Tháng 10-2015, Mỹ đã điều tàu khu trục USS Lassen tuần tra trong vùng 12 hải lý quanh Đá Xu Bi, nơi Trung Quốc xây đảo nhân tạo bất hợp pháp - Ảnh: Navy.mil

Theo phân tích của báo Nikkei Asian Review, có ba lý do cụ thể sau:

(1) Quân đội Mỹ đang bị kéo căng bởi cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Trung Đông, mặt trận chống khủng bố ở quê nhà và cuộc khủng hoảng chưa hồi kết tại Ukraine;

(2) Binh lính Mỹ đang mệt mỏi và tinh thần suy giảm. Đây là hậu quả của các chiến trường Afghanistan và Iraq để lại, cũng là một trong những lý do khiến Tổng thống Obama không muốn gửi quân đến Syria;

(3) Ngân sách quốc phòng của Mỹ đang bị vắt kiệt.

Nhà phân tích Tetsuro Kosaka cho rằng sẽ mất đến 10 năm để quân đội Mỹ lấy lại đủ sức mạnh, trong khi quân đội Trung Quốc đang trong tư thế sẵn sàng.

Sau 10 - 20 năm nữa, Mỹ có thể lật thế cân bằng trên Biển Đông với các khí tài hiện đại như tàu chiến, máy bay trang bị tên lửa laser, nhưng đến lúc đó Trung Quốc cũng có đủ thời gian tận dụng các đảo trên Biển Đông để thiết lập thành trì và thậm chí kích động các trận chiến quy mô nhỏ.

Nhưng bên cạnh đó, sự ủng hộ của Nhật đối với các hoạt động tuần tra của Mỹ tại Biển Đông cũng là một tín hiệu hà hơi tiếp sức cho Mỹ.

Cả hai nước vừa tuyên bố sẽ tham gia tập trận chung trên Biển Đông để gửi đi thông điệp tự do hàng hải và hòa bình, đáp lại hành động quân sự hóa của Trung Quốc trong khu vực.

Theo International Business Times, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Gen Nakatani trong cuộc gặp với tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương Mỹ Harry Harris mới đây tại Hawaii tuyên bố ủng hộ việc tàu chiến Mỹ tuần tra gần các đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép trên Biển Đông.

Mỹ, Nhật thỏa thuận sẽ tập trận chung với Úc thời gian sắp tới và mở rộng hoạt động này với cả các nước khu vực Đông Nam Á.

“Cộng đồng quốc tế sẽ không cho phép hành động đơn phương thay đổi hiện trạng Biển Đông bằng vũ lực và đất nước chúng tôi cũng tin vào điều này” - ông Nakatani khẳng định.

Trung Quốc gần đây bị quốc tế chỉ trích dữ dội vì nỗ lực quân sự hóa trên Biển Đông. Nước này cũng vừa tổ chức cuộc tập trận giả định xung đột quy mô lớn từ ngày 17 đến 19-11 với việc huy động nhiều tàu khu trục, tàu ngầm và trực thăng chống ngầm.