Xe đẩy thức ăn được thiết kế với 2 ngăn nóng lạnh trên cùng 1 khay, đảm bảo tiêu chuẩn dinh dưỡng và vệ sinh an toàn thực phẩm từ bếp đến bàn ăn của bệnh nhân tại Bệnh viện Quốc tế Mỹ AIH - Ảnh do bệnh viện cung cấp

Thể trạng suy kiệt do thiếu dinh dưỡng

Bệnh nhân T.N cho biết: "Sau hóa trị, tôi thường xuyên bị loét miệng rất khó chịu, ăn uống càng thêm khó khăn. Hóa trị làm miệng tôi đắng ngắt và buồn nôn mỗi khi ngửi thấy mùi thức ăn, dù trước đây tôi là người rất dễ tính, có gì ăn nấy ngon lành".

Theo ThS. Trần Thị Ngọc Châu - Trưởng khoa Dinh dưỡng bệnh viện Quốc tế Mỹ AIH (Quận 2, TP.HCM), quá trình hóa trị hay xạ trị, ngoài việc tiêu diệt các tế bào ung thư còn tác động đến những tế bào lành mạnh khác, đặc biệt là các tế bào đang còn tăng sinh (như tóc, tủy xương, niêm mạc đường tiêu hóa).

Vì vậy, các trường hợp hóa trị, xạ trị ở khu vực miệng và thực quản, thường dẫn đến tình trạng khô miệng, loét ở miệng và khó nuốt, giảm khả năng ăn uống của bệnh nhân, và làm cho thể trạng càng lúc càng đi xuống.

Khi mắc bệnh ung thư đường tiêu hóa, bệnh nhân sẽ thay đổi khẩu vị, ăn uống không ngon miệng và khó hấp thu dinh dưỡng bởi các khối u đang gây tắc nghẽn đường tiêu hóa, dẫn đến tình trạng thiếu vi chất và cơ thể nhanh chóng suy kiệt.

PGS.TS Lâm Vĩnh Niên - Trưởng khoa Dinh dưỡng Tiết Chế, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cho biết: "Khối u đường tiêu hoá có thể làm tắc nghẽn lưu thông của thức ăn dẫn đến thức ăn không vào được đường tiêu hoá hoặc thức ăn không được hấp thu đầy đủ, khiến cơ thể nhanh chóng suy kiệt, giảm khả năng chống lại bệnh tật nếu không được điều trị tái lưu thông đường tiêu hoá hoặc có biện pháp hỗ trợ nuôi ăn phù hợp".

Sàng lọc tình trạng dinh dưỡng

Trong mỗi giai đoạn điều trị ung thư, chế độ dinh dưỡng phù hợp sẽ có những đóng góp nhất định, đảm bảo bệnh nhân đủ sức khỏe đáp ứng phác đồ điều trị. Chẳng hạn, bệnh nhân mắc ung thư ở thực quản sẽ không thể ăn các thực phẩm ở dạng cứng, đặc. 

Do đó, món ăn cần ở dạng mềm, mịn, dễ nuốt, có thể ở dạng lỏng hoặc sệt tùy theo khả năng nhai nuốt của bệnh nhân, tuy nhiên cần được tính toán thành phần dinh dưỡng để đảm bảo đủ đậm độ năng lượng từng bữa ăn. 

Để làm lỏng thực phẩm, không nên cho nhiều nước vì sẽ làm giảm đậm độ năng lượng của món ăn, thay vào đó có thể bổ sung men amylase vào, vì amylase sẽ phân cắt chuỗi tinh bột thành dạng chuỗi ngắn hòa tan, từ đó giảm độ đặc của thực phẩm.

Tại một số bệnh viện quốc tế, sàng lọc tình trạng dinh dưỡng là một yêu cầu bắt buộc. 

Thạc sĩ Trần Thị Ngọc Châu cho biết ở Bệnh viện quốc tế Mỹ AIH (Quận 2, TP.HCM), việc chăm sóc dinh dưỡng toàn diện theo chương trình ERAS (Enhanced Recovery After Surgery) đang được triển khai để giúp tiêu chuẩn hóa việc chăm sóc trước, trong và sau phẫu thuật điều trị ung thư. 

Bệnh nhân sẽ được chăm sóc dinh dưỡng trước khi phẫu thuật, nhằm đảm bảo thể trạng tốt nhất trước khi tiến hành phẫu thuật. 

Chế độ dinh dưỡng cũng được lên chi tiết theo tiến trình thời gian của ca mổ và hậu phẫu nhằm đảm bảo khả năng hồi phục tốt nhất, giảm biến chứng, giảm thời gian lưu trú và cuối cùng là chi phí điều trị cho bệnh nhân.

Tại bệnh viện quốc tế Mỹ AIH, BNUT sẽ được đánh giá dinh dưỡng trước, trong và sau điều trị, giúp đảm bảo thể trạng tốt nhất để tăng hồi phục, giảm biến chứng - Ảnh: BVCC

Gia đình cần phối hợp chăm sóc dinh dưỡng cho bệnh nhân

ThS. Trần Thị Ngọc Châu nhấn mạnh về tầm quan trọng của sự phối hợp với gia đình trong điều trị dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư đường tiêu hóa.

"Bệnh nhân điều trị ung thư rất dễ gặp các vấn đề về stress, lo lắng, trầm cảm, làm giảm và gây không muốn ăn uống. 

Việc chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 cử đòi hỏi phải có người thân chăm sóc, phục vụ và chế biến đa dạng mỗi bữa. Vì vậy rất cần phải có sự phối hợp với gia đình, người nhà cần động viên người bệnh, tạo động lực ăn uống cho họ. 

Nếu chỉ đơn thuần là uống thuốc thì đơn giản, nhưng việc ăn uống cần phải có niềm vui, cần phải dựa trên sở thích của bệnh nhân, nên sự phối hợp giữa nhân viên y tế và gia đình hết sức quan trọng" - ThS. Ngọc Châu chia sẻ.

TTO - Loại ung thư nào hay gặp ở đường tiêu hóa? Phương pháp điều trị ra sao? Chế độ dinh dưỡng trong điều trị ung thư thế nào? ... sẽ được chuyên gia, bác sĩ giải đáp trên tuoitre.vn.