Một nhà hoạt động xã hội phản đối chuyện nữ sinh bị trường học ép nhuộm tóc đen năm 2017 - Ảnh chụp màn hình Kyodo News

"Mục tiêu lớn nhất của các giáo viên ở Nhật là giữ cho các lớp học của họ có trật tự nhất có thể và không có bất kỳ sự cố nào, nhưng cách phổ biến nhất để đạt được điều đó là hạn chế sự tự do của học sinh", phó giáo sư Ryo Uchida, người đã từng viết nhiều sách về giáo dục, nhận xét.

Theo báo Japan Times, những nội quy hà khắc này có nguyên nhân lịch sử của riêng nó. Trước sự bùng phát tỉ lệ phạm tội ở thanh thiếu niên và bạo lực với giáo viên những năm 1980, chính phủ Nhật cho phép các trường trung học tự đặt ra nội quy của riêng mình được gọi là kōsoku.

Kōsoku thoạt đầu nhận được sự ủng hộ vì thật sự hiệu quả trong việc kiểm soát học sinh, giảm tỉ lệ phạm tội và phù hợp với quan niệm truyền thống rằng là học sinh thì phải cư xử đúng mực và ngoan ngoãn nghe lời thầy cô.

Song ngày càng có nhiều tiếng nói phản đối lại những quy định quá đáng trong kōsoku. Một số thành phố ở Nhật đã cấm các trường tự đặt ra nội quy riêng hoặc bỏ những quy định khắc nghiệt trước sự tức giận của dư luận.

Năm 2017, một cuộc tranh luận dữ dội đã xảy ra tại Nhật khi một nữ sinh 18 tuổi ở Osaka đâm đơn kiện chính quyền tỉnh và ban giám hiệu vì giáo viên liên tục bắt ép em phải nhuộm tóc đen cho đúng nội quy của trường, dù em đã giải thích rằng tóc em có màu nâu từ lúc sinh ra.

Một nhóm người sau đó đứng ra thu thập hơn 60.000 chữ ký và gởi kiến nghị tới Bộ Giáo dục Nhật Bản, yêu cầu hành động và thay đổi ngay lập tức. Kết quả là khoảng 40% trường trung học ở Osaka đã phải sửa lại và bỏ các nội quy vô lý.

Kōsoku được xem là một phần trong truyền thống giáo dục Nhật Bản. Những nội quy quá đáng bị gọi là "kōsoku đen" - Ảnh chụp màn hình

Mới đây nhất, hội đồng giáo dục tỉnh Gifu đã tiến hành rà soát kōsoku tại các trường công thuộc thẩm quyền của họ. Kết quả cho thấy có tới 90% các trường đang áp dụng các nội quy khắc nghiệt đến mức chúng xâm phạm cả quyền con người của học sinh.

Chẳng hạn, các nữ sinh chỉ được phép mặc áo màu trắng và váy phải dài đến đầu gối; tất cả học sinh phải báo cho nhà trường kế hoạch bản thân nếu đi du lịch xa cùng gia đình; phải xin phép giáo viên nếu muốn tham gia bất kỳ hoạt động nào ngoài giờ học.

"Kiểm tra áo lót các nữ sinh có màu gì là chuyện bình thường với các giáo viên ở Gifu, nhưng ở góc độ khác là sự xâm phạm quyền con người. Chúng tôi đang cố gắng sửa đổi các nội quy ảnh hưởng đến nhân phẩm của học sinh", ông Masayuki Ishigami, một quan chức giáo dục tỉnh Gifu, thông tin.

Tương tự, giới chức tại Setagaya - quận lớn thứ hai của Tokyo - cũng đang gấp rút hoàn tất một bộ nội quy chung cho tất cả các trường học, chấm dứt việc cho phép ban giám hiệu tự đặt ra kōsoku.

"Chúng tôi muốn các kōsoku vô lý phải bị loại bỏ, trước hết là vì quyền con người của các học sinh. Chúng tôi cũng tin rằng các em nên được tự quyết định về cách mình nên hành động như thế nào thay vì bị chi phối bởi một danh sách dài các quy tắc", bà Yuji Aoki thuộc hội đồng giáo dục Setagaya nhấn mạnh với Japan Times.

Cạm bẫy bóc lột tình dục chực chờ các nữ sinh Nhật

TTO - Chia tay trường học để bước vào đời là một thử thách không nhỏ đối với người trẻ ở bất cứ nơi đâu. Tạp chí Time thực hiện bài phóng sự về tình trạng các cô gái trẻ ở Nhật bị săn lùng bởi ngành công nghiệp tình dục.