Bà Hoa Xuân Oánh chỉ trích hành động của Mỹ trên Twitter cá nhân - Ảnh chụp màn hình

"Các cơ sở lãnh sự của Trung Quốc tại Houston là tài sản của chính phủ chúng tôi. Hành động phá khóa của Mỹ là sự vi phạm Công ước Vienna về quan hệ lãnh sự cũng như Hiến pháp Mỹ và đạo luật quan hệ ngoại giao. Hành động đó không khác gì ăn trộm cả", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc viết lời chỉ trích trên Twitter sáng 26-7.

Mỹ đã yêu cầu Trung Quốc đóng cửa tổng lãnh sự quán ở Houston hôm 22-7 và nói rõ Bắc Kinh chỉ có 72 tiếng cho việc này. Để trả đũa, Trung Quốc đã yêu cầu đóng cửa Tổng lãnh sự quán Mỹ ở Thành Đô.

Ngay sau khi các nhà ngoại giao Trung Quốc rời đi trước thời hạn chót là 16h ngày 24-7 (giờ địa phương), một nhóm người lạ mặt đã xuất hiện và tìm cách tiến vào tòa nhà tổng lãnh sự quán Trung Quốc.

Theo một số báo đài Mỹ, những người lạ mặt này là các đặc vụ liên bang đi theo một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ và một thợ khóa địa phương. Sau vài giờ tiến vào trong tòa nhà, nhóm này rời đi và để lại hiện trường cho cảnh sát Houston bảo vệ.

"Trung Quốc cực kỳ không hài lòng và phản đối mạnh mẽ hành động của Mỹ. Chúng tôi sẽ có các phản ứng thích hợp và cần thiết trước việc này", Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh trong thông cáo ngày 25-7.

An ninh được tăng cường bên ngoài Tổng lãnh sự quán Mỹ ở Thành Đô ngày 26-7. Theo Hoàn Cầu Thời Báo, các nhà ngoại giao Mỹ sẽ phải rời khỏi đây trước sáng 27-7. Nhiều người Trung Quốc đã đổ về đây livestream hoặc làm các hành động thể hiện lòng yêu nước - Ảnh: REUTERS

Theo Công ước Vienna về quan hệ lãnh sự năm 1963 cũng như thỏa thuận lãnh sự giữa Mỹ và Trung Quốc, trụ sở của cơ quan lãnh sự là bất khả xâm phạm.

Thỏa thuận song phương nêu rõ "nếu không nhận được sự đồng ý của tổng lãnh sự hay đại sứ hay một người được một trong hai người trên chỉ định, thì không được phép tiến vào trụ sở tổng lãnh sự quán".

Tuy nhiên, việc bất khả xâm phạm không phải là luôn luôn. Công ước Vienna quy định "trong trường hợp xảy ra hỏa hoạn hoặc thiên tai khác cần có biện pháp bảo vệ gấp rút thì có thể giả định là người đứng đầu cơ quan lãnh sự đồng ý". Thỏa thuận của Mỹ và Trung Quốc lại không có điều này.

Hôm 22-7, vài tiếng sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo yêu cầu đóng cửa tới Trung Quốc, một số người dân sống gần tổng lãnh sự quán ở Houston đã gọi điện báo cứu hỏa vì thấy có khói và lửa trong cơ quan lãnh sự Trung Quốc.

Các đoạn clip trên mạng xã hội cho thấy khói bốc lên là do các nhân viên lãnh sự Trung Quốc đang đốt giấy tờ và tài liệu. Xe cứu hỏa Mỹ được điều động tới tổng lãnh sự quán nhưng chỉ đứng ở ngoài và không được tiến vào trong.

Công ước Vienna 1963 mà cả Mỹ và Trung Quốc cùng là thành viên có quy định trong trường hợp đóng cửa tạm thời hoặc vĩnh viễn tổng lãnh sự quán, nước tiếp nhận phải "bảo vệ trụ sở cùng tài sản và hồ sơ lưu trữ của cơ quan lãnh sự, ngay cả trong trường hợp xảy ra xung đột vũ trang".

Tuy nhiên, thỏa thuận lãnh sự song phương được ký năm 1981 tại Washington lại không quy định cụ thể trường hợp này mà chỉ nói hai bên có trách nhiệm bảo vệ chung chung.

Trợ lý ngoại trưởng Mỹ: Lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston có binh sĩ đội lốt sinh viên

TTO - Trợ lý ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á, ông David Stilwell, khẳng định lãnh sự quán ở Houston là "trung tâm" các hoạt động gián điệp kinh tế của Trung Quốc với các binh sĩ đội lốt sinh viên tới Mỹ học tập và đánh cắp các nghiên cứu về nước.