Mô phỏng thành phố thông minh New Clark ở Philippines, dự kiến đón các bộ ngành, sứ quán nhiều nước vào năm 2030 - Ảnh: BCDA

Có nhiều nguyên nhân khiến các quốc gia ở Đông Nam Á muốn dời đô hoặc giảm tải áp lực ở thủ đô, bao gồm những thách thức ngày càng trầm trọng của khu vực đô thị như tắc nghẽn giao thông, ngập lụt, sụt lún, quá tải về dân số...

Vì sao?

Thủ đô Jakarta của Indonesia có khoảng 10,7 triệu dân. Theo báo Jakarta Post, cơ sở hạ tầng hiện có không được thiết kế để đáp ứng với mật độ dân số cao của thành phố.

Ngành nước chỉ đáp ứng đủ cho nhu cầu của 40% dân cư. Jakarta ngày càng khó sống hơn do quá tải về dân số, kẹt xe nghiêm trọng, ngập và ô nhiễm không khí. Chính phủ hi vọng có thể bắt đầu di dời về thủ đô mới ở đảo Borneo từ năm 2024 với chi phí khoảng 33 tỉ USD.

Ở Malaysia, ý tưởng và thiết kế về một thành phố xanh mà hiện nay được xem là thủ đô hành chính bắt đầu từ năm 1993 và khởi công năm 1999. Sau 10 năm xây dựng, hầu hết các bộ của Malaysia đã dời về thành phố Putrajaya.

Trong khi đó, Philippines phê duyệt kế hoạch xây dựng thành phố thông minh New Clark năm 2015. Dự kiến dời toàn bộ các cơ quan cấp bộ, các công ty quốc doanh, các đại sứ quán về đây vào năm 2030. Dự án dự kiến tốn khoảng 14 tỉ USD, được cho là sẽ giúp giảm tải cho thủ đô Manila, giảm các thiệt hại kinh tế do kẹt xe nghiêm trọng ở khu vực nội ô - Metro Manila.

Theo Hãng tin AFP, nhiều chính trị gia và Đảng Puea Thai - đảng cầm quyền ở Thái Lan - đã đề cập việc chọn vùng đất cao hơn làm thủ đô mới cho Thái Lan từ năm 2011. Tuy nhiên, Thái Lan chưa quyết vấn đề này.

Thách thức và cơ hội

Theo báo Phil Star, chính quyền Philippines lạc quan rằng ngoài khả năng làm giảm mật độ dân số ở khu trung tâm, việc chuyển các cơ quan hành chính sang thành phố mới New Clark sẽ giúp phát triển kinh tế, tạo thêm công ăn việc làm cho người dân.

Việc dời một phần hoặc toàn bộ thủ đô là cơ hội để xây dựng một thành phố khang trang, hiện đại. Điều này được nhìn thấy sau quyết định dời thủ đô từ Yangon đến Naypyidaw của Myanmar vào năm 2005. Khác với nhiều thành phố còn lạc hậu ở Myanmar, nơi này có lưới điện ổn định, sân golf, khách sạn, trung tâm mua sắm, nhà hàng, quán cà phê, mạng Internet không dây mạnh mẽ, các con đường cao tốc với 20 làn xe.

Theo báo Anh The Guardian, những thông tin đồn đoán cho rằng Myanmar tốn khoảng 4 tỉ USD để dời đô. Dù vậy vẫn có ý kiến chỉ trích cho rằng sau 14 năm dời đô, Naypyidaw vẫn mang dáng dấp của một "thành phố ma" và chật vật trong việc thu hút cư dân cũng như du khách.

Bà Rebecca Townsend - chuyên gia về lịch sử, chính trị, truyền thông và giới ở Đông Nam Á - cho rằng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và các thành phố lớn ngày càng khó sống, một số nước châu Á đứng trước lựa chọn dời thủ đô hay ở lại.

Theo bà Townsend, nếu ở lại cần xem xét các cơ hội khắc phục khủng hoảng từ công nghệ và sáng tạo. Còn nếu ra đi, dù là di dời một phần hoặc toàn bộ thủ đô thì cần một nguồn tiền rất lớn. Chọn địa điểm, trục phát triển, mô hình thiết kế, tầm nhìn, sự kết nối, tính bền vững, môi trường và sinh thái... đều là những vấn đề cần giải quyết bao trùm.

TTO - Tổng thống Joko Widodo xác nhận thủ đô Indonesia sẽ chuyển từ Jakarta đến đảo Borneo, hay còn được biết tới là Kalimantan với diện tích 743.300km2.