Nhóm hiện vật thời kỳ Champa có niên đại từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 6 được phát hiện trong đợt khai quật lần 3 tại phế tích Châu Thành - Ảnh: LÂM THIÊN

Theo các nhà khảo cổ, qua 3 lần khai quật phế tích Châu Thành, có thể nhận định khu vực này từng là đền hoặc tháp Chăm, được xây dựng trong 2 giai đoạn, từ thế kỷ thứ 4 - 6 và thế kỷ 13. Đây là khu phế tích có vị trí quan trọng, nằm trong vùng lõi di sản văn hóa Champa tại Bình Định.

Theo tiến sĩ Phạm Văn Triệu - phó trưởng phòng khảo cổ học lịch sử, thuộc Viện Khảo cổ học (người chủ trì đợt khai quật phế tích Châu Thành lần thứ 3), sau khi bóc các lớp đất tại hố này đã xuất lộ kiến trúc nằm dưới lòng đất, bị lấp bởi gạch, ngói đổ xuống.

Đoàn khảo cổ nhận định khu vực khai quật tại phế tích Châu Thành làm xuất lộ một phần nền móng của 3 kiến trúc thuộc các giai đoạn khác nhau. Trong đó có 2 kiến trúc có khả năng là tường bao của 2 giai đoạn khác nhau.

Các chuyên gia đánh giá kết quả khai quật đợt 3 tại phế tích Châu Thành là rất quan trọng và có nhiều điều thú vị - Ảnh: LÂM THIÊN

Từ các tường bao này, đoàn khảo cổ dự đoán về vị trí ngôi đền thờ chính, cũng như quy mô của một công trình tôn giáo tại phế tích Châu Thành chạy dọc theo hướng đông - tây, dự đoán được xây dựng từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 6.

Ngoài 2 tường bao, đợt khai quật còn phát hiện các đoạn nền móng đá ong, kết hợp các di vật như gốm, đá trang trí điểm góc có chức năng trang trí vòm cửa và tháp góc. Từ những kiến trúc này, đoàn khảo cổ cũng đưa ra suy đoán phế tích Châu Thành từng tồn tại kiến trúc tháp có quy mô lớn, dự đoán được xây dựng khoảng thế kỷ 13.

Một số hiện vật từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 6 - Ảnh: LÂM THIÊN

"Do đợt khai quật lần 2 bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 nên chúng tôi không thể thông tin cho mọi người về kết quả khai quật được.

Lần khai quật thứ 3 này, hố khai quật rộng 200m², kết quả phát hiện rất nhiều vật liệu kiến trúc (đồ đất nung, đồ đá) và các di vật liên quan. Về vật liệu kiến trúc đồ đất nung có hơn 9.300 di vật là gạch (17 loại gạch khác nhau), 29 đầu ngói ống (đầu ngói trang trí mặt hề và đầu ngói hoa sen), 3.550 hiện vật ngói âm dương và các loại gốm trang trí kiến trúc, gốm trang trí điểm góc… Vật liệu kiến trúc đồ đá có 22 hiện vật đá ong, 1 hiện vật đá trang trí điểm góc.

Những hiện vật liên quan có một mảnh tượng bàn tay (có thể là bàn tay của tượng thờ trong lòng ngôi tháp trước đây) và 1 mảnh bia ký. Trong quá trình khai quật còn phát hiện 9 hiện vật gốm Chăm, 6 hiện vật gốm Việt, đinh sắt, đạn chì. Đây là những phát hiện vô cùng thú vị", tiến sĩ Phạm Văn Triệu cho biết.

Có mặt tại buổi báo cáo kết quả khai quật, tiến sĩ Lê Đình Phụng (ủy viên Hội Khảo cổ học Việt Nam) khẳng định phế tích tháp Châu Thành là 1 trong 2 công trình kiến trúc cổ của người Chăm (phế tích thứ nhất là Thập Tháp) có quy mô lớn, phế tích làm rõ được bằng chứng lịch sử về kinh đô đầu tiên của vương quốc Lâm Ấp là tại Bình Định.

Cũng theo tiến sĩ Lê Đình Phụng, thông qua việc khảo cổ này, sẽ cung cấp các tư liệu khoa học đóng góp làm rõ văn hóa, lịch sử Bình Định cũng như văn hóa lịch sử Champa, về sau hội nhập chung thành dòng chảy văn hóa Việt.

Một số hiện vật còn nguyên hình dạng sau khi được khai quật - Ảnh: LÂM THIÊN

Mảnh tượng với nhiều chi tiết hoa văn tinh xảo - Ảnh: LÂM THIÊN

Ông Huỳnh Văn Lợi, phó giám đốc Sở Văn hóa và thể thao tỉnh Bình Định, cho biết thông qua kết quả khảo cổ, ngành văn hóa Bình Định sẽ phối hợp Viện Khảo cổ học và các ngành chuyên môn, nhà khoa học để xây dựng hồ sơ, tiến đến xây dựng, xếp loại di tích và tiếp tục nghiên cứu, khảo cổ, làm rõ các giá trị văn học, lịch sử, tôn giáo từ phế tích tháp Châu Thành.

Lễ hội Katê người Chăm tỉnh Bình Thuận trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

TTO - Ngày 4-4, Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch quyết định đưa lễ hội truyền thống Katê của người Chăm tỉnh Bình Thuận vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.