Sau kỳ SEA Games 2017 thất vọng với HLV Nguyễn Hữu Thắng, VFF đã trở lại với phương án chọn HLV ngoại. HLV Park Hang Seo được chọn và lập tức đưa đội tuyển Việt Nam giành nhiều thành tích ở đấu trường châu lục bằng lối chơi phòng ngự phản công. Và khi HLV Philippe Troussier đến, ông thay đổi tất cả, từ lối chơi lẫn con người.

Chưa xem trọng vị trí giám đốc kỹ thuật

Ở hội thảo "Tương lai bóng đá Việt" năm 2017, cố HLV Lê Thụy Hải kiến nghị LĐBĐ VN (VFF) cần có giám đốc kỹ thuật (GĐKT) định hướng lâu dài, tạo lối chơi có bản sắc cho bóng đá Việt Nam. Sau kiến nghị đó, tuy VFF vẫn có GĐKT nhưng đội tuyển Việt Nam cứ thay đổi lối chơi theo từng đời HLV ngoại.

Ở các nền bóng đá tiên tiến, GĐKT đóng một vai trò rất quan trọng. Họ được xem là "kiến trúc sư trưởng" của cả nền bóng đá qua việc vạch ra lộ trình phát triển dựa trên điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện tài chính, nguồn nhân lực. Đặc biệt, GĐKT sẽ đưa ra hệ thống huấn luyện đào tạo xuyên suốt khắp cả nước. Trong đó bao gồm cả đào tạo cầu thủ lẫn HLV.

"Ở cương vị của mình, tôi là người chịu trách nhiệm về các đội tuyển quốc gia, các chương trình phát triển bóng đá trẻ, phát triển đội ngũ HLV cũng như đánh giá và điều chỉnh các giáo án huấn luyện của các đội tuyển. Hằng năm, GĐKT và HLV trưởng các đội tuyển phải tham gia vào các khóa tập huấn để có thể thống nhất hướng phát triển cho bóng đá Thái Lan", ông Wittaya Laohakul, cựu GĐKT LĐBĐ Thái Lan giai đoạn 2016 - 2018, từng chia sẻ về công việc của mình.

Nhưng bóng đá Việt Nam 20 năm qua lại chưa từng xem trọng vị trí này dù đã trải qua bốn đời GĐKT. Đó là các ông Rainer Willfeld (Đức, giai đoạn 1999 - 2004), Jurgen Gede (Đức, 2016 - 2020), Yusuke Adachi (Nhật Bản, 2020 - 2022) và mới nhất là Koshida Takeshi (Nhật Bản) vừa nhậm chức hồi tháng 6-2023. Công việc chủ yếu của các GĐKT này chỉ là giảng dạy các lớp HLV.

Trong khi đó, đào tạo trẻ ở Việt Nam mỗi CLB mỗi kiểu. Các trung tâm đào tạo lớn hay CLB tên tuổi thì có thể có một giáo án huấn luyện tốt để đào tạo ra cầu thủ chất lượng. Còn các CLB hay địa phương nhỏ, giáo án huấn luyện nhiều khi đã lạc hậu với xu thế của bóng đá thế giới. Điều này có thể khác đi nếu chuyên môn của GĐKT được tận dụng tối đa.

Cần có bản sắc

Thất bại của tuyển Việt Nam dưới thời HLV Troussier có nhiều nguyên nhân. Trong đó, có sự lựa chọn lối chơi. Trên thực tế, lối chơi kiểm soát bóng của ông Troussier chỉ có vài CLB ở V-League đang áp dụng. Trong khi muốn áp dụng lối chơi đó, các cầu thủ phải được đào tạo từ nhỏ với kỹ thuật và tư duy chơi bóng.

Về lối chơi kiểm soát bóng, HLV Velizar Popov (CLB Thanh Hóa) cho rằng điều làm nên khác biệt chính là kỹ năng của các cầu thủ. "Nếu không thể khống chế bóng một cách đơn giản, không thể thực hiện đường chuyền đơn giản trong cự ly 5m hoặc không thể sút trái bóng vào lưới thì thể chất, tinh thần hay chiến thuật đều không còn quan trọng. Trên sân chỉ có một quả bóng, bên nào kiểm soát được bóng, bên đó sẽ kiểm soát mọi thứ", HLV Popov nói. 

Từ lối chơi phòng ngự phản công đem lại nhiều thành công của HLV Park Hang Seo đến sự thất bại của lối chơi kiểm soát bóng của HLV Troussier, câu hỏi được đặt ra: Tuyển Việt Nam sẽ chơi với lối chơi nào? Nhưng thay vì trả lời câu hỏi đó, bóng đá Việt Nam phải nghiêm túc nhìn lại và xây dựng cho được lối chơi mang bản sắc phù hợp với năng lực cầu thủ Việt Nam.

Lối chơi kỹ thuật của cầu thủ Brazil cũng khá tương đồng với Việt Nam. Đó cũng là lý do VFF từng chọn HLV Edson Tavares và Dido đến từ Brazil. Dù vậy, thất bại vẫn là thất bại. Trong khi đó, thành công lớn nhất của bóng đá Việt Nam đến giờ vẫn là dưới thời HLV Park Hang Seo. Điều này do ông Park biết tận dụng lứa cầu thủ giỏi và xây dựng lối chơi phù hợp.

Bóng đá Việt Nam từng thành công với lối chơi ban bật nhỏ một chạm, tấn công nhanh và đẹp mắt với CLB Cảng Sài Gòn ngày trước hay sau này là CLB Hoàng Anh Gia Lai và Hà Nội. "Điều quan trọng là chúng ta phải làm sao xây dựng cho được lối chơi mang bản sắc của mình. Từ đó tìm HLV phù hợp để phát triển, thay vì thay đổi lối chơi theo từng HLV ngoại", ông Lê Huy Khoa, cựu trợ lý ngôn ngữ của ông Park, đóng góp ý kiến.

Vẫn nên chọn HLV châu Âu cho tuyển Việt Nam

Dù thất bại với HLV Troussier, nhưng cựu tuyển thủ Phan Văn Tài Em cho rằng đội tuyển Việt Nam vẫn cần HLV châu Âu dẫn dắt.