52.000

Đó là số website thương mại điện tử bán hàng được Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) phê duyệt, trong đó 900 website có chữ cái bắt đầu bằng "thuốc" hoặc "pharma". Rõ ràng nhu cầu mua bán thuốc online là có.

Đại biểu TRẦN THỊ NHỊ HÀ (phó trưởng Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội):

Cần sớm có danh mục thuốc không kê đơn

Đa số các nước đều quy định chỉ cho phép bán thuốc không kê đơn online, thậm chí cấm. Tuy nhiên việc bán thuốc online là phương thức kinh doanh rất phù hợp với xu thế, việc quy định nội dung này trong dự luật, với các điều kiện cụ thể, là cần thiết và việc quy định thuốc được bán lẻ theo phương thức thương mại điện tử là thuốc không kê đơn là phù hợp.

Hiện nay dự thảo quy định thuốc được bán buôn theo phương thức thương mại điện tử bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và nguyên liệu làm thuốc... Việc này gây ra sự lẫn lộn trên giao dịch sàn và sẽ rất khó để quản lý, nhất là với nguyên liệu thuốc làm kháng sinh. Vì vậy, theo tôi, dự thảo cần sửa đổi theo hướng chỉ bán thuốc không kê đơn.

Bộ Y tế phải ban hành danh mục thuốc không kê đơn được bán trên thương mại điện tử và các loại thuốc này phải được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, đảm bảo chất lượng. Đơn vị kinh doanh trên thương mại điện tử cũng phải có đầy đủ các giấy chứng nhận kinh doanh thuốc...

Các cơ quan chức năng cũng cần thường xuyên kiểm tra, thanh tra để đảm bảo các quy định được thực hiện đúng.

Mỗi đơn thuốc phải có mã số, mã QR

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội của Quốc hội (cơ quan chủ trì thẩm tra), cho hay hiện nay trong dự thảo Luật Dược (sửa đổi) đang quy định chỉ cho phép bán online với thuốc không kê đơn. Trường hợp cách ly y tế khi có bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A, bệnh nhân được phép mua thuốc kê đơn.

Về ý kiến đề nghị nên mở rộng cho phép bán online thuốc kê đơn để phù hợp với việc khám chữa bệnh online, từ xa, ông Nghĩa cho rằng nếu muốn quy định như vậy phải có dữ liệu kê đơn thuốc rất tốt, kiểm soát được.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay hệ thống dữ liệu này chưa đảm bảo, cần thêm các đánh giá kỹ lưỡng bởi thực trạng hạ tầng của chúng ta hiện nay thì nguy cơ tác động xấu lớn hơn tốt.

"Do vậy chưa cho phép bán online với thuốc kê đơn, kể cả khi người bệnh khám, chữa bệnh online. Tất cả ở đây đều nhằm mục tiêu kiểm soát tốt chất lượng thuốc nhằm mục đích cuối cùng là phục vụ người bệnh tốt nhất", ông Nghĩa chia sẻ.

Ông Nghĩa thông tin thêm kinh nghiệm quốc tế cho thấy nhiều nước cũng cho phép người dân được mua online thuốc kê đơn nhưng yêu cầu phải có cơ sở dữ liệu về đơn thuốc đầy đủ.

"Thời gian tới khi có cơ sở dữ liệu đơn thuốc đầy đủ, tức mỗi đơn thuốc sẽ có mã số, mã QR và khi mua thuốc online, người bệnh scan đơn thuốc đó lên và cơ sở bán thuốc có quyền truy cập dữ liệu đơn thuốc, xác định đúng người bệnh cần thuốc này. Khi đó có thể cho phép bán online thuốc kê đơn", ông Nghĩa nhấn mạnh.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, nói ông hoàn toàn đồng ý cho việc bán thuốc bằng giao dịch điện tử như trong dự luật, bởi hiện nay đã và đang diễn ra.

Các thuốc bán qua thương mại điện tử phải bao gồm thuốc không kê đơn (OTC) và các thuốc theo đơn nhưng phải được cơ sở y tế kê trên hệ thống đơn thuốc điện tử, sổ khám bệnh điện tử và bệnh án điện tử.

Nhà thuốc được bán online cần đảm bảo tiêu chuẩn Bộ Y tế ban hành và thẩm định cấp phép, nên bắt đầu thử nghiệm ngay tại các nhà thuốc của bệnh viện đã triển khai đầy đủ bệnh án điện tử.

"Sau khi Luật Dược (sửa đổi) thông qua, nếu Bộ Y tế có thông tư hướng dẫn, chắc chắn các bệnh viện sẽ triển khai được, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân cũng như hạn chế tình trạng lộn xộn như hiện nay. Còn theo chiều ngược lại không quản lý được thì cấm khiến rất nhiều người sẽ bị vi phạm pháp luật khi luật có hiệu lực", ông Hiếu nói.

Singapore và Trung Quốc đã làm thế nào với thuốc kê đơn?

* Singapore: Quy trình bán thuốc kê đơn online được giám sát chặt chẽ bởi Cơ quan khoa học y tế Singapore. Theo Đạo luật sản phẩm y tế do Bộ Y tế Singapore kiểm duyệt, chỉ các nhà thuốc đã đăng ký giấy phép kinh doanh và dược sĩ có giấy phép hành nghề mới có quyền bán thuốc kê đơn theo cả hai hình thức trực tiếp và online.

Luật pháp Singapore yêu cầu các đơn thuốc online phải có sự uy tín tương đương đơn thuốc trực tiếp. Cụ thể, đơn thuốc phải có chữ ký điện tử từ một hiệu thuốc được cấp phép nhằm xác thực danh tính dược sĩ/bác sĩ kê đơn.

Ngoài ra, tất cả các hiệu thuốc có hình thức bán online cần lưu trữ thông tin bệnh án an toàn theo quy định của pháp luật, nhằm hạn chế rò rỉ thông tin cá nhân và hồ sơ thuốc.

Chính phủ Singapore quy định mỗi đơn thuốc online chỉ được sử dụng một lần. Ngoài ra đơn thuốc không được chỉnh sửa hay can thiệp dưới bất kỳ hình thức nào, trừ khi được thực hiện bởi một bác sĩ đủ điều kiện chuyên môn.

Không chỉ vậy, tất cả các đơn thuốc online phải được đóng gói đúng cách, tránh xa những tác nhân thời tiết gây ảnh hưởng đến sản phẩm, cũng như đảm bảo thời hạn sử dụng đủ dài để giữ nguyên chất lượng khi đến tay bệnh nhân.

* Trung Quốc: Năm 2022, Trung Quốc ban hành quy định mới trong Luật quản lý dược phẩm hiện hành nhằm giám sát việc bán thuốc từ xa, cũng như tạo tiền đề để các doanh nghiệp dược trong nước mở rộng kênh phân phối thông qua hình thức bán hàng trực tuyến. Quy định này chính thức có hiệu lực từ ngày 1-12-2022.

Trước đây, Trung Quốc có các quy định nghiêm ngặt trong việc mua bán thuốc thông qua Internet. Nước này từng cấm tuyệt đối các hành vi bán thuốc kê đơn online. Tuy nhiên theo thời gian, Luật quản lý dược phẩm dần nới lỏng về quy định bán thuốc qua các kênh trực tuyến.

Về quy trình quản lý các hoạt động mua bán thuốc, các doanh nghiệp và cơ sở bán thuốc trực tuyến có thể bán thuốc kê đơn, tuy nhiên thuốc kê đơn trước khi được bán qua các kênh trực tuyến phải đảm bảo tính xác thực và mức độ tin cậy của từng loại thuốc, đồng thời cần xác minh danh tính người mua và người bán.

Không chỉ vậy, các nhà bán lẻ thuốc online phải ký kết thỏa thuận với bên cung cấp đơn thuốc online và bên phân phối thuốc theo đơn một cách nghiêm ngặt theo quy định hiện hành, cũng như đánh dấu những đơn thuốc đã giao dịch để tránh trường hợp người mua sử dụng lại đơn thuốc cũ.

Ngoài ra, Trung Quốc cho phép người mua sử dụng bản sao của đơn thuốc để mua thuốc trên các nền tảng trực tuyến, với điều kiện họ phải cam kết không sử dụng lại các đơn thuốc.