Phóng to

Người lao động thuộc khối hành chính sự nghiệp có thể thiệt thòi hơn khi quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung được thông qua. Trong ảnh: cán bộ P.1, Q.5 (TP.HCM) chứng thực sao y bản chính cho người dân - Ảnh: MINH ĐỨc

Tiêu chí của đề án là nâng mức lương hưu cho người hưu trí để đảm bảo cuộc sống, tuy nhiên từ lý thuyết đến thực hiện không phải dễ.

Lương hưu trung bình 10 triệu đồng/tháng

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Phạm Minh Huân, thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, cho biết việc áp dụng quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung tại VN là cần thiết. Vì những năm gần đây, tuổi thọ của người VN tăng lên. Tuy nhiên, do điều kiện làm việc độc hại nên khi nghỉ hưu, nhiều người sức khỏe suy giảm, hay ốm đau, bệnh tật, nếu chỉ có chế độ hưu trí cơ bản hiện nay, với mức lương hưu khoảng 3 triệu đồng/tháng sẽ khó đáp ứng nhu cầu cuộc sống.

Theo ông Huân, trên thế giới đã có gần 100 quốc gia triển khai mô hình quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung, hay còn gọi là “quỹ tiết kiệm hưu trí”. Tại VN, cũng đã có một số doanh nghiệp có tiềm lực kinh tế (trả lương cao cho người lao động) triển khai mô hình này. “Việc thực hiện hưu trí bổ sung chính là nguồn để đảm bảo cuộc sống cho người lao động khi đến tuổi nghỉ hưu, giúp họ có cuộc sống an nhàn khi về già, đồng thời không còn là gánh nặng cho con cái và xã hội” - ông Huân nói.

Quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung sẽ hoạt động trên nguyên tắc tự nguyện giữa người lao động và người sử dụng lao động. Bên cạnh chế độ hưu trí cơ bản đã được Nhà nước chi trả, người nghỉ hưu sẽ được hưởng một khoản lương hằng tháng trích ra từ quỹ này cho đến cuối đời.

Thứ trưởng Phạm Minh Huân cho biết mức đóng góp có thể từ 5-10% mức thu nhập thực tế hằng tháng của người lao động (sẽ có quy định mức đóng tối thiểu và tối đa). Số tiền đóng góp vào quỹ của người lao động sẽ được chuyển vào tài khoản của họ tại ngân hàng (do chủ doanh nghiệp lựa chọn) và tích lũy cho đến tuổi nghỉ hưu. Việc đăng ký tham gia quỹ hưu trí bổ sung rất đơn giản, thuận tiện.

Doanh nghiệp và người lao động cùng thỏa thuận tham gia đóng dưới hình thức mở các tài khoản cá nhân, được bảo toàn và tích lũy thông qua hoạt động đầu tư trên thị trường tài chính, thực hiện bởi các định chế tài chính trung gian, dưới sự giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật.

Theo ông Huân, triển khai quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung cũng là cách để doanh nghiệp tăng thu nhập cho người lao động trong tương lai (doanh nghiệp dệt, may lương thấp thì cần tăng thu nhập để người lao động có thể tham gia đóng quỹ). Bên cạnh đó, khi tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung, người lao động sẽ được hưởng quyền lợi bảo hiểm tương ứng với mức tham gia. Trong trường hợp người lao động không muốn tiếp tục tham gia hoặc qua đời trước thời gian được hưởng sẽ được tính toán chi trả lại khoản đã đóng góp.

Sau khi hình thành khung pháp lý, được Chính phủ phê duyệt, đề án sẽ triển khai thí điểm đối với một số doanh nghiệp ngay từ năm 2014. Từ 2015-2020 tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và mở rộng đối tượng tham gia đóng góp vào quỹ hưu trí bổ sung. Giai đoạn sau năm 2020 sẽ nghiên cứu chuyển đổi mô hình quỹ hưu trí bổ sung từ hình thức tự nguyện sang hình thức bắt buộc.

Để có cơ sở triển khai quỹ hưu trí bổ sung, từ tháng 6-2011 Bộ LĐ-TB&XH đã tổ chức một cuộc khảo sát tại 610 doanh nghiệp ở hai đầu tàu kinh tế Hà Nội và TP.HCM. Kết quả cho thấy có đến hơn 70% doanh nghiệp sẵn sàng tham gia quỹ.

Thời điểm không phù hợp

Mức đóng là bao nhiêu để đạt được đến mức lương hưu 10 triệu đồng/tháng hoặc đóng góp trên tinh thần tự nguyện hay bắt buộc? Mức đóng này được tính trước thuế hay sau thuế là câu hỏi mà ông Cao Văn Sang, giám đốc Bảo hiểm xã hội TP.HCM, nêu ra. Cho rằng hiện nay mức đóng bảo hiểm của người lao động không hề thấp, lên tới 20% lương, thậm chí người lao động đóng ròng rã ít nhất 20 năm trở lên mới được nhận lương hưu thì với đề án hiện nay chỉ phải đóng 10% mức thu nhập để có thể đạt được 10 triệu đồng thì không biết phải đóng bao nhiêu và trong bao nhiêu năm?

Không đặt ra các câu hỏi như ông Sang nhưng ông Kao Siêu Lực - giám đốc doanh nghiệp tư nhân bánh kẹo Á Châu ABC - phản đối việc lập quỹ. Lý do ông Lực đưa ra là thực tế cho thấy doanh nghiệp hiện đã phải đóng nhiều loại bảo hiểm cho người lao động, theo lý thuyết là để người lao động được hưởng quyền lợi, được chăm lo tốt hơn nhưng thực tế thì không được như vậy. Rồi bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm xã hội... người lao động muốn được hưởng đầy đủ các quyền lợi cũng gặp nhiều khó khăn. “Cái tôi muốn nói ở đây là cách điều hành, vận hành, quản lý các loại quỹ bảo hiểm bắt buộc của Nhà nước còn chưa được như mong đợi của người dân, thủ tục còn quá nhiêu khê, rườm rà thì không lý gì lại đẻ thêm một loại quỹ khác. Hơn nữa, tình hình kinh tế hiện đang rất khó khăn. Các doanh nghiệp đã phải vất vả lắm mới có thể trụ vững và đầu tư, làm ăn. Trong thời điểm này, tôi thấy không phù hợp để cho ra một loại quỹ như thế” - ông Lực nói.

Của ai nấy cất

Ông Cao Văn Sang cho rằng quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung thực chất chỉ là một hình thức cất tiền tiết kiệm của người lao động chứ không có gì mới. Bởi, với việc thỏa thuận về mức đóng của người lao động và doanh nghiệp sẽ khó mà khiến doanh nghiệp bỏ tiền của mình để đóng. Phân tích việc trích đóng quỹ trước hay sau thuế, ông Cao Văn Sang nói: “Nếu đóng sau thuế thì khả năng doanh nghiệp đồng tình rất thấp, bởi đó là phần lợi nhuận của họ, nhưng nếu đóng trước thuế thì ngân sách nhà nước có chịu được không? Đặc biệt là khối hành chính sự nghiệp sẽ chẳng có mức thu nhập cao nào để được đóng thuế và được hưởng mức lương hưu cao như thế. Chuyện đó có thể xảy ra ở một số nền kinh tế phát triển và chấp nhận giảm thuế đi. Bảo hiểm xã hội là san sẻ, nếu tính lương ai cao người đó đóng nhiều thì khác nào tiết kiệm của ai nấy cất”.