Khoảng 85% bà mẹ sau khi sinh có tâm trạng buồn và chán, khó khăn trong giấc ngủ, dễ bị kích thích, sự ngon miệng thay đổi, có vấn đề về sự tập trung chú ý.

Những biểu hiện này thường gặp trong một vài ngày đầu sau khi sinh và kéo dài tối đa hai tuần do có sự thay đổi về hóc môn ngay sau sinh, nhưng nếu những biểu hiện này kéo dài là có thể bạn đã mắc chứng trầm cảm sau sinh.

Trầm cảm, nguyên nhân do đâu?

Ngay sau khi sinh, một sự thay đổi nhanh chóng nồng độ vài loại hóc môn trong máu dẫn đến mệt mỏi, trầm cảm. Sự suy giảm về nồng độ hóc môn cùng với sự thay đổi về huyết áp, chức năng của hệ miễn dịch và những biến đổi về chuyển hoá mà bà mẹ sau sinh phải trải qua là một phần trong căn nguyên gây trầm cảm. 

Bên cạnh đó, sau khi sinh, người phụ nữ cũng phải đối mặt với rất nhiều vấn đề về cơ thể lẫn tâm lý như: những đau đớn khi sinh con, những vấn đề về tâm lý khi con ra đời, cảm thấy không tự tin vào hình dáng bề ngoài sau sinh và không còn sự hấp dẫn nữa… Hơn nữa, họ phải thay đổi các thói quen sống để chăm sóc con, đặc biệt đối với những người lần đầu làm mẹ họ thường quá lo lắng về trách nhiệm làm mẹ của mình.

Những ai dễ mắc trầm cảm sau sinh?

Đó là những người có tiền sử bị trầm cảm, stress trong quá trình mang thai hoặc trong quá trình sinh con như: khó khăn trong khi sinh, con sinh ra gặp phải những vấn đề về sức khỏe, đẻ non, hoặc ốm trong quá trình mang thai. Những phụ nữ có hôn nhân không hạnh phúc hoặc không có sự giúp đỡ của gia đình, xã hội thì nguy cơ trầm cảm cũng rất cao.

Nhận biết sớm bệnh trầm cảm sau sinh

- Suy nhược cơ thể: Nhiều sản phụ cảm thấy đau khổ, vô vọng tăng dần sau khi sinh con, thậm chí khóc lóc cả ngày mà không có lý do cụ thể nào cả. Đôi khi họ lại cảm thấy bị chồng, gia đình, bạn bè bỏ rơi, những cảm giác này thường không có căn cứ.

- Lo lắng: Nhiều bà mẹ thường hay lo lắng về sức khỏe bản thân như cảm thấy đau dữ dội ở đâu đó (thường là đau ở đầu và ở cổ) nhưng bác sĩ lại chẳng tìm ra nguyên nhân. Bà mẹ có nhiều than phiền về sức khỏe đến nỗi điều này càng làm cho họ stress thêm. Có nhiều bà mẹ còn cảm thấy căng thẳng và thiếu tự tin khi ra khỏi nhà. Họ thậm chí khó có thể gặp gỡ những người bạn thân, từ chối trả lời điện thoại hay thư từ. Trong trường hợp này, người mẹ thường không đến bác sĩ nên gia đình cần mời bác sĩ đến nhà.

- Hoảng hốt: Người mẹ có thể cảm thấy hoảng hốt đối với những tình huống xảy ra hằng ngày và khó có thể bình tĩnh lại. Vì thế, tốt nhất là giúp họ tránh những tình huống gây xúc động mạnh.

- Căng thẳng: Căng thẳng thường đi kèm với trầm cảm. Những bà mẹ bị căng thẳng thường bị trầm cảm nặng nề hơn, họ thường khó có thể thư giãn được.

- Cảm giác bị ám ảnh: Bà mẹ bị trầm cảm thường hay bị ám ảnh, có thể về một người, một tình huống hay một hoạt động cụ thể nào đó. Những nỗi sợ này là triệu chứng thường gặp của trầm cảm, có thể đi kèm với cảm giác tội lỗi.

- Mất tập trung: Một bà mẹ trầm cảm thường khó tập trung đọc sách, xem ti vi hay trò chuyện bình thường. Họ sẽ cảm thấy trí nhớ của mình kém quá, đôi lúc không sắp xếp được suy nghĩ.

- Rối loạn giấc ngủ: Thường người bị trầm cảm rất khó ngủ. Vài người ngủ không liên tục, hay bị thức giấc vào giữa đêm, thỉnh thoảng gặp ác mộng và không thể ngủ lại được. Nhiều bà mẹ cảm thấy stress hơn vào buổi tối nên bị mất ngủ lâu dài.

- Mất hứng thú tình dục: Mất hứng thú tình dục có thể xảy ra đối với các bà mẹ trầm cảm sau sinh, thường kéo dài một thời gian.

- Triệu chứng tâm lý: Tâm trạng buồn bã, giảm hứng thú hoạt động, cảm thấy vô dụng hay tội lỗi, khó tập trung hoặc không quyết đoán, thường nghĩ đến cái chết và tự tử, thay đổi khẩu vị và tăng hoặc giảm cân, mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều, suy nghĩ, hành động, phản ứng chậm, mệt mỏi, thiếu sinh lực.

Điều trị trầm cảm như thế nào?

Để điều trị trầm cảm, cần kết hợp nhiều biện pháp khác nhau: liệu pháp tâm lý, liệu pháp hóc môn, thuốc chống trầm cảm.

- Liệu pháp tâm lý: Bao gồm tâm lý cá nhân hoặc tâm lý nhóm là một phương pháp điều trị có hiệu quả. Đây là liệu pháp được chọn lựa đầu tiên vì không cần sử dụng đến thuốc, không sợ ảnh hưởng đến trẻ nếu bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ.

- Liệu pháp hóc môn: Sử dụng Estrogen thay thế đôi khi có hiệu quả đối với trầm cảm sau sinh. Hóc môn Estrogen được sử dụng kết hợp với thuốc chống trầm cảm.

- Thuốc chống trầm cảm: Đối với những trường hợp nặng, bà mẹ không thể chăm sóc được bản thân mình và con thì cần sử dụng thuốc chống trầm cảm. Lưu ý: nếu nuôi con bằng sữa mẹ thì phải dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Phòng tránh trầm cảm như thế nào?

Phụ nữ mang thai hãy nhớ chú ý chăm sóc bản thân, đừng để bị rơi vào trạng thái trầm cảm, bởi bệnh sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến chính bản thân, em bé và người thân. Ngay từ trong thai kỳ, hãy nghỉ ngơi, thư giãn, đừng quá căng thẳng và suy nghĩ quá nhiều về việc phải làm mẹ như thế nào. Nên nghe nhạc thư giãn, tham gia các hội nhóm, diễn đàn dành cho các bà mẹ, chia sẻ, tâm sự cùng chồng, anh chị em, bố mẹ, đồng nghiệp.

Người thân cần động viên, gần gũi và chia sẻ với thai phụ việc sinh nở và chăm sóc bé sau sinh cũng như nuôi con bằng sữa mẹ. Sau khi sinh, việc massage đúng cách không những có thể giúp bạn giảm bớt tình trạng nhức mỏi mà còn là một liệu pháp giúp bạn giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, trầm cảm, mang lại tinh thần sảng khoái, giúp bà mẹ có một giấc ngủ thật sâu.

Các nhà chuyên khoa tâm thần học khuyên các bà mẹ cần phải được nghỉ ngơi đầy đủ, đi ra ngoài ánh sáng mặt trời, không nên ở mãi trong phòng. Mỗi ngày cần dành thời gian để nghỉ ngơi hoặc sử dụng thảo dược thư giãn sau sinh đắp lên trán để thư giãn và ngủ một giấc thật sâu để lấy lại tinh thần và sức khỏe.