Ngày 23-6, tại buổi lấy ý kiến của cơ quan hải quan địa phương và doanh nghiệp để xây dựng nghị định mới thay thế nghị định 08 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật hải quan, ông Âu Anh Tuấn - phó cục trưởng Cục Giám sát và quản lý hải quan (Tổng cục Hải quan) - cho biết qua quá trình kiểm tra đã phát hiện hàng loạt trường hợp doanh nghiệp đưa hàng đi tiêu thụ mà không đợi kết quả kiểm tra chuyên ngành.

Theo ông Tuấn, không phải mặt hàng nào cũng có thể kiểm tra được ngay khi thông quan, doanh nghiệp phải lấy mẫu, đưa hàng về kho bảo quản sau đó chờ kết quả mới được đem đi tiêu thụ.

Tuy nhiên, do sợ hỏng hóc nên doanh nghiệp đã đem đi bán ra thị trường, khi có kết quả kiểm định, doanh nghiệp đem đến hải quan làm thủ tục cho đúng quy định chứ không còn ý nghĩa gì vì hàng đã được tiêu thụ.

Mặc dù xử phạt vi phạm hành chính rất mạnh, nhưng vẫn có nhiều lô hàng trái cây, rau củ... hay một số nguyên liệu được doanh nghiệp đưa vào tiêu thụ, chế biến sản xuất. Do vậy, quy định sắp tới sẽ gắn chặt hơn trách nhiệm của doanh nghiệp khi đưa hàng về kho chờ kết quả kiểm tra chuyên ngành.

Ông Tuấn thừa nhận việc kiểm tra hiện nay cũng hơi máy móc, khiến doanh nghiệp kêu ca nhiều. Chẳng hạn, chi phí kiểm tra một tủ lạnh lên đến 18 triệu đồng nhưng lô nào nhập về cũng phải kiểm tra, gây tốn kém chi phí và mất thời gian của doanh nghiệp.

Do đó, Tổng cục Hải quan đang phối hợp với Bộ Công thương để cho phép doanh nghiệp được sử dụng kết quả kiểm tra trong vòng sáu tháng cho những lô hàng cùng loại sản phẩm. Đồng thời, cơ quan hải quan cũng đang thành lập các điểm kiểm tra chuyên ngành tại các cửa khẩu, nhưng việc phối hợp còn khó khăn, dẫn đến tỉ lệ lấy mẫu hay kiểm tra tại các điểm tập trung còn khiêm tốn.

Để rút ngắn thời gian kiểm tra chuyên ngành, cơ quan hải quan dự kiến thành lập Cục Kiểm định để đánh giá chất lượng hàng hóa dựa trên các tiêu chuẩn các bộ ngành ban hành để kiểm tra, mà không đợi kết quả kiểm tra chuyên ngành nữa.

Trong tương lai, cơ quan hải quan cũng sẽ thành lập các chi cục kiểm định tại một số thành phố lớn hoặc các cảng có lưu lượng hàng lưu thông nhiều. Tại hội thảo, nhiều doanh nghiệp cho rằng quy định mới tập trung vào trách nhiệm của doanh nghiệp tương đối kỹ nhưng công chức hải quan, cơ quan quản lý thì chưa rõ trách nhiệm đến đâu.

Chẳng hạn, nếu thủ tục làm chậm trễ, ảnh hưởng đến doanh nghiệp thì xử lý ra sao?