Ca sĩ Rosalía - Ảnh: Getty Images

Trong một thế giới âm nhạc ngày càng phân mảnh thành vô vàn tiểu tự sự, mọi sự tổng kết và gọi tên xu hướng đều có thể trở nên phiến diện.

Đó có thể là năm của những con số khổng lồ khi Bad Bunny phá kỷ lục tour diễn có doanh thu cao nhất với 435,38 triệu USD cho 81 đêm diễn, còn album Midnights của Taylor Swift phá kỷ lục album được stream nhiều nhất trong ngày đầu phát hành trên Spotify với 184,6 triệu lượt.

Đó cũng có thể là năm của sự phục hồi hoàn toàn với ngành âm nhạc hậu đại dịch. Nhưng nhìn từ một góc độ khác, ta cũng có thể nói 2022 là năm của hoài cổ và vị lai.

Cuộc đổ bộ của quá khứ

Một trong những giây phút đỉnh cao của văn hóa đại chúng năm 2022 chính là cảnh Tom Cruise cùng những người bạn chơi bóng trên bãi biển trong bộ phim Top Gun: Maverick, khoảnh khắc tri ân cảnh chơi bóng kinh điển trong tác phẩm gốc Top Gun.

Và phần soundtrack đi kèm cảnh phim ấy, I Ain’t Worried của OneRepublic cũng là sự tri ân đối với âm nhạc của quá khứ, khi tái tạo tiếng huýt sáo và tiếng trống trong bản Young Folks 15 năm trước của ban nhạc Thụy Điển Peter Bjorn and John, một trong những bản nhạc có phần huýt sáo quen thuộc nhất mọi thời đại.

Năm 2022 chứng kiến cuộc đổ bộ tổng lực của quá khứ thông qua interpolation (kỹ thuật tái tạo âm thanh những bài hát cũ để đưa vào các bài hát mới). "Trích dẫn" cũng không phải điều gì mới.

Từ thời của Elvis, ông đã liên tục "trích dẫn" những nghệ sĩ da màu như Big Mama Thornton. Vừa khi cơn sốt Elvis trở lại với bộ phim tiểu sử thắng đậm tại phòng vé Bắc Mỹ thì cơn sốt "trích dẫn" cũng lây lan đến muôn nơi.

Nicki Minaj "trích dẫn" Ricki James cho ca khúc Super Freaky Girl và trở thành nghệ sĩ rap nữ đầu tiên kể từ sau Lauryn Hill năm 1988 ngự trị Billboard Hot 100.

Beyoncé ban đầu "trích dẫn" một đoạn kinh điển trong Milkshake của danh ca Kelis vào album Renaissance được nhiều nhà phê bình xếp là album hay nhất năm nay, và chỉ xóa đi khi bị lên án là trích dẫn... không xin phép.

Nhưng ngay cả khi đã bỏ Milkshake, Renaissance vẫn tràn trề những đoạn sampling từ Donna Summer đến Robin S., đến mức đôi khi nó có dáng dấp một tuyển tập nơi Beyoncé lưu lại những ca khúc cô yêu thích nhất.

Càng hiện đại, người ta dường như càng khát khao những gì đã qua. Cảnh tài tử Chris Hemsworth trong vai nhà khoa học tham vọng của bộ phim phản địa đàng Spiderhead khiêu vũ một mình theo tiếng nhạc More than this của Roxy Music từ 30 năm trước là hình ảnh cho một phần tâm hồn nguyên sơ còn chưa bị khoa học cực đoan giam cầm.

Thậm chí, âm nhạc quá khứ còn có tính cứu rỗi. Cô bé Max trong Stranger Things mùa 4 thoát khỏi cái chết trong đường tơ kẽ tóc và sự nguyền rủa của quỷ dữ Vecna chỉ nhờ được nghe bản nhạc cô thích nhất, Running up the hill, một bản hit năm 1985 của Kate Bush từ một chiếc máy Walkman.

Và chẳng phải ca khúc nào của những ngôi sao đương thời, chính Running up the hill được coi là bài hát mùa hè của năm nay với gần 1 tỉ lượt stream trên Spotify và leo lên các bảng xếp hạng danh giá nhất trong khi Kate Bush còn đang mãi sửa sang khu vườn nhà mình và tận hưởng tuổi 60 an nhàn.

Những thanh âm vị lai

"Như một chuyến tàu hàng từ tương lai, lao thẳng vào ta với tốc độ tối đa và không hãm phanh" là lời nhận xét của tờ Rolling Stone dành cho Motomami, album của nữ nghệ sĩ Tây Ban Nha Rosalía, một album lọt vào gần như mọi danh sách album hay nhất năm nay.

Hỗn hợp âm thanh Latin như dembow, reggaeton, samba, salsa, những tham chiếu tới văn hóa anime Nhật Bản, di sản flamenco của một người phụ nữ gốc Catalonia, chất hip-hop và jazz của nước Mỹ, chất điện tử của những cỗ máy không quốc tịch, tất cả được trộn đều và nhuyễn trong album của cô.

Nghe Motomami của Rosalía đòi hỏi một biên độ cảm nhận rộng vô song khi nó bẻ cong mọi chất liệu và dòng nhạc, nó là thứ âm thanh của một tương lai nơi thế giới không còn co cụm trong những lãnh thổ riêng biệt mà các nền văn hóa đã tan vào nhau.

Những nồi lẩu âm thanh avant-pop là phần độc đáo nhất của âm nhạc năm 2022. 

Ngoài Motomami, còn phải kể đến album Caprisongs với những cuộc phiêu lưu âm thanh của FKA Twigs hay album Fossora khuấy chung những nguyên liệu techno lẫn những âm hưởng dân ca Iceland, những dàn hợp xướng cổ điển lẫn những tiếng ồn đô thị đinh tai nhức óc của Björk, nữ nghệ sĩ đã miệt mài xô đổ các ranh giới thể loại trong suốt nhiều thập niên qua.

Dẫu tương lai rất hấp dẫn, nhưng quá khứ luôn có phép màu. Trong tập phim của Stranger things, sau khi Max thoát khỏi ác quỷ và nhận ra cách duy nhất để cô bé tránh khỏi nanh vuốt của Vecna là mở liên tục Running up the hill.

Nhưng nhỡ một ngày kia Max phát ngấy ca khúc ấy và Kate Bush mất đi sức mạnh thì sao. "Kate Bush ư? Không bao giờ", một người bạn của cô đáp. Sự màu nhiệm của âm nhạc cũ luôn còn đó.

Nhạc Việt 2022: Ballad bão hòa, EP, album chất lượng nhưng tương lai nào cho RnB?

2022 là một năm nhiều biến động của làng nhạc Việt cả về tích cực lẫn tiêu cực. Việc thay đổi thị hiếu nghe nhạc của những người trẻ thuộc thế hệ gen Z đang có những tác động nhất định đến thị trường âm nhạc hiện tại.