, tiêu... khiến bất kỳ ai cũng thèm muốn ăn ngay và nồi cơm trở nên trống rỗng mà không ai hay biết.

Ngoài ra, cá căn nấu với lá giang vừa thơm ngọt từ chất cá, hòa quyện với vị chua thanh của lá giang cùng hương thơm của rau ngổ và vị cay vừa phải của ớt, tạo thành một sự kết hợp tuyệt vời với vị ngọt bùi của cá căn tươi, khiến du khách gần xa bị mê hoặc.

Các cô gái vùng Nam Ô khi nấu món canh này, thường hát câu ca chào đón du khách: "Cá căn nấu với cà, thơm / Anh ăn một bát bởi… cơm hết rồi".

Nắng hè, nhớ canh đậu xanh tía tô cùng cà muối mẹ nấu ngày xưa

Những ngày hè xưa cũ, khi nắng cháy đổ lửa nóng rực oi bức, mâm cơm nhà tôi lại xuất hiện tô canh đậu xanh tía tô, bên bát cà muối giòn rụm, hạ nhiệt cái nóng trong bữa ăn gia đình.