"Bồi dưỡng" cho các bác sĩ kê toa vẫn còn là điều gây tranh cãi tại Mỹ - Ảnh chụp màn hình CNN

"Lại quả" - số tiền mà một người được trả sau khi hoàn thành một điều gì đó cho người khác - là điều đang gây tranh cãi trong ngành dược Mỹ.

Trên thực tế, luật pháp Mỹ đang tạo ra mảng tối mảng sáng trong việc này. Các công ty dược được phép trả tiền để các bác sĩ quảng cáo thuốc do họ sản xuất. Nhưng nếu hành vi quảng cáo, kê toa này nhằm mục đích kiếm lại quả, đó lại là điều bất hợp pháp.

Không chỉ là tiền

Một cuộc điều tra do Đài CNN tiến hành đã cáo buộc Hãng Avanir - công ty dược có trụ sở tại bang California (Mỹ), và nhiều bác sĩ được công ty này liên hệ đã làm điều trái với y đức vì tiền.

Nuedexta, một loại thuốc do Avanir sản xuất, được chấp thuận cho kê toa điều trị cho các bệnh nhân mắc chứng khóc cười không kiểm soát, hay còn gọi là chứng PBA.

Hàng ngàn bác sĩ kê đơn loại thuốc này đã nhận được tiền từ nhà sản xuất, tệ lắm cũng là một bữa ăn.

Cá biệt có trường hợp như Jason Kellogg - một bác sĩ thần kinh có tiếng tại các viện dưỡng lão khắp California, đã nhận tổng cộng 612.000 USD từ Avanir và công ty mẹ của hãng cho các khoản ăn uống, du lịch và cả tiền mặt trong 3 năm 2013-2016. 

Năm 2015, ông Kellogg là người kê toa, chỉ định sử dụng thuốc Nuedexta nhiều nhất, theo số liệu chính thức của Medicare - chương trình chăm sóc sức khỏe công dành cho người từ 65 tuổi trở lên.

Tổng cộng, trong 3 năm (2013-2016), Avanir và công ty mẹ - Tập đoàn Otsuka, đã chi 14 triệu USD cho các bài viết, tư vấn liên quan tới Nuedexta. Họ cũng chi thêm 4,6 triệu USD cho các bác sĩ, diễn giả quảng cáo Nuedexta thông qua hình thức tài trợ chi phí đi lại, các bữa ăn.

Trong 4 năm kể từ khi được sản xuất, Avanir đã bán được tổng cộng 40,96 triệu viên Nuedexta, thu về tổng số tiền gần 300 triệu USD. Chỉ tính riêng trong năm 2016, có đến 13,95 triệu viên Nuedexta đã được kê toa, tăng hơn 400% so với thời điểm nó bắt đầu được cấp phép. Phần lớn trong số này được Medicare chi trả.

"Sự thành công về mặt doanh số và lợi nhuận đó, tuy nhiên, lại đến từ việc kê toa vô tội vạ Nuedexta cho các bệnh nhân cao tuổi mắc chứng suy giảm trí nhớ", Đài CNN cho biết.

Khách hàng lớn nhất của Nuedexta là các viện dưỡng lão. Kể từ năm 2012, hơn 20 triệu viên Nuedexta đã được đưa vào danh mục thuốc điều trị lâu dài của những cơ sở này.

Năm 2015, một nữ điều dưỡng đã báo cáo về một trường hợp suy giảm sức khỏe nghiêm trọng của một cụ già 86 tuổi được điều trị bằng Nuedexta.

Người này trước đó được cho uống Zoloft (thuốc chống trầm cảm), Xanax (thuốc chống lo âu) và Risperidone (thuốc chống loạn thần). Nuedexta được bổ sung để trị chứng PBA có liên quan tới bệnh Alzheimer suy giảm trí nhớ.

Gần như ngay lập tức, sức khỏe của bà cụ suy yếu và mệt mỏi đến mức không thể nói nổi và được miêu tả là "hầu như không có phản ứng". Liều Nuedexta được tăng lên nhưng mọi thứ càng trở nên tồi tệ hơn. 

Một tuần sau đó, người ta ngưng Nuedexta nhưng bệnh nhân vẫn không thể ăn uống, thận bị suy kiệt và hệ quả tất yếu là cái chết sau đó.

Trụ sở Công ty Avanir Pharmaceuticals tại California - Ảnh chụp màn hình CNN

Kể từ khi được đưa ra thị trường, nhiều báo cáo từ các bác sĩ, y tá và người nhà bệnh nhân đã cho thấy các nguy cơ tiềm ẩn của Nuedexta. Nhẹ thì phát ban, chóng mặt, nặng có thể hôn mê, thậm chí tử vong. Hơn 1.000 báo cáo về tác dụng phụ của Nuedexta đã được gửi về Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA).

Hãng Avanir sau đó phải thừa nhận chưa tiến hành nghiên cứu một cách toàn diện tác dụng của Nuedexta đối với các bệnh nhân cao tuổi. 

Nhưng vì sao loại thuốc này vẫn được các bác sĩ tại nhiều viện điều dưỡng kê toa cho những người lớn tuổi?

Gần một nửa trong số gần 50 triệu viên Nuedexta được chỉ định bởi các bác sĩ đã nhận tiền mặt hoặc các bữa ăn từ Avanir, theo dữ liệu của Medicare tới năm 2015.

Cả hai lần được CNN liên hệ, phía Hãng Avanir đều từ chối trả lời. Trong một tuyên bố, nhà sản xuất Nuedexta khẳng định FDA đã cho phép sử dụng loại thuốc này đối với bất kỳ bệnh nhân nào mắc phải chứng PBA, bao gồm cả người lớn tuổi.

Avanir lập luận PBA, trong khi "thường bị hiểu lầm", lại có ảnh hưởng đến các bệnh nhân bị suy giảm trí tuệ và Alzheimer, hai chứng rất hay gặp ở người già. Tuy nhiên, các chuyên gia về y học được CNN liên hệ cho biết PBA rất hiếm xảy ra ở các bệnh nhân cao tuổi bị suy giảm trí tuệ, ở mức dưới 5% và càng không thể kiểm chứng ở các bệnh nhân mắc Alzheimer.

Chính quyền can thiệp

Thực tế đã chứng minh những nghi ngờ bước đầu của CNN là đúng. Cơ quan tư pháp bang California xác nhận bác sĩ tại nhiều viện điều đưỡng đã chẩn đoán không đúng nhằm kê toa Nuedexta cho các bệnh nhân cao tuổi.

"Phải có chẩn đoán cho mỗi đơn thuốc được kê, nhưng chẩn đoán đó phải thật chứ không phải là sự đặt điều", một bác sĩ ở California nói với Đài CNN.

Chưởng lý thành phố Los Angle Mike Feuer - Ảnh: Văn phòng chưởng lý Los Angles

Chưởng lý Los Angles, ông Feuer, cho biết sẽ tiến hành điều tra làm rõ các hành vi bất hợp pháp nếu có, bao gồm xâm phạm quyền riêng tư của các bệnh nhân, "lại quả" trả cho các bác sĩ kê toa.

Nhà chức trách sẽ tìm kiếm thêm thông tin từ người thân của các bệnh nhân được chỉ định sử dụng Nuedexta, các nhân viên của Avanir và những viện dưỡng lão có các bệnh nhân sử dụng Nuedexta.

Những tài liệu, thông tin CNN thu được đã vén bức màn về chiến thuật bán Nuedexta của Avanir. Các nhân viên, dưới áp lực về doanh số, phải tìm cách liên lạc với các bác sĩ thường xuyên làm việc tại các viện dưỡng lão. Những thông tin về các bệnh nhân tiềm năng sẽ xuất hiện từ các cuộc gặp như vậy.

Cuộc điều tra của CNN cũng cho thấy cách mà các nhân viên bán hàng của Avanir đã hướng dẫn các bác sĩ và những nhân viên tại các cơ sở dưỡng lão đưa Nuedexta vào danh mục thuốc được Medicare hỗ trợ trong trường hợp bị từ chối.

Những thông tin bị CNN phơi bày đã làm dấy lên các quan ngại từ nhiều chuyên gia y tế, cho rằng chiến thuật bán hàng của Avanir đã vượt qua ranh giới đạo đức và pháp lý.