Bị áp thuế bán phá giá: Chủ động kiện để tự vệ

Với hai lần liên tiếp kết luận Mỹ đã áp dụng các biện pháp không đúng trong cách tính thuế chống bán phá giá với tôm VN, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cho thấy các nước nhỏ hoàn toàn có thể chiến thắng các mức thuế chống bán phá giá vô lý mà các nước nhập khẩu đưa ra.

Ông Trương Đình Hòe - Ảnh: T.MẠNH

Ông Hòe cho biết:

- Phán quyết mà WTO đưa ra hôm 17-11 không phải là lần đầu tiên VN thắng kiện Mỹ tại WTO. Trước đó, tháng 7-2011, WTO cũng ra phán quyết với nội dung tương tự trong vụ kiện của VN khởi xướng vào đầu năm 2010 với cách tính thuế chống bán phá giá vô lý mà Mỹ áp dụng với tôm VN.

Theo đó, WTO ủng hộ khiếu kiện của VN về phương pháp “quy về 0” mà Mỹ áp dụng trong các điều tra rà soát hành chính. Ban hội thẩm WTO kết luận phương pháp này của Mỹ (áp dụng trong các rà soát lệnh áp thuế chống bán phá giá đối với tôm VN) là vi phạm điều 2.4 và 9.3 Hiệp định về chống bán phá giá của WTO.

Kết luận này phù hợp với kết luận trong nhiều tranh chấp trước đây của WTO về vấn đề tương tự. Theo phán quyết này, Mỹ phải bỏ cách tính “quy về 0” trong các đợt xem xét thuế chống bán phá giá với tôm của VN.

Nhưng đáng tiếc là phán quyết của WTO lại đưa ra vào tháng 7-2011, sau khi Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã có mức thuế chống bán phá giá với tôm VN trong POR4 (năm 2010) và trong giai đoạn này DOC vẫn còn áp dụng phương pháp “quy về 0” nên tôm VN đã phải chịu thuế từ 2,95-4,89%.

Từ các đợt xem xét hành chính lần thứ 5 (POR5) trở về sau, Mỹ đã bỏ cách tính “quy về 0” theo quy định của WTO.

Như vậy, với kết quả mà ban hội thẩm WTO đưa ra ngày 17-11 vừa qua, nhiều khả năng thuế chống bán phá giá trong giai đoạn POR4 đối với tôm của VN sẽ quy về 0 như hai lần trước đó, và như vậy không có lý do gì để Mỹ có thể tiếp tục kiện VN bán phá giá tôm vào thị trường Mỹ.

* Phán quyết này của WTO sẽ tác động thế nào đến xuất khẩu tôm của VN vào Mỹ, thưa ông?

- Sẽ chưa có tác động ngay vì các bên còn kháng cáo. Đầu tiên, Hoa Kỳ sẽ có 60 ngày để kháng cáo lên ban phúc thẩm của WTO. Ngoài ra, VN có thể cũng kháng cáo vì vẫn còn 4/11 nội dung mà phía VN kiện Mỹ có kết quả không thuận lợi. Ban phúc thẩm của WTO sẽ xem xét trong 60 ngày nữa để đưa ra kết luận cuối cùng.

Nếu phán quyết của ban hội thẩm WTO tiếp tục có lợi cho VN, phải đợi kết quả thực thi từ phía Mỹ. Bản thân WTO là một định chế mang tính chất thỏa thuận, cam kết. Nếu vấn đề thay đổi của Mỹ liên quan đến sửa luật thì phải đợi thời gian để Quốc hội Mỹ sửa các luật liên quan.

* Vậy theo ông, các doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng cần làm gì để chủ động trong việc đối phó với các vụ kiện chống bán phá giá có thể xảy ra trong thời gian tới?

- Hai vụ kiện thành công của VN trước Mỹ đều trong ngành hàng tôm là do cách tính “quy về 0” của Mỹ không phù hợp với các quy định của WTO. Trước VN, đã có nhiều nước kiện Mỹ về nội dung này và đã thành công.

Trong bối cảnh hội nhập, các doanh nghiệp sẽ phải đối phó với các vụ kiện chống bán phá giá không chỉ xảy ra với các mặt hàng thủy sản mà còn ở các mặt hàng khác, không chỉ ở Mỹ mà còn nhiều thị trường khác.

Về nguyên tắc, doanh nghiệp hay hiệp hội không phải là người khởi xướng vụ kiện mà Chính phủ phải đứng ra kiện, đưa vụ việc ra WTO để giải quyết tranh chấp.

Với các vụ kiện đã khởi xướng thời gian qua, VN đã có nhiều kinh nghiệm làm việc với các bên và luật sư, cũng như trong chuẩn bị các nguồn lực cần thiết để tiến hành khởi kiện tương tự.

Tuy nhiên, sự chuẩn bị của các doanh nghiệp và hiệp hội là cực kỳ quan trọng, không chỉ khi xảy ra vụ kiện và còn ở việc có thể phòng tránh các vụ kiện chống bán phá giá. 

* Ngoài biện pháp khởi kiện, có nên định hướng giá xuất khẩu ở mức hợp lý nhằm tránh cho các doanh nghiệp rơi vào tình huống bị kiện bán phá giá?

- Biện pháp này rất khó thực hiện vì không thể có đồng thuận trong giá bán. Mỗi doanh nghiệp có một lợi thế khác nhau nên giá thành sản xuất khác nhau. Họ hoạt động theo Luật doanh nghiệp và phương châm thu lợi nhuận, không lỗ là được.

Nếu Nhà nước cho rằng giá bán của một sản phẩm nào đó là quá thấp so với thực tế thì có thể điều chỉnh bằng cách tính đúng, tính đủ tất cả chi phí sản xuất vào giá thành.

Ví dụ với con cá tra, nếu Nhà nước cho rằng giá cá tra hiện nay quá rẻ thì có thể đưa ra các mức phí về tài nguyên, môi trường vào giá thành.

Mức phí này sẽ thu của người nuôi hoặc người xuất khẩu và được dùng để hỗ trợ sản xuất. Khi giá thành cao lên thì giá xuất khẩu cũng tăng lên.