Giảm bớt muối khi chế biến thức ăn. Ảnh: healthline.com

Ăn mặn đang là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tăng huyết áp ở Việt Nam tăng nhanh. Thông thường mỗi người Việt đang ăn muối gần gấp đôi khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) là dưới 5 gam/người/ngày.

Ở đâu cũng có muối và đa số người Việt đang ăn mặn hơn nhiều so với mức khuyến cáo, góp phần làm số người mắc tăng huyết áp tăng từ trên 25% người trưởng thành lên trên 47%.

Phát bệnh vì ăn mặn

Theo hướng dẫn của Viện Dinh dưỡng quốc gia, 5 gam muối tương đương một thìa cà phê hoặc 2,5 thìa ăn sữa chua là tổng số muối khuyến cáo sử dụng cho mỗi người trong một ngày.

Nhưng không phải đó là tất cả số muối mà mỗi người đang dùng trong một ngày, vì đã có 10% thực phẩm có sẵn muối tự nhiên, các thức ăn nhanh như bim bim, mì ăn liền, bánh mì... đều đã có muối.

Nguồn muối sử dụng ở Việt Nam khác với các nước phát triển, bởi ở các nước phát triển muối chủ yếu đến từ các thực phẩm chế biến sẵn, còn ở Việt Nam chỉ có 20% lượng muối ăn vào là từ thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhà hàng, còn lại là muối, nước mắm, nước tương được sử dụng trong bữa ăn gia đình. Muốn kiểm soát lượng muối trong bữa ăn người Việt thì kiểm soát khâu chế biến trong bữa ăn gia đình cũng là biện pháp hiệu quả.

Tăng huyết áp là hậu quả đáng kể nhất của việc ăn mặn. Nước Nhật đã phải nỗ lực suốt 10 năm để giảm lượng muối ăn vào xuống 30%, và đồng hành cùng kết quả này là huyết áp của người Nhật đã giảm về mức lý tưởng. Nhưng tăng huyết áp chỉ là một trong những căn bệnh liên quan đến ăn mặn, thừa muối còn liên quan nhiều bệnh khác nữa như ung thư dạ dày, thận, sỏi thận, thưa xương...

Các nhà nghiên cứu cho biết khi còn trẻ nếu giảm sử dụng 3g muối ăn/ngày thì lớn lên có thể giảm được từ 30-43% nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao. Nếu giảm ăn muối suốt thời gian khi còn trẻ cho đến tuổi 50 thì sẽ giảm 7-12% nguy cơ mắc động mạch vành, giảm từ 8-14% nguy cơ mắc bệnh tim và giảm từ 5-8% nguy cơ mắc bệnh đột quỵ.

Các biện pháp phòng bệnh không lây nhiễm

Mức lý tưởng là mỗi người chỉ nên ăn dưới 5 gam muối/ngày. Để đạt mục tiêu này trong khi phần lớn người Việt thích ăn mặn, Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo các biện pháp thực hành ăn giảm muối là cho bớt muối vào món ăn, khi chấm nên chấm nhẹ tay, thường xuyên ăn các thực phẩm hấp, luộc, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối và giảm các món rim, kho, rang trong bữa ăn.

Để giảm "thèm" mặn, khi nấu nướng chế biến thức ăn cần tăng cường kỹ thuật phối chế, nấu các món ăn nhiều loại gia vị khác nhau như cay, ngọt, chua sẽ giúp quên cảm giác nhạt; đồng thời giảm bớt việc nêm mắm, bột canh và các loại gia vị có lượng muối cao.

Đây không phải là việc dễ dàng, vì người Nhật có tính kỷ luật cao nhưng sau 10 năm cố gắng họ cũng chỉ giảm được 30% muối trong khẩu phần ăn, Việt Nam thì đang còn 7 năm để giảm 30% muối vào 2025 như mục tiêu đã đặt ra. Với mục tiêu này, mỗi người chỉ nên dùng dưới 1 thìa cà phê muối/ngày cho tất cả các loại thực phẩm.

Để phòng tránh các bệnh không lây nhiễm cần giảm tiêu thụ muối, kiểm soát cân nặng, sử dụng lượng chất béo, chất đạm vừa đủ, giảm tiêu thụ đường tinh chế, tăng sử dụng rau quả, uống đủ nước, hoạt động thể lực phù hợp.

Việc sử dụng quá nhiều muối dẫn đến một số bất lợi khác đối với sức khỏe như: Giữ nước trong các bệnh suy tim, thận nhiễm mỡ; gây phù chu kỳ, phù vô căn; tăng co thắt, kích thích cơn suyễn. Ăn mặn cũng liên quan đến ung thư dạ dày, làm tăng thải can xi qua thận làm tăng nguy cơ loãng xương.

Có đến trên 70% ca tử vong hằng năm ở Việt Nam là do bệnh không lây nhiễm, 33% là do bệnh tim mạch. Phòng bệnh từ sớm bằng việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và luyện tập sẽ giảm được nhiều gánh nặng bệnh tật trong tương lai.