Hai ông Obama và Bush không nhắc đến tên ông Trump khi phát biểu ngày 19-10 - Ảnh: REUTERS

Phát biểu tại một sự kiện vận động của Đảng Dân chủ ở thành phố Newak, bang New Jersey ngày 19-10, ông Obama kêu gọi người Mỹ chuyển một thông điệp cho thế giới rằng "chúng ta từ chối nền chính trị chia rẽ, chúng ta từ chối nền chính trị sợ hãi".

Người tiền nhiệm của ông Donald Trump giải thích thêm: "Điều chúng ta không thể chấp nhận là nền chính trị chia rẽ cũ kỹ nước Mỹ từng chứng kiến nhiều lần trong các thế kỷ trước. Một vài thứ chính trị chúng ta đang thấy ngày nay, chúng ta tưởng đã cho chúng ngủ yên. Đây là thế kỷ 21 rồi, không phải thế kỷ 19. Coi nào!".

Tại một sự kiện sau đó ở thành phố Richmond, bang Virginia, ông Obama tiếp tục chủ đề này: "Có những người cố tình làm người khác tức giận, phỉ báng những người khác chính kiến với mình... Họ làm vậy chỉ vì một lợi thế chiến lược ngắn hạn".

Trong suốt hai bài phát biểu, ông Obama không nhắc đến cái tên cụ thể nào nhưng người nghe đều hiểu cựu Tổng thống Mỹ muốn nói đến kiểu chính trị nào.

Vài giờ trước ở New York, tại một sự kiện hoàn toàn khác, cựu tổng thống Bush phát biểu như sau: "Tin tức giả ngày càng dữ dội. Nền chính trị của chúng ta dường như trở nên dễ bị tổn thương bởi thuyết âm mưu và tin thất thiệt. Có những dấu hiệu cho thấy mức độ ủng hộ dành cho dân chủ đang giảm đi - đặc biệt là trong những người trẻ".

"Người Mỹ - ông Bush nói tiếp - đã chứng kiến sự giao tiếp giữa chúng ta bị chà đạp bởi sự tàn nhẫn. Có nhiều lúc tưởng như sức mạnh kéo chúng ta ra xa nhau còn lớn hơn sức mạnh đoàn kết chúng ta".

Ông Bush cũng không nhắc đến cái tên nào trong bài phát biểu mang tính đầy cảnh báo. Nhưng có lẽ không cần nói cũng biết hai ông Bush và Obama đang nói về ai. 

Theo truyền thống, các tổng thống Mỹ khi về hưu thường tránh không bình luận về chính sách của người kế nhiệm. Ngày rời văn phòng, ông Obama tuyên bố sẽ dành cho ông Trump phép lịch sự đó, như cách ông Bush đã dành cho ông.

Tuy nhiên, sau đó ông Obama đã phải "thất hứa" và đưa ra một số bình luận khi Tổng thống Trump nỗ lực bãi bỏ chính sách chăm sóc sức khỏe ObamaCare, thực thi chính sách cấm nhập cảnh với người Hồi giáo, thoát ly khỏi thỏa thuận khí hậu Paris...

Giới quan sát nhận xét ông Obama và ông Bush không "bắt tay nhau" để lên án ông Trump trong ngày 19-10, và đó chỉ là sự trùng hợp. Nhưng điều này cũng cho thấy mối quan ngại về vị Tổng thống hiện nay của Mỹ được chia sẻ một cách rộng rãi.

Trong chiến dịch tranh cử năm ngoái, ông Donald Trump chỉ trích khá dữ dội ông Obama và Bush, mô tả họ là "Tổng thống tồi nhất trong lịch sử Mỹ". Lần này ông Trump chưa có phản ứng gì về các bài diễn văn của hai vị tiền nhiệm.