Ở trẻ em, viêm loét miệng thường biểu hiện là những vết loét nhỏ có kích thước vài milimet. Vết loét này có thể đơn độc hay xuất hiện thành từng đám thường tập trung ở mặt trong niêm mạc má, vòm họng, lưỡi, môi.

Về hình dạng, vết loét có hình tròn hay hình bầu dục, ở trung tâm vết loét có màu trắng xám hay vàng nhạt. Viền xung quanh vết loét khá rõ nét có màu đỏ tấy do viêm. 

Vết loét tạo cảm giác đau rát, đặc biệt khi tiếp xúc với thức ăn nên khiến trẻ khó ăn uống, quấy khóc, bỏ ăn, bỏ bú, chảy nước miếng. Ban đêm trẻ cũng khó ngủ, thường hay ngồi dậy khóc do đau miệng. 

Điều gì dễ khiến trẻ bị viêm loét miệng

Có nhiều nguyên nhân gây viêm loét miệng. Nguyên nhân thường gặp nhất là các tổn thương niêm mạc miệng là do các tác động cơ học như trẻ vô tình tự cắn vào lưỡi hay mặt trong gò má; trẻ ăn những thức ăn cứng, nhiều mảnh xơ gây trầy xước niêm mạc miệng như ăn bánh mì nướng, mía… hay trẻ vệ sinh răng miệng không đúng cách do dùng bàn chải lông cứng chải răng và nướu quá mạnh.

Nguyên nhân thứ hai là tổn thương do nhiệt như trẻ ăn uống phải thức ăn quá nóng, bị bỏng niêm mạc miệng gây lở loét.

Thứ ba là do trẻ bị suy dinh dưỡng hoặc chế độ ăn không cân đối thiếu các vitamin và chất khoáng cần thiết như vitamin B12, vitamin C, chất sắt và acid folic.

Loét miệng cũng có thể gặp trong một số bệnh lý liên quan đến tình trạng rối loạn của hệ thống miễn dịch hay những bệnh lý truyền nhiễm như thủy đậu, herpes,…

Lo âu, căng thẳng tâm lý cũng là một trong những nguyên nhân làm phát sinh loét miệng.

Ngoài ra, một số thuốc có thể làm giảm tiết nước bọt gây khô miệng cũng dễ làm xuất hiện những vết loét bên trong miệng.

Đặc biệt đối với trẻ em, nếu bị loét miệng cần lưu ý đến bệnh tay chân miệng. Đây là một bệnh lây lan qua đường phân-miệng thường biểu hiện bằng những vết loét trong niêm mạc miệng và có thể gây tử vong cho trẻ.

Nếu chỉ dựa vào vết loét miệng thì rất khó để phân biệt loét miệng do tay chân miệng hay do các nguyên nhân khác. Một số điểm sau đây có thể gợi ý bé đang bị loét miệng do tay chân miệng:

- Bệnh xảy ra thành dịch, nhiều trẻ xung quanh (ở chung nhà, học chung lớp hay tiếp xúc, chơi chung) đều bị viêm loét miệng.

- Loét miệng trong tay chân miệng có thể đơn độc nhưng thường là xuất hiện nhiều vết loét trong miệng.

- Ngoài sang thương ở miệng, trong nhiều trường hợp tay chân miệng còn có những vết hồng ban, bóng nước nằm trên thân người tập trung nhiều ở lòng bàn tay, chân, mông, gối.

Tuy nhiên, các bậc phụ huynh không nên tự ý chẩn đoán bệnh mà nên đưa bé đến bác sĩ chuyên khoa nhi để được thăm khám và được hướng dẫn những dấu hiệu quan trọng để theo dõi trẻ.

Chăm sóc và điều trị khi trẻ bị loét miệng

Việc điều trị sẽ thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên về cơ bản hầu hết các nguyên nhân gây viêm loét miệng đều lành tính và sang thương thường tự khỏi sau 1-2 tuần. Do đó, phương pháp điều trị chính hiện nay chủ yếu là làm giảm đau và giúp vết loét mau lành. Trẻ sẽ được kê một số loại thuốc giúp giảm đau, giảm viêm, có thể kèm theo một loại dung dịch để rơ lên bề mặt vết loét để ngăn vết loét tiếp xúc với những tác nhân xung quanh, qua đó giúp vết loét giảm đau và mau lành hơn.

Trong thời gian bệnh, quý phụ huynh lưu ý tránh cho trẻ ăn đồ nóng hay lợn cợn; nên cho trẻ ăn đồ nguội, dễ nuốt, nhiều chất dinh dưỡng như cháo đường, cháo trứng, sữa chua, bánh flan, sữa nguội,… có thể cho trẻ uống bổ sung một số thuốc bổ chứa nhiều vitamin để bổ sung cho trẻ.

Trong khi vết loét chưa lành, trẻ thường đau miệng và chảy máu khi đánh răng. Nếu vết loét ít nên lựa cho trẻ những bàn chải lông mềm; nếu vết loét nhiều có thể hướng dẫn trẻ súc miệng thường xuyên bằng các dung dịch sát khuẩn răng miệng hay nước muối loãng.

Lưu ý nếu vết loét miệng phát triển lớn hơn một cách bất thường hay vết loét kéo dài trên 3 tuần thì phải cho trẻ tái khám ngay để xác định nguyên nhân vì có thể chúng là dấu hiệu của những bệnh lý khác nặng hơn.

Phòng ngừa viêm loét miệng

Để phòng bệnh viêm loét miệng, các bậc phụ huynh cần quan tâm: 

- Cho trẻ ăn uống đầy đủ dưỡng chất đặc biệt là có nhiều khoáng chất và các vitamin A, C, E.

- Hướng dẫn cho trẻ vệ sinh răng miệng đúng cách, vệ sinh nhẹ nhàng bằng các bàn chải lông mềm.

- Hướng dẫn trẻ vệ sinh ăn uống. Không cho trẻ ngậm tay chân hay đồ chơi vật dụng không sạch.

- Thường xuyên vệ sinh nhà cửa và rửa tay thường xuyên trước khi chăm sóc trẻ.

- Cho trẻ chích ngừa thủy đậu và các loại vắc xin khác.

- Nếu trẻ bị các bệnh lý truyền nhiễm như thủy đậu, tay chân miệng thì phải cho trẻ cách ly không tiếp xúc với các trẻ khác.