Ảnh minh họa. Nguồn: Reader's Digest

Bệnh tiểu đường có di truyền không là câu hỏi của đại đa số những người mắc bệnh tiểu đường hoặc gia đình có người mắc bệnh. Bài viết dưới đây phần nào sẽ giải đáp cho bạn những thắc mắc trên.

Phân loại bệnh tiểu đường

- Bệnh tiểu đường tuýp 1: Đây là bệnh do tuyến tụy bị dị tật bẩm sinh, tuyến tụy không thể sản xuất được insulin (chỉ số đường huyết trước khi ăn: 4-7mmol/l và sau ăn < 9mmol/l) thường gặp ở những người dưới 30 tuổi.​

- Bệnh tiểu đường tuýp 2: Là bệnh phổ biến hơn tiểu đường type 1 (chỉ số đường huyết trước khi ăn: 4-7mmol/l và sau ăn < 8,5mmol/l) thường do nguyên nhân thừa cân béo phì, thói quen ăn uống, sinh hoạt, ít vận động.  Bệnh hay xảy ra với những người ở độ tuổi trung niên.

- Bệnh tiểu đường do thai nghén: Chiếm 3-5% số phụ nữ mang thai, thường xảy ra từ tuần 24 - 28. Nếu không điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.

Bệnh tiểu đường có di truyền không?

Theo WHO, bệnh tiểu đường không phải bệnh truyền nhiễm nhưng có thể sẽ di truyền. Vì vậy, nếu bố mẹ bị bệnh này thì khả năng cao trẻ cũng sẽ mắc bệnh mặc dù khi trẻ được sinh ra chưa có bất kỳ dấu hiệu nào mắc bệnh tiểu đường.

Ngoài ra, nếu bố hoặc mẹ có những biến thể trong gen thì khi có thai những biến thể trong gen đó cũng có thể gây ra bệnh tiểu đường do mắc bệnh theo gen di truyền.

Bệnh tiểu đường tuýp 1 có di truyền hay không?

Trong gia đình, nếu bố mẹ đều có tiền sử bệnh tiểu đường tuýp 1 thì khả năng di truyền cho con cái là khoảng 30%. Nếu gia đình có bố bị tiểu đường thì khả năng con bị di truyền là khoảng 6%, còn chỉ duy nhất mẹ thì tỷ lệ di truyền là 4% và 1% khi người phụ nữ trên 25 tuổi.

Bệnh tiểu đường tuýp 2 di truyền như thế nào?

Hiệp hội về Bệnh tiểu đường Hoa Kỳ đã có cuộc nghiên cứu riêng dành cho người bệnh tiểu đường tuýp 2 về vấn đề di truyền ở người bệnh tiểu đường. Với những con số thống kê cho thấy tỷ lệ di truyền ở tiểu đường tuýp 2 khá cao và hơn gấp nhiều lần do các yếu tố tác động bên ngoài. Cụ thể như sau:

- Nếu chẩn đoán tiểu đường tuýp 2 trước 50 tuổi thì nguy cơ con cái bị tiểu đường là 14% và 7,7% nếu chẩn đoán mắc bệnh sau 50 tuổi.

- Nếu cả cha và mẹ đều bị tiểu đường tuýp 2 thì tỉ lệ này lên trên 50% trẻ có nguy cơ mắc bệnh.

- Chỉ cha hoặc mẹ bị mắc tiểu đường tuýp 2 và trẻ hơn 50 tuổi thì con có tỷ lệ mắc bệnh là 14%.

- Chỉ cha hoặc mẹ bị mắc tiểu đường tuýp 2 và trên 50 tuổi thì con có tỷ lệ mắc bệnh là 7,7%

Các tỷ lệ này có thể thay đổi do các yếu tố tác động bên ngoài, môi trường sống. Thực hiện lối sống tốt sẽ được giảm thiểu đáng kể, còn không sẽ làm gia tăng nguy cơ đột biến gen, tăng nguy cơ mắc bệnh nhiều hơn.

Chính vì vậy việc cân bằng, điều hòa glucose có ảnh hưởng quan trọng đến việc di truyền và liên quan tới:

- Việc hấp thụ sự sản xuất glucose;

- Điều tiết số lượng sự sản sinh insulin;

- Độ nhạy cảm của cơ thể với nồng độ glucose;

- Sự điều hòa nồng độ insulin.

Biện pháp phòng tránh di truyền bệnh tiểu đường

Hiện nay, chưa có vắc xin hay phương pháp phòng bệnh tiểu đường do di truyền hữu hiệu. Tuy nhiên có thể giảm tỷ lệ này xuống ở mức tối đa với lối sống lành mạnh.

- Chế độ luyện tập, tập thể dục thường xuyên;

- Chế độ ăn uống ít mỡ, ít tinh bột, đường, bánh kẹo, rượu, bia, thuốc lá…;

- Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi chứa hàm lượng chất xơ nhiều;

- Giữ cân nặng ở mức độ vừa phải, tránh béo phì;

- Giảm căng thẳng tối đa;

- Đi khám bệnh định kỳ, xử lý bệnh sớm nhất có thể.

Nói chung, đây không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng có mang tính chất di truyền. Tuy nhiên, đừng quá lo lắng bởi tỉ lệ di truyền được nghiên cứu là khá thấp. Ngoài ra, việc hạn chế di truyền từ đời này qua đời khác là hoàn toàn có thể kiểm soát được.